Μετά την ανακοίνωση του μηχανισμού δίκαιης μετάβασης που αποτελεί μέρος της φιλόδοξης «Πράσινης Συμφωνίας», την οποία φέρνει η νέα Επιτροπή υπό την Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, το ενδιαφέρον στρέφεται στην εξειδίκευση των ποσών που θα φτάσουν στη Δυτική Μακεδονία, καθώς, επίσης, και στον τρόπο με τον οποίο θα δοθούν.
Έως τώρα αυτό που γνωρίζουμε στα σίγουρα είναι τα 7,5 εκ. του Ταμείου Δίκαιης, τα οποία θα μοιραστούν οι περιφέρειες υπό μετάβαση, αλλά και τους τρόπους που είναι διατεθειμένη η Κομισιόν να δώσει τα υπόλοιπα, δηλαδή μέσω του InvestEu, των διαρθρωτικών ταμείων και της Τράπεζας Επενδύσεων.
Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό της Κομισιόν από το νέο μηχανισμό δίκαιης μετάβασης η Περιφέρειά μας αναμένεται να λάβει 294 εκ. ευρώ, τα οποία θα συμπληρωθούν με 1,2 δις από τα διαρθρωτικά ταμεία και μαζί με τα δάνεια υπολογίζεται ότι μπορούν να φτάσουν σε ένα εύρος μεταξύ 3,7 έως 4,4 δις ευρώ.
Για να έχουμε στο μυαλό μας μια τάξη μεγέθους, ώστε να μπορούμε να αξιολογήσουμε τους αριθμούς που ακούγονται και τα ποσά, τα οποία κάποιοι βιάστηκαν να χαρακτηρίσουν ιλιγγιώδη, να πούμε ότι 340 εκ. ήταν το σύνολο των πόρων από τα διαρθρωτικά ταμεία που προϋπολογίστηκαν για την Δυτική Μακεδονία, για την περίοδο 2014-2020, μέσω του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος.
Και είναι σημαντικό στην εξειδίκευση να ξεκαθαριστεί πόσα από αυτά θα αποτελέσουν «ζεστό» χρήμα που θα εισρεύσει ξεχωριστά, πόσα συνυπολογίζονται στα όσα ούτως ή άλλως η περιοχή θα πάρει μέσω της επομένης προγραμματικής περιόδου, του νέου ΠΕΠ με απλά λόγια και πόσα θα είναι τα έμμεσα μέσω του φθηνού δανεισμού για την ενίσχυση των επενδύσεων.
Κρίσιμο ζήτημα η απορρόφηση
Όπως ειπώθηκε και κατά την τελευταία συνεδρίαση του Ευρωκοινοβουλίου, εντός του οποίου ανακοινώθηκαν τα μέτρα, αλλά και κατ’ επανάληψη από τους εθνικούς παράγοντες το τελευταίο διάστημα, η δυνατότητα και η δυναμική απορρόφησης θα παίξει σημαντικό ρόλο στις επιλογές.
Κι εδώ τα πράγματα για την Δυτική Μακεδονία είναι αρκετά δύσκολα, αφού σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΠΣ της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης κατά την 31/12/2019 από τα 339.985.142 εκ. ευρώ του Επιχειρησιακού Προγράμματος Δυτική Μακεδονία, οι πληρωμές βρίσκονται στο 19,5% (δηλαδή περίπου 66,5 εκ. ευρώ), ενώ οι συμβάσεις στο 36,4% (περίπου 124 εκ. ευρώ).
Σε ότι αφορά στην πορεία υλοποίησης των δύο ταμείων ξεχωριστά (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο), εκεί το ΕΤΠΑ βρίσκεται πολύ χαμηλά δηλαδή στο 16,5%, ενώ το ΕΚΤ κοντά στο 50%. Να σημειωθεί ότι το ΕΤΠΑ αφορά στο σκληρό πυρήνα των έργων, ενώ το ΕΚΤ στις κοινωνικές δομές, όπως ΚΗΦΗ, Ξενώνες γυναικών, Κέντρα Κοινότητας, Κέντρα Alzheimer κλπ.
Επομένως, αν δεν λυθεί πρώτα το θέμα της στήριξης των δικαιούχων, ώστε να είναι σε θέση και ετοιμότητα να έχουν ώριμες μελέτες για έργα ουσίας, τα οποία θα βοηθήσουν στη μετάβαση, δεν μπορούμε να περιμένουμε και πολλά.
Κλειδί η προετοιμασία
Με βάση τις παρατηρήσεις της επιτροπής κάθε κράτος και κάθε περιφέρεια δικαιούχος θα πρέπει να έχει προετοιμάσει το έδαφος, προκειμένου να πάρει χρήματα. Η προετοιμασία περιλαμβάνει σχέδιο μετάβασης για το 2030 με τη μορφή οδικού χάρτη που θα είναι συνεπής με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα.
Έως τον ερχόμενο Ιούνιο θα είναι έτοιμη από την Παγκόσμια Τράπεζα, που παρέχει στην Δυτική Μακεδονία την τεχνική στήριξη, ο οδικός χάρτης.
Οι περιοχές που θα λάβουν πόρους, μέσα από μια ανταγωνιστική διαδικασία που απαιτεί ωριμότητα σχεδίων, θα έχουν και τεχνική βοήθεια, που θα τους εξασφαλίσει πρόσβαση τόσο στα χρήματα του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, όσο και στο Invest Eu και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Εν κατακλείδι, αν δεν υπάρχει η σχετική προετοιμασία και τεκμηρίωση, τότε τα νέα θα είναι δυσάρεστα για την Δυτική Μακεδονία. Σε αυτή τη φάση το πολιτικό προσωπικό θα πρέπει να αντιληφθεί τη σοβαρότητα της κατάστασης και να «σηκώσει τα μανίκια».
Σωκράτης Μουτίδης