H Στέλλα Βαρδάκα είναι ψυχολόγος και συμμετέχει στην τηλεφωνική γραμμή ψυχολογικής στήριξης για τον κορωνοϊό 10306. Ένα μεγάλο ποσοστό κλήσεων που γίνονται εκεί αφορά περιστατικά βίας.
Σε μια συζήτηση για τις επιπτώσεις του εγκλεισμού στην ενδοοικογενειακή στοιχεία, η κ. Βαρδάκα μοιράζεται μαζί μας στοιχεία σχετικά με τα περιστατικά ενδοοικογενειακής κακοποίησης στην Ελλάδα.
Αυξήθηκαν τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας κατά την περίοδο του εγκλεισμού λόγω της πανδημίας;
Είναι εντυπωσιακή, αλλά και προβλέψιμη η αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας το τελευταίο διάστημα, αρχής γενομένης από το πρώτη περίοδο που εφαρμόστηκαν τα μέτρα περιορισμού. Τα ποσοστά αυτά αγγίζουν μια αύξηση 80% στην Ελλάδα, 60% παγκοσμίως. Φάνηκε πως η παραμονή στο σπίτι δεν παρέχει σε όλους ασφάλεια, αλλά καμιά φορά μπορεί να αποτελέσει εγκλωβισμό σε μια επικίνδυνη συνθήκη. Η εξήγηση μπορεί να είναι αρκετά απλή. Ο περισσότερος χρόνος που μοιράζεται η οικογένεια ή το ζευγάρι, η αύξηση της έντασης ψυχοπιεστικών παραγόντων στην καθημερινότητα ενίσχυσαν την ανάδειξη συμπεριφορών που προϋπάρχουν στις σχέσεις και τις εντείνουν. Επιπλέον η συνθήκη εγκλεισμού, η μείωση της επικοινωνίας με υποστηρικτικά δίκτυα των γυναικών μειώνει και τη δυνατότητα να ζητήσει κάποιος βοήθεια. Τα θύματα βίας όπως δείχνουν έρευνες που πραγματοποιήθηκαν την εν λόγω περίοδο από το Κέντρο Ερευνών για θέματα ισότητας (ΚΕΘΙ) ήταν κυρίως γυναίκες Ελληνίδες, ηλικίας 40 έως 54 ετών, απόφοιτες τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Πως θα επηρεάσει τους ανθρώπους αυτή η περίοδος εγκλεισμού;
Αν κάποιος μας περιέγραφε πριν χρόνια τη συνθήκη που βιώνουμε σήμερα, θα του λέγαμε ότι είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας, σήμερα όμως είναι η καθημερινότητά μας. Πραγματικά δεν ξέρω αν η προσαρμογή στη συνθήκη περιορισμού, κοινωνικής απομόνωσης, αποστασιοποίησης, ελεγχόμενης κυκλοφορίας, χρήση μάσκας θα πρέπει να μας ικανοποιήσει ή να μας τρομάξει. Όλα τα μέτρα τα οποία έχουν ληφθεί, στόχο έχουν την προστασία, τη δική μας και των ανθρώπων του περιβάλλοντός μας, παρόλα αυτά οι επιδράσεις στην ψυχική μας υγεία και κυρίως στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και τους άλλους είναι σημαντικές. Η επίδραση όλων αυτών των καταστάσεων φαίνεται αμυδρά σήμερα αλλά νομίζω θα φανεί περισσότερο έντονα τα επόμενα χρόνια. Βιώσαμε μια απόλυτη ανατροπή της ζωής μας, αλλάξαμε τον τρόπο που είχαμε δομήσει παραδόσεις , συνήθειες καθημερινότητας, τον τρόπο ζωής μας. Το βασικό συναίσθημά μας το διάστημα αυτό είναι ο φόβος και ο φόβος εξάλειψε κάθε άλλο συναίσθημα και ανάγκη μας.
Ποιες ανάγκες μας και ποια συναισθήματα αφήσαμε σε δεύτερη μοίρα και πως θα επηρεάσει αυτό τους ανθρώπους;
Η ανάγκη μας για ελευθερία, επιλογή, συναναστροφή, επαφή με τους κοντινούς μας ανθρώπους έρχονται σε δεύτερη σκέψη. Η ενστικτώδης αντίδραση του ανθρώπου μπροστά στον κίνδυνο ήταν πάντα η συντροφιά. Η αγέλη παρείχε ασφάλεια και βοηθούσε στην εξάλειψη του κινδύνου, και σήμερα εμείς πρέπει να αντισταθούμε σε αυτό το βασικό μας ένστικτο. Πόσο σκληρό είναι να φοβάμαι την αγκαλιά ή το πλησίασμα;
Η απομάκρυνση, η διατήρηση αποστάσεων η χρήση μάσκας πόσο δυσκολεύουν την επικοινωνία, την έκφραση συναισθημάτων, την αίσθηση κατανόησης; Δυσκολεύουν τη διαδικασία να σχετιστούμε με το συνάνθρωπο;
Η έκφραση συναισθημάτων γίνεται τόσο δύσκολη και η αίσθηση απομόνωσης κυριαρχεί. Η χρήση μάσκας κρύβει και κάθε έκφραση του προσώπου μας, ο Charles Bell το 1806 έγραψε ένα βιβλίο σχετικά με τα συναισθήματα και τις εκφράσεις του προσώπου, η χρήση μάσκας όσο απαραίτητη κι αν είναι για την προστασία μας από τον covid-19 δυσκολεύει την επικοινωνία μας, δυσκολεύει να γνωρίσουμε και να κατανοήσουμε τον άνθρωπο που έχουμε απέναντί μας αλλά και εμάς τους ίδιους. Δυσκολευόμαστε να επικοινωνήσουμε και να “παρουσιάσουμε” τον εαυτό μας. Η λέξη απομόνωση μου έρχεται στο μυαλό και η απομόνωση αποτελεί μια σοβαρή απειλή για την ψυχική υγεία, ενισχύει το φόβο και τα επίπεδα άγχους. Το λυπηρό και το πιο δύσκολο είναι ότι αυτό που αποτελούσε στο παρελθόν στήριγμα, η επαφή, η επικοινωνία το άγγιγμα, η αγκαλιά, σήμερα αποτελούν απειλή. Είναι σημαντικό λοιπόν να βρούμε την ισορροπία ανάμεσα στην προστασία από τον ιό και τη φροντίδα της σωματικής μας υγείας και στη φροντίδα της ψυχικής μας υγείας. Ας μην ξεχάσουμε το πρόσωπο που κρύβεται πίσω από τη μάσκα, ας προσπαθήσουμε να βρούμε εναλλακτικούς τρόπους να αντιμετωπίσουμε τη δυσκολία αυτής της περιόδου προσπαθώντας να βρούμε ότι θετικό υπάρχει μέσα σε αυτό, διατηρώντας τη ψυχική μας ανθεκτικότητα.
Τι είναι η τηλεφωνική γραμμή ψυχοκοινωνικής στήριξης 10306 για τον κορωνοϊό
Η τηλεφωνική γραμμή βοήθειας 10306 προσφέρει ένα παράθυρο διαλόγου, συμβουλών και ελπίδας και δίνει τη δυνατότητα σε άτομα, που αντιμετωπίζουν κάποιο θέμα ψυχικής υγείας, για παράδειγμα παθολογικό άγχος, παθολογικό φόβο, πανικό, να μιλήσουν, να στηριχθούν και να έρθουν πιο κοντά στη λύση του προβλήματος.
Η υπηρεσία της τηλεφωνικής υποστήριξης, οργανώνεται υπό τις επιστημονικές κατευθύνσεις και την εποπτεία της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ). Επίσης, σε επιστημονικό και επιχειρησιακό επίπεδο, συνεργάζονται η Ομοσπονδία Φορέων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης & Ψυχικής Υγείας «ΑΡΓΩ», η οποία συμμετέχει με πάνω από 160 ειδικούς από 40 φορείς, το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ), ο μη κερδοσκοπικός Σύλλογος «Το Χαμόγελο του Παιδιού», καθώς και μεγάλος αριθμός εθελοντών ψυχολόγων, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν άμεσα σε σχετική πρόσκληση του Υπουργείου Υγείας.
Οι πολίτες, όταν νοιώσουν την ανάγκη, μπορούν να καλέσουν στην τηλεφωνική γραμμή 10306, όπου θα έχουν τις παρακάτω επιλογές:
Παροχή ψυχολογικής στήριξης: 24ωρη λειτουργία.
Παροχή ψυχιατρικής βοήθειας σε πάσχοντες από ψυχικό νόσημα: λειτουργία από 08.00 έως 20.00.
Παροχή ψυχολογικής στήριξης παιδιών και οικογενειών: 24ωρη λειτουργία.
Παροχή ψυχολογικής στήριξης υγειονομικού προσωπικού: λειτουργία από 08.00 έως 20.00
Παροχή κοινωνικής στήριξης: λειτουργία από 08.00 έως 20.00
