Φαντασιακές κοινότητες

Ο Μπένεντικτ Άντερσον στο βιβλίο του «Φαντασιακές κοινότητες», το οποίο συνιστώ ανεπιφύλακτα, συμβάλλει καταλυτικά στη μελέτη και στην αποκωδικοποίηση του φαινομένου του εθνικισμού. Με τα λόγια του «το έθνος είναι παράγοντας ένωσης μεταξύ των ατόμων, που ανήκουν σε αυτό, και ταυτόχρονα παράγοντας απομάκρυνσης από την ολότητα της ανθρωπότητας» (Εκδόσεις Νεφέλη, 1997).
Είναι φυσικό, λοιπόν, η συγκολλητική ουσία που παρέχει η έννοια και το βίωμα του έθνους να είναι ισχυρότερη πάσης άλλης και να κινητοποιείται σε ώρα ανάγκης η εθνική μυθολογία από όλους τους γνήσιους, fake ή wannabe πατριώτες.
Όλη η ζωή μας βασίζεται στο «εμείς και οι άλλοι». Οι άλλοι αλλάζουν κάθε φορά, αλλά η παρουσία τους στη ζωή μας έχει μεγάλη σημασία, καθώς μας βοηθούν να γίνουμε πιο δυνατοί και να αυτοπροσδιοριστούμε, συνήθως ετεροπροσδιοριζόμενοι.
Το διεγερτικό της αναφοράς στα στοιχεία που συνθέτουν την δική μας φαντασιακή κοινότητα (εθνική, κοινωνική, οπαδική κλπ.) είναι περισσότερο από προφανές. Γι’ αυτό και χρησιμοποιείται συστηματικά, αλλά και ύπουλα.
Ας μην ξεχνάμε ότι τρία χρόνια πριν, τέτοια εποχή ο Ελληνικός λαός οδηγούνταν σε δημοψήφισμα, ώστε να οδηγηθεί σε ένα «περήφανο» όχι στο μνημόνιο. Κι ας προκάλεσε τελικά αυτή η διαδικασία έναν πρωτοφανή διχασμό. Το ίδιο περίπου συμβαίνει και τώρα με αντιστραμμένους τους ρόλους, αλλά με το ίδιο διακύβευμα, την εθνική μας υπερηφάνεια. Και τότε, όπως και τώρα, το δημοψήφισμα είναι η χειρότερη λύση.
Και κλείνω με μια φράση του συναδέλφου μου καθηγητή Βασίλη Βαμβακά από το the books’ journal: «Αν ο έλληνας εθνικιστής δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί έπρεπε να υπογράφουμε τα Μνημόνια για να επιβιώσουμε, είναι ακόμη πιο δύσκολο να τον πείσεις ότι πρέπει να κάνει μια (λογική) υποχώρηση από τις συμβολικές ορίζουσες της ταυτότητάς του, ενώ δεν υπάρχει κανένα ζήτημα δικής του ανάγκης ή πίεσης γι’ αυτό».
Ιωάννα