Ο τρύγος στην Κοζάνη ήταν πάντα µια ξεχωριστή υπόθεση. Ανέκαθεν η σχέση των Κοζανιτών µε το αµπέλι, το κρασί και το τσίπουρο ήταν µοναδική, καθώς δε νοείτο Κοζανίτης νοικοκύρης πλούσιος ή φτωχός χωρίς να έχει κρασί και τσίπουρο για κέρασµα στο σπίτι του.
O τρύγος αποτελούσε μια οικογενειακή κυρίως υπόθεση σύμφωνα με την παράδοση στην πόλη μας, επιστρατεύονταν, όμως και φίλοι γιατί τα σταφύλια έπρεπε να μαζευτούν σε πολύ λίγο χρόνο.
Ζητήσαμε από την Τόσα Σιόμου να µμοιραστεί τις αναµνήσεις της από τον τρύγο στην παλιά Κοζάνη και τη µμοναδική αυτή σχέση.
« Όλα τα φτωχικά σπίτια στην Κοζάνη γίνονταν αρχοντικά, καθώς ήταν νοικοκυρεμένα χάρη στα αμπέλια. Όλοι είχαµε περίπου 2 στρέμματα αµπέλια. Έτσι είχαµε το κρασί της χρονιάς και εννοείται το τσίπουρο. Σπάνια οι παραγωγοί τους τα εµπορεύονταν, συνήθως έπιναν στις γιορτές, άλλωστε ήταν δεινοί πότες ιδιαίτερα στη Σκ’ ρκα, ίσως και σε όλη την παλιά Κοζάνη» αφηγείται η κ. Σιόμου.
« Έβγαζαν ακόµη το πετιµέζι από το οποίο έκαναν γλυκά, όπως οι µουστόπιτες. Ερχόταν να συµπληρώσει το αµπέλι αυτή την άποψη που είχε ο λαϊκός κόσµος ότι αν ρίξουµε τα ξύλα και πάρουµε κι ένα ντέγκι (σ.σ. τουρκική λέξη που σημαίνει δέμα) αλεύρι, θα τον βγάλουμε το χειµώνα. Εγώ θα συµπλήρωνα και με το κρασί και το τσίπουρο» θυµάται η κ. Σιόμου.
Ο τρύγος ένα πανηγύρι
«Ο τρύγος ήταν παλιά ένα πανηγύρι. Τρυγούσαν διαφορετικές µέρες, παρότι ορίζονταν µια µέρα γιατί αλληλοβοηθιούνταν, καθώς ερχόταν συγγενείς, φίλοι, γείτονες. Από αυτή τη γιορτή θυµάµαι αυτό που συνεχίζουµε και σήµερα το φαγητό του τρύγου. Κιφτέδις µι κροµµύδ’ σε σνιά τεράστια για να επαρκέσει. Έπιναν κρασί από την προηγούμενη χρονιά και τραγουδούσαν τραγούδια του τρύγου. Είχαν αγάπη µεταξύ τους, οµόνοια, υποστήριξη στα καλά και στα κακά. Νοµίζω ότι και το κρασί ήταν ένα στοιχείο για να τους ενώσει» διηγείται το πανηγύρι του τρύγου η Τάσα Σιόμου
Αµπέλι, µια δύσκολη δουλειά
«Με τα καλάθια από το πρωί όλη µέρα τρυγούσαν τα αµπέλια. Εννοείται βιολογικά κρασιά. ∆εν ράντιζαν µε κανένα χηµικό, παρά µόνο θειάφι και γαλαζόπετρα και πρόσεχαν το αµπέλι όλο το χρόνο γιατί θέλει πού δουλειά µε βάση το κλάδεµα. Θέλει πολύ δουλειά το αμπέλι και εξ’ οθ και η παροιµία ‘καληµέρα αµπέλι, καλώς τον τεµπέλη’, όταν δεν το επισκέπτονταν ο ιδιοκτήτης για να το φροντίσει».
Το κοκκινέλι
«Το χαρακτηριστικό των Κοζανίτικων αµπελιών ήταν πως είχαν πολλές ποικιλίες, δεν ήταν εξειδικευµένα, όπως ακούµε cabernet και merlot και µόνο από αυτά κάνουν κρασιά. Ήταν και επιτραπέζια και ξινόµαυρο για το κρασί και µε αυτή την ποικιλία γινόταν το κοκκινέλι το Κοζανίτικο, το καλύτερο κρασί».
Επµέλεια- φωτογραφίες: ∆ηµήτρης Στραβού
