Κάθε χρόνο στις 9 Μαΐου γιορτάζεται η ειρήνη και η ενότητα στην Ευρώπη. Η ημερομηνία αυτή σηματοδοτεί την επέτειο της ιστορικής «Διακήρυξης Σουμάν». Σε ομιλία του στο Παρίσι το 1950, ο Ρομπέρ Σουμάν, τότε υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, πρότεινε μια νέα μορφή πολιτικής συνεργασίας στην Ευρώπη, η οποία θα απέτρεπε κάθε ενδεχόμενο πολέμου μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών.
Η ιδέα που «γέννησε» την ευρωπαϊκή κοινότητα
Όραμά του Σούμαν ήταν η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού οργάνου που θα διαχειριζόταν κεντρικά την παραγωγή άνθρακα και χάλυβα, με τη δημιουργία μιας κοινής αγοράς χωρίς δασμολογικά εμπόδια. Η ιδέα υλοποιήθηκε ένα χρόνο μετά, με την υπογραφή της συνθήκης από τις Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία, Βέλγιο και Λουξεμβούργο
Πέντε χρόνια μετά τη λήξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, ο Σούμαν εκτίμησε ότι τα κοινά οικονομικά συμφέροντα Γερμανίας – Γαλλίας θα αποτρέψουν την πιθανότητα νέας σύρραξης στην Γηραιά Ήπειρο.
Στην διακήρυξη Σούμαν αναφέρεται σαφώς ότι «η αλληλεγγύη κατά την παραγωγή, που θα διαμορφωθεί με αυτόν τον τρόπο, θα αποδείξει ότι κάθε πόλεμος μεταξύ της Γαλλίας και της Γερμανίας είναι όχι μόνον αδιανόητος αλλά και υλικά αδύνατος».
Η πρόταση αυτή, γνωστή ως «Δήλωση Schuman», θεωρείται ως η απαρχή της γένεσης της οντότητας που εξελίχθηκε στη σημερινή «Ευρωπαϊκή Ένωση».
Τα πάντα, λοιπόν, άρχισαν εκείνη την ημέρα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, στη συνάντηση κορυφής των ηγετών της ΕΕ στο Μιλάνο, το 1985, αποφασίστηκε να εορτάζεται η 9η Μαΐου ως «Ημέρα της Ευρώπης».
Σήμερα η 9η Μαΐου έχει γίνει ένα ευρωπαϊκό σύμβολο, το οποίο μαζί με τη σημαία, το έμβλημα, τον ύμνο και το ενιαίο νόμισμα (ευρώ) εκπροσωπεί την πολιτική οντότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με την Ημέρα της Ευρώπης δίνεται η ευκαιρία για δραστηριότητες και εορτές κατά τις οποίες οι πολίτες προσεγγίζουν την ιδέα της ενωμένης Ευρώπης και γεφυρώνονται οι αποστάσεις που χωρίζουν τους λαούς της Ένωσης. Εξάλλου, η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται στην υπηρεσία των πολιτών της. Ενώ διατηρούν τις ιδιαίτερες αξίες τους, τα έθιμά τους και την γλώσσα τους, οι Ευρωπαίοι πολίτες πρέπει να αισθάνονται σ΄αυτή «σαν το σπίτι τους».
Κάθε χώρα που επιλέγει δημοκρατικά να προσχωρήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση προσυπογράφει τις θεμελιώδεις αξίες της, της ειρήνης και της αλληλεγγύης. Οι αξίες αυτές εκφράζονται μέσω της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης που εμπεριέχει περιβαλλοντικές και περιφερειακές διαστάσεις, οι οποίες αποτελούν εγγυήσεις για ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο για όλους τους πολίτες.
Τα επόμενα βήματα
Η συνθήκη επικυρώθηκε το 1951 στο Παρίσι και τέθηκε σε εφαρμογή ένα χρόνο αργότερα. Τα πρώτα έξι μέλη της κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα αποφάσισαν να διευρύνουν την οικονομική τους συνεργασία συστήνοντας την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, με την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης το 1958.
Το 1985, η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη έθεσε το στόχο της δημιουργίας κοινής αγοράς, η οποία με την Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992, οδήγησε στη γέννηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δώδεκα ευρωπαϊκές χώρες συμφώνησαν να συντονίσουν το βηματισμό τους προς τη δημιουργία της οικονομικής και νομισματικής ένωσης.
Η ολοκλήρωση της Ευρώπης δεν θα επιτευχθεί σε μια μέρα ή και σε λίγες δεκαετίες. Οι ελλείψεις είναι ακόμη πολλές και υπάρχουν προφανείς ατέλειες. Το έργο που άρχισε αμέσως μετά από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Ωστόσο, σημερινή φιλοδοξία είναι να οικοδομηθεί μια Ευρώπη που σέβεται την ελευθερία και την ταυτότητα όλων των ανθρώπων που την απαρτίζουν. Μόνο με την ένωση των λαών της, μπορεί η Ευρώπη να γίνει κυρία του πεπρωμένου της και να διαδραματίσει ένα θετικό ρόλο στον κόσμο.
Σωκράτης Μουτίδης
