Να ζητήσει να συμπεριληφθούν στο Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, που θα εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο μια σειρά διεκδικήσεων της περιοχής προτείνει η Περιφερειακή αρχή στο Περιφερειακό Συμβούλιο που είναι σε εξέλιξη. Μεταξύ αυτών ο χαρακτηρισμός του εγχειρήματος της απολιγνιτοποίησης ως στρατηγική επένδυση, η ενσωμάτωση στο σχέδιο μεγάλων υποδομών, να αντικατασταθεί ο τοπικός πόρος από πράσινο τέλος στις ΑΠΕ, η διασφάλιση των τηλεθερμάνσεων και η διασφάλιση της λειτουργίας του ΑΗΣ Πτολεμαΐδα 5 και μετά το 2028, αλλά και η παράταση λειτουργίας των ΑΗΣ Μελίτης και Αγίου Δημητρίου.
Στέργιος Κιάνας: H «απολιγνιτοποίηση» είναι μια έννοια για την οποία όλοι γνώριζαν, αλλά επέλεγαν να μην μιλήσουν
O Αντιπεριφερειάρχης Στέργιος Κιάνας στην τοποθέτηση του τόνισε πως «ο όρος «απολιγνιτοποίηση» δεν είναι μια σημερινή έννοια, είναι μια έννοια για την οποία όλοι γνώριζαν, αλλά επέλεγαν να μην μιλήσουν, υιοθετώντας την τακτική του στρουθοκαμηλισμού και προσπαθώντας να παρατείνουν την λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων. Κανείς δεν σχεδίαζε λαμβάνοντάς την υπόψη, με αποτέλεσμα οι επιπτώσεις της να είναι ήδη ορατές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εδώ και 30 περίπου χρόνια πρωτοστατεί σε παγκόσμιο επίπεδο για την απεξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα και προσπαθεί να ενταχθεί πλήρως σε μια σύγχρονη ενεργειακά «πράσινη» πραγματικότητα. Το 1996 υιοθέτησε την πρώτη Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Δέσμη Οδηγιών, η οποία σηματοδότησε την ουσιαστική «πράσινη» μεταστροφή. Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία των οικονομικών μεγεθών που σχετίζονται με την λιγνιτική βιομηχανία, τις τιμές των ρύπων των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα και την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μείωση των εκπομπών CO2, ήτανε αναμενόμενη η μετάβαση στην απολιγνιτοποίηση”.
Εκτεταμένη διαβούλευση
Σημείωσε πως όλο το προηγούμενο διάστημα υπήρξε εκτεταμένη διαβούλευση με φορείς, υποψήφιους επενδυτές και πολίτες της Δυτικής Μακεδονίας, που ενίσχυσε την άποψη ότι ακόμα δεν είμαστε έτοιμοι για την αλλαγή αυτή, αφού δεν έχουν λυθεί βασικά ζητήματα που θα την καταστήσουν εφικτή.
«Τα ζητήματα αυτά είναι κυρίως θεσμικά, χωρικά, αναπτυξιακά (από άποψη κινήτρων), θέματα εξειδίκευσης του εργατικού δυναμικού της περιοχής κ.α.
Στο πλαίσιο αυτό βασική προϋπόθεση, πριν την εφαρμογή του ΣΔΑΜ, είναι η αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών από την μεριά της κυβέρνησης. Πέραν όμως από τις αυτονόητες κυβερνητικές υποχρεώσεις, εμείς ως Περιφερειακή Αρχή θέτουμε ως απαράβατο όρο την ενσωμάτωση συγκεκριμένων διεκδικήσεων στον κυβερνητικό σχεδιασμό».
Το πλαίσιο διεκδικήσεων
Σύμφωνα με τον κ. Κιάνα οι διεκδικήσεις πρέπει να είναι οι εξής:
- Να χαρακτηριστεί το εγχείρημα της απολιγνιτοποίησης ως μια στρατηγική επένδυση, όπως ορίζεται στο Ν. 4608/2019, ώστε να επιλυθούν ζητήματα που προκύπτουν ως προς τα κίνητρα και τα χρονοδιαγράμματα του σχεδιασμού.
- Να ενσωματωθούν οι μεγάλες υποδομές της Περιφέρειας, που αφορούν σε οδικά δίκτυα, σιδηροδρόμους, αεροδρόμια και ψηφιακές υποδομές στον Εθνικό Σχεδιασμό και να υλοποιηθούν με άλλους πόρους και όχι αυτούς της δίκαιης μετάβασης.
- Ο σχεδιασμός δίκαιης μετάβασης να αφορά στο σύνολο της ΠΔΜ, με έμφαση στις πληττόμενες περιοχές, ώστε να επιτευχθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η ισόρροπη ανάπτυξή της.
- Να οριστεί πράσινο τέλος στις ΑΠΕ, συναρτήσει των επιπτώσεων της αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου και της εκμετάλλευσης των εδαφών και των δικτύων, ως αντιστάθμισμα του λιγνιτικού πόρου που χάνεται, το οποίο δεν θα επωμιστούν οι παραγωγοί, αλλά η πολιτεία και που θα αφορά στο σύνολο της ΠΔΜ.
- Να βρεθεί βιώσιμη λύση για την λειτουργία των τηλεθερμάνσεων, λαμβάνοντας υπόψη το κριτήριο της βιώσιμης ανάπτυξης, το οποίο μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα στη χρηματοδότηση από Ευρωπαϊκούς Πόρους.
- Η διασφάλιση της λειτουργίας του ΑΗΣ Πτολεμαΐδα 5 και μετά το 2028, αλλά και η παράταση λειτουργίας των ΑΗΣ Μελίτης και Αγίου Δημητρίου, εφαρμόζοντας τεχνολογίες δέσμευσης CO2, που θα τους καταστήσουν ως ένα βαθμό βιώσιμους, τουλάχιστον για όσα χρόνια χρειαστούν, μέχρι να αντισταθμιστούν το χαμένο ΑΕΠ και οι χαμένες θέσεις εργασίας της περιοχής.
- Να ισχύσει χαμηλό ενεργειακό τιμολόγιο για τις επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες ή θα εγκατασταθούν στην Περιφέρειά μας.
- Να επιλεγεί κατάλληλο σύστημα διακυβέρνησης, στο οποίο να υπάρχει ουσιαστική συμμετοχή της ΠΔΜ, δημιουργώντας ένα παρατηρητήριο για την μετάβαση, που θα λειτουργεί υποστηρικτικά στο σύστημα διακυβέρνησης και θα παρακολουθεί την εξέλιξη και υλοποίηση του εν λόγω εγχειρήματος.
- Να προβλεφθεί η προώθηση πράσινων τεχνολογιών στις επιχειρήσεις της περιοχής, μέσω ειδικών κινήτρων.
- Να ξεκαθαρίσει από την πλευρά της η ΔΕΗ, το επιχειρηματικό της πλάνο για την περιοχή μας, έτσι ώστε να δούμε πώς θα κινηθεί η ίδια αναπτυξιακά, αλλά και να ξεκαθαρίσει το θολό τοπίο που υπάρχει σήμερα γύρω από τα εδάφη που καταλαμβάνει και τις εγκαταστάσεις που δεσμεύει.
- Να τροποποιηθούν οι ΜΠΕ που έχουν ήδη εγκριθεί, ως προς το χρόνο και ως προς τις χρήσεις γης, ώστε να ξεκινήσει άμεσα η διαδικασία της αποκατάστασης των εδαφών, με την προϋπόθεση ότι δεν θα αντληθούν πόροι από το ταμείο δίκαιης μετάβασης και φυσικά δεν θα περιλαμβάνουν την αποκατάσταση των εδαφών που θα προορίζονται για χρήση από τη ΔΕΗ.
- Να αναβαθμιστεί ο ρόλος του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, ώστε να αποτελέσει σημαντικό πυλώνα ανάπτυξης και να συνδεθεί με τις επιχειρήσεις που θα δραστηριοποιούνται στην περιοχή.
- Να προβλεφθεί η αξιοποίηση του λιγνίτη σε εξωηλεκτρικές χρήσεις, καθώς ο λιγνίτης αποτελεί ένα εθνικό στρατηγικό απόθεμα.
- Να διευρυνθεί η ρήτρα της δίκαιης μετάβασης στο σύνολο της ΠΔΜ, στο πλαίσιο της ισόρροπης ανάπτυξης που προτείνει και η Ε.Ε.
- Να ενεργοποιηθεί άμεσα το μεταβατικό πρόγραμμα, με δράσεις οι οποίες θα στηρίζουν και θα επιδοτούν την εργασία και όχι την ανεργία και θα έχουν άμεση εφαρμογή στην οικονομία της περιοχής, χωρίς να απαιτούν θεσμικές παρεμβάσεις, όπως είναι για παράδειγμα ένα διευρυμένο πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας, που δεν θα αφορά μόνο σε κατοικίες, αλλά και σε επιχειρήσεις, σε κτήρια του δημόσιου και ευρύτερα δημόσιου τομέα. Το πρόγραμμα αυτό μπορεί να κινήσει άμεσα την οικονομία της περιοχής, να συγκρατήσει την ανεργία και το χαμένο ΑΕΠ και να λειτουργήσει ως αφετηρία, ώστε να καταστεί η Περιφέρειά μας, η πρώτη πράσινη Περιφέρεια της Ελλάδας. Αυτό αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία αν λάβουμε υπόψη ότι η ΠΔΜ είναι η πιο ψυχρή Περιφέρεια της Ελλάδας.
