Περπατώντας κανείς στην περιοχή του Χρωμίου μπορεί να βρεθεί μπροστά σε ένα εντυπωσιακό φαινόμενο. Να πατήσει επάνω στην ένωση της Ευρασιατικής και την Αφρικανικής τεκτονικής πλάκας.
Ένα φαινόμενο, που γίνεται αντιληπτό δια γυμνού οφθαλμού από το Χρώμιο έως και την κοιλάδα του Μεσιανού νερού, και την κορυφή του Μπούρινου καθώς η χλωρίδα, που αναπτύσσεται στις δύο πλάκες είναι διαφορετικές και ευθύνεται για τη δημιουργία του Μπούρινου αλλά και για τη μεγάλη βιοποικιλότητα, που παρατηρείται. Αντίστοιχες εικόνες στην περιοχή του Βοίου αλλά και στην περιοχή των Γρεβενών.
Σε μια περιοχή, που πριν από πολλά χρόνια ήταν Ωκεανός γνωστή ως θάλασσα της Τηθύος, μια μεγάλη κεντρική θάλασσα, η οποία από το παλαιοζωικό μέχρι και τον τριτογενές αιώνα εκτεινόταν ανάμεσα στην Ευρασιατική ήπειρο και την Αφρικανική (Γκοντβάνα). Ονομάστηκε έτσι χάρη στην αρχαία ελληνική θεότητα των ωκεανών Τηθύς. Σημερινό υπόλειμμά της Τηθύος είναι η Μεσόγειος και η Ερυθρά Θάλασσα, με τεράστια γεωλογική αξία καθώς τα απολιθόμωτα όπως τα τρηματοφόρα (νουμμολίτες, φουσουλίνες, γλιβικερίνες κ.λ.π.), τα κοράλλια, τα βραγχιόποδα, οι βελεμνίτες, οι αμμωνίτες, είναι πολύτιμοι οδηγοί στη γεωλογία, για τον προσδιορισμό, τη χρονολόγηση και την ταξινόμηση των διάφορων στρωμάτων.
Όπως ήταν λογικό το φαινόμενο αυτό τράβηξε την προσοχή των επιστημόνων. Οι πρώτοι γεωλόγοι εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1930 με πρώτο τον «Πατέρα» της θεωρίας των τεκτονικών πλακών Jan Brunn και από τότε η περιοχή είναι αντικείμενο ενδιαφέροντος, όπως φάνηκε και από δύο διεθνή συνέδρια στην Αιανή.
Κομβικό στιγμή στην κατανόηση της σημασίας της γεωλογικής αξίας της περιοχής ήταν η 40χρονη εγκατάσταση της Δρ. Αννα Ράσσιου και των συνεργατών της, που ξεκίνησαν μια μεγάλη προσπάθεια, να ενταχθεί το Γεωπάρκο Τηθύος στο Ευρωπαϊκό και Διεθνές Δίκτυο Γεωπάρκων της Unesco. Το Γεωπάρκο περιλαμβάνει περιοχές των Σερβίων, της Κοζάνης, του Βοίου και των Γρεβενών.
Αυτές τις μέρες στην περιοχή βρέθηκαν αξιολογητές της UNESCO για να αξιολογήσουν την πρόοδο που έχει επιτευχθεί για την υποψηφιότητα ένταξης του Γεωπάρκου Γρεβενών-Κοζάνης “ΤΗΘΥΟΣ” στο παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO. Η πρώτη απόπειρά ένταξης ήταν αποτυχημένη καθώς δεν υπήρχε φορέας διαχείρισης. Αυτή τη φορά Φορέας διαχείρισης του Γεωπάρκου Γρεβενών – Κοζάνης έχει οριστεί η ΑΝΚΟ – Αναπτυξιακή Δυτικής Μακεδονίας, με τη στήριξη της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και των Δήμων Γρεβενών, Δεσκάτης, Βοίου, Σερβίων – Βελβεντού & Κοζάνης.
Η πρόταση έχει εγκριθεί ήδη από την Εθνική Επιτροπή Γεωπάρκων και αναμένεται η αξιολόγηση και από την Παγκόσμια Επιτροπή της UNESCO, για την επίσημη αναγνώριση και ένταξη του Γεωπάρκου στο δίκτυο των Γεωπάρκων της.
Το Γεωπάρκο μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο τόσο στην διάδοση του γεωφυσικού πλούτου της περιοχής όσο και στην ανάπτυξη του γεωτουρισμού στην ευρύτερη περιοχή καθώς υπάρχουν γεωλογικοί σχηματισμοί και σπάνιοι γεώτοποι παγκόσμιας σημασίας που χρήζουν προστασίας, ανάδειξης και αξιοποίησης. Μέσα στο αξιόλογο γεωλογικό και περιβαλλοντικό απόθεμα, είναι ενταγμένοι οικισμοί και αναπτύσσονται παραγωγικές δραστηριότητες που, στην ιστορική διαδρομή, είναι εναρμονισμένες με το χώρο και το φυσικό περιβάλλον.
Τα Παγκόσμια Γεωπάρκα αποτελούν παγκόσμια φυσική κληρονομιά, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί για την έρευνα, την εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών για την διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων, την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των φυσικών κινδύνων και την επίτευξη των στόχων της παγκόσμιας ατζέντας για την βιώσιμη ανάπτυξη. Αξιοποιώντας τις δυνατότητες της δικτύωσης και της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών, μπορούν να συμβάλουν στην αναζωογόνηση της υπαίθρου, στην δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και στην βιώσιμη τοπική ανάπτυξη με την αξιοποίηση των τοπικών πόρων, ενώ η ανάδειξή τους μέσω της UNESCO μπορεί επιπλέον να λειτουργήσει ως διεθνές σήμα ποιότητας των περιοχών και να συμβάλει καθοριστικά στην προβολή και την βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη.
H αναγνώριση περιοχών ως «Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO» έχει πολύ μεγάλη σημασία καθώς μπορεί να συμβάλει στην ανάδειξη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας, την ενίσχυση της αγροδιατροφής, την προβολή των περιοχών αυτών ως πρότυπων προορισμών εναλλακτικού τουρισμού, τόσο για τον εσωτερικό, όσο και για τον εισερχόμενο τουρισμό, την τόνωση της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας, την προώθηση του εθελοντισμού, αλλά και την ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε ιδιαίτερα πλεονεκτική θέση, καθώς ήδη πέντε περιοχές της χαρακτηρίζονται “παγκόσμια γεωπάρκα UNESCO”, με ένα πρόγραμμα του Οργανισμού στο οποίο εντάσσονται συνολικά 120 γεωπάρκα σε 33 χώρες παγκοσμίως. Πρόκειται για υπέροχα τοπία, με επιστημονική αξία αναγνωρισμένη από τη διεθνή κοινότητα.
Τα 5 ελληνικά γεωπάρκα στον παγκόσμιο χάρτη της UNESCO είναι:
Το Γεωπάρκο Λέσβου
Η περιοχή του Ψηλορείτη, στην Κρήτη
Η περιοχή του Εθνικού Δρυμού Βίκου – Αώου, στην Ήπειρο
Το Εθνικό Πάρκο Χελμού – Βουραϊκού, στην Πελοπόννησο
Η περιοχή της Σητείας, στην Κρήτη
