Ένας παλιός μηχανικός, στέλεχος της ΔΕΗ στην περιοχή, από τους πρωτεργάτες της αξιοποίησης των λιγνιτικών κοιτασμάτων, έλεγε ότι η μεταλιγνιτική περίοδος αρχίζει από τότε που οι ερπύστριες του πρώτου εκσκαφέα θα μαυρίσουν.
Στην Κοζάνη το πρώτο συνέδριο για την μεταλιγνιτική περίοδο οργανώθηκε τη δεκαετία του 1980.
Από τότε, είναι αποδεδειγμένο ιστορικά ότι όσοι μιλούν πολύ για τη μεταλιγνιτική περίοδο δεν κάνουν σχεδόν τίποτα για να υποστηρίξουν τη μετάβαση, αντίθετα υπονομεύουν αναπτυξιακές επιλογές άλλων, ενώ κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν σταθερά επιλογές αναπτυξιακές, έξω από τη λιγνιτική δραστηριότητα χωρίς να κομπάζουν για υπερδεκαετείς σχεδιασμούς και μεταλιγνιτική εποχή.
Συνεπώς, όταν μιλάμε για μεταλιγνιτική περίοδο, όταν συζητάμε για την εξάντληση ενός πεπερασμένου αγαθού, τότε μιλάμε με την ίδια βεβαιότητα ότι απόψε θα νυχτώσει και αύριο θα ξημερώσει.
Επομένως το μεγάλο ζητούμενο, για όσες περιοχές αντιμετωπίζουν την πρόκληση της μετάβασης σε μία νέα οικονομία λιγότερο εξαρτημένη από το λιγνίτη, είναι με ποιους όρους και προϋποθέσεις θα γίνει αυτή η μετάβαση και σε ποια κατεύθυνση.
Τα δεδομένα λοιπόν, μπροστά στα οποία βρίσκεται σήμερα η περιοχή μας, είναι τα εξής :
- η εταιρεία που διαχειρίζεται τα λιγνιτικά κοιτάσματα και παράγει ηλεκτρική ενέργεια, η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού, η μεγαλύτερη επιχείρηση της χώρας μας βρίσκεται σε δεινή οικονομική θέση εξαιτίας πολιτικών επιλογών των που τη φόρτωσαν με βάρη, τα οποία σχετίζονται κυρίως με επιλογές άσκησης Κοινωνικής Πολιτικής, με υπηρεσίες ΥΚΩ μη αποδιδόμενες ή ενισχύσεις για τη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ηλεκτροπαραγωγικό δυναμικό της χώρας. Συνέπεια αυτού είναι, ότι μια σειρά από υποχρεώσεις της προς την περιοχή δεν εκπληρώνονται.
- για τον εθνικό ενεργειακό σχεδιασμό, που υποβλήθηκε από τη χώρα μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ζητείται να δοθούν λεπτομερέστερες πληροφορίες σχετικά με τα έργα στήριξης μιας δίκαιης και ισότιμης μετάβασης, προσδιορίζοντας τη μορφή της στήριξης και τον αντίκτυπο των πρωτοβουλιών, συνδέοντάς την επίσης με τη μετάβαση των περιφερειών υψηλής έντασης άνθρακα και ανθρακούχων εκπομπών και των βιομηχανικών περιοχών. Ζητείται δηλαδή από την ΕΕ ένα σχέδιο για τη στήριξη της περιοχής μας.
- η περιοχή βιώνει μια πρωτόγνωρη οικονομική και πληθυσμιακή συρρίκνωση, όπως προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, άμεσα, πριν να εφαρμοστούν οι πρόσφατες κυβερνητικές εξαγγελίες.
- οι πόροι, που έχουν στη διάθεσή τους οι φορείς της περιοχής, συνεχώς μειώνονται ενώ και αυτοί που είναι διαθέσιμοι πολλές φορές δεν αξιοποιούνται επαρκώς, με συνέπεια να οξύνεται η κρίση στην περιοχή
- παρ’ όλες τις διεθνείς συμφωνίες για τη μείωση των εκπομπών CO2, το παγκόσμιο μερίδιο παραγωγής από πηγές ορυκτών καυσίμων αναμένεται να είναι γύρω στο 57% το 2035 με τον άνθρακα στο 33%, περίπου ίδιο με το σημερινό ποσοστό στη χώρα μας. Αντίστοιχα το σχέδιο του εθνικού σχεδιασμού προβλέπει το ποσοστό του άνθρακα στο 17%….
- τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι της περιοχής έχουν ακούνε μόνο μεγαλόστομες αναφορές για μεταλιγνιτική περίοδο, αλλά δεν βλέπουν ούτε μία συγκεκριμένη πρωτοβουλία προς την κατεύθυνση αυτή.
- Παρ’ όλη την αναπτυξιακή κρίση και συρρίκνωση που μαστίζει την περιοχή, η οποία κατέχει τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, αυτή εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται από τους αναπτυξιακούς νόμους, όπως οι ανεπτυγμένες περιφέρειας της χώρας εξ αιτίας του πλασματικά υψηλού ΑΕΠ
Το πρόβλημα της περιοχής μας, και της αναπτυξιακής προοπτικής της είναι κατά τη γνώμη μου εθνικό και όχι τοπικό. Η περιοχή που στήριξε για χρόνια την ανάπτυξη της χώρας μας έχει σήμερα την ανάγκη ενός εθνικού σχεδίου.
Οι κρίσιμες παράμετροι είναι :
- Χρόνος, για να εξασφαλιστεί μια ομαλή πορεία μετάβασης
- Αναπτυξιακό σχέδιο, προσαρμοσμένο στις ιδιαιτερότητες της περιοχής, με αποκεντρωμένη διαχείριση
- Οικονομικοί πόροι, ικανοί να εξασφαλίσουν τη χρηματοδότηση του σχεδίου.
Μόνον αυτή η προοπτική, σε συνδυασμό με μια οικονομικά ισχυρή ΔΕΗ, μπορεί να εξασφαλίσει προοπτική και ελπίδα στον τόπο μας.
