Τα αξιοσημείωτα γεγονότα στην περιοχή μας, διαδέχονταν το ένα μετά το άλλο, στο μακρυνό 1959.
Αυτά, που καταγράφονται παρακάτω, συνδέονται με την Κοζάνη και τους κατοίκους της γενικώς, ειδικώτερα δε με τη νεολαία της. Στόχευαν στην καλλιέργεια και ανάπτυξη του πνεύματος αλλά και του σώματος, κατά τη γνωστή ρήση: “Νους υγιής, εν σώματι υγιεί».
Το ένα από αυτά, ήταν η ανέγερση κτιρίου της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, η οποία στεγάζονταν στο υπόγειο του Δημαρχιακού Καταστήματος προσωρινώς- αλλά ουδέν μονιμότερον του προσωρινού εν Ελλάδι- και επί αρκετά χρόνια μέχρις ότου βρεθεί πιο κατάλληλη στέγη.
Το άλλο ήταν η συμπλήρωση των απαραίτητων εργασιών στα αποδυτήρια του «Πολυζούλειου» Γυμναστηρίου Κοζάνης- αυτή ήταν η ονομασία του Σταδίου της Κοζάνης τότε – για να αρχίσουν να λειτουργούν ως κανονικά αποδυτήρια, τα οποία να εξυπηρετούν την αθλούμενη νεολαία, και όχι να υπάρχουν απλώς και μόνο κατ’όνομα.
Η άσκηση πνεύματος και σώματος, ήταν ευρύτατα διαδεδομένη στη χώρα μας και κατά συνέπεια και στον τόπο μας.
Η πνεύματο-σωματική ανάπτυξη είχε βαθειά τις ρίζες της στις προγενέστερες γενεές και με την πάροδο των χρόνων είχε μετουσιωθεί στο δίπολο: γράμματα- εμπόριο, που μεταλαμπαδεύτηκε από γενιά σε γενιά.
Είναι γνωστό, ότι στην Κοζάνη ανθούσε, ακόμη και επί τουρκοκρατίας, το εμπόριο, με τα εμπορεύματα και προϊόντα της να φτάνουν μέχρι την Κεντρική Ευρώπη (Βιέννη-Βουδαπέστη) από τα καραβάνια των πραματευτάδων, τους
Κυρατζήδες, οι οποίοι αψήφούσαν και τις πιο δυσμενείς καιρικές συνθήκες, για να φτάσουν, με τα άλογα τους, στον τόπο προορισμού τους, στο εξωτερικό, ύστερα από πολυήμερο κοπιαστικό ταξίδι.
Είναι επίσης γνωστό, ότι στην Κοζάνη ήταν ονομαστή η καλλιέργεια των γραμμάτων, με την ίδρυση και λειτουργία Σχολής, στα χρόνια της τουρκοκρατίας, και με τη διδασκαλία σε αυτήν εγνωσμένης αξίας Διδασκάλων, μεταξύ των οποίων και ο Ευγένιος Βούλγαρης, Διδάσκαλος της Μεγάλης του Γένους Σχολής.
Σε αυτό, συντελούσε και η απαιτούμενη υποδομή, με τη σταδιακή ανέγερση σχολείων από μεγάλους ευεργέτες και δωρητές της, όπως οι αδερφοί Λάμπρος και Βασίλειος Βαλταδώρου (Βαλταδώρειο Γυμνάσιο), ο Γεώργιος Τιόλης (5ο Δημοτικό Σχολείο και Παιδικός Σταθμός), οι Χαρίσιος Μούκας, Ιωάννης Μουράτης (3ο και 4ο Δημοτικά Σχολεία) κ.α.
Με τα δεδομένα αυτά, η Κοζάνη κατόρθωσε να διατηρήσει τη γλώσσα, την εθνότητα, τον Ελλήνοχριστιανικό πολιτισμό, την Ελληνική παράδοση και ιστορία και να καταστεί ένα φημισμένο πνευματικό κέντρο, το οποίο προσφυώς απεκλήθη: “H Ακρόπολη του Ελληνισμού στο Bορρά”.
Η ανεκτίμητη πνευματική κληρονομιά της Κοζάνης διαφυλάχθηκε, διατηρήθηκε και υπάρχει, χάρη στην αγάπη, φροντίδα, μέριμνα και ενδιαφέρον αρκετών τέκνων της. Μέσα σε αυτά όμως ξεχωρίζει ο ένας, ο ανεπανάληπτος, Νικόλαος Π. Δελιαλής, ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση, γέννημα και θρέμμα της Κοζάνης. ο οποίος αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του στη Δημοτική Βιβλιοθήκη, της οποίας υπήρξε Έφορος από το 1930 μέχρι και το 1971. Και είναι γνωστό, πως με κίνδυνο της ζωής του διέσωσε τον πνευματικό πλούτο και τον θησαυρό της γνώσεως και της σοφίας από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής και την καταστρεπτική μανία των κατακτητών, διαφυλάσσοντας την πολύτιμη κληρονομιά στην πνευματική «Κιβωτό» της ζωής του.
Η πνευματική «Κιβωτός» όμως της Κοζάνης «ασφυκτιούσε», επί χρόνια ολόκληρα στο υπόγειο του Δημαρχιακού Καταστήματος. Δεν είχε τη στέγη που έπρεπε, σύμφωνα με τον καθημερινά αυξανόμενο σε, περιεχόμενο, εμπλουτισμό της και τον ανερχόμενο αριθμό των αναγνωστών, ερευνητών και μελετητών της. Ήταν περισσότερο από αναγκαία η εξεύρεση κατάλληλης στέγης.
Το πρώτο βήμα προς τον σκοπό αυτόν, έγινε από έναν εκ των ευεργετών της Κοζάνης, τον Κωνσταντίνο Κοβεντάρο, ο οποίος, ως άλλος σπορέας έσπειρε τον σπόρο της κατασκευής κτιρίου της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, σπόρος, ο οποίος κάρπισε με την επέκταση ενός τμήματος του ισογείου της Νοτίου πλευράς του Δημαρχιακού Καταστήματος.
Έτσι, στις 24 Ιουλίου 1959, ο Κωνσταντίνος Κοβεντάρος δηλώνει ενώπιον του Δημάρχου Βασ. Ματιάκη και εκ των βασικών μελών του μουσικού συλλόγου «Πανδώρα», Γεωργ. Τιάλιου και Γεωργ. Θάνου, ότι θέτει στη διάθεση του Δήμου Κοζάνης το ποσό των 10.000 δολαρίων (300.000 δραχμών) για την ανέγερση του κτιρίου της Δημοτικής Βιβλιοθήκης.
Εξάλλου, στις 29 Οκτωβρίου του 1959, με ανάλογες ενέργειες του, ο Δήμαρχος Κοζάνης εξασφάλισε τη χορήγηση του ποσού των 100 χιλιάδων δραχμών, για τη συμπλήρωση των εργασιών των αποδυτηρίων του «Πολυζούλειου» Γυμναστηρίου Κοζάνης.
Σημείωση:
Τους προαναφερόμενους μεγάλους ευεργέτες της , η Κοζάνη ετίμησε με την ονοματοδοσία οδών, καθώς επίσης και των δημιουργημάτων τους.
Με την πάροδο όμως κάποιων ετών, άρχισε η απάλειψη και η αφαίρεση των ονομάτων των ευεργετών από τα δημιουργήματα τους.
Ήδη, το “Πολυζούλειον” έχει εξαφανιστεί και ονομάζεται πλέον “Δημοτικό Αθλητικό Κέντρο”.
Εσχάτως, κάποιες κινήσεις παρατηρήθησαν και για την απάλειψη της πρώτης λέξης και στην “Κοβεντάρειο Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης”.
Λάθος μέγα, ακόμη και ως σκέψη για την απάλειψη των ονομάτων των ευεργετών, καθώς η πρόταξη των ονομάτων τους στα δημιουργήματα τους, πέραν του ότι είναι η ελάχιστη αποδιδόμενη τιμή προς τους ευεργέτες, έχει και ιστορική σημασία. Φανερώνει την προέλευση, την ύπαρξη και την εξακολουθητική συνέχεια του δημιουργήματος.
Διότι, όλα τα δημιουργήματα δεν έγιναν από…παρθενογέννηση!… Κάποιοι τα “εγέννησαν”. Τους γεννήτορες αυτών, δεν έχει οποιοσδήποτε το δικαίωμα να τους εξαφανίσει.
Είναι ιστορικό λάθος, είναι ιστορικό ατόπημα.
Αντί τέτοιων λανθασμένων σκέψεων και ενεργειών, οι αρμόδιοι οφείλουν να επανορθώσουν- όπου χρειάζεται- και να αποτρέψουν ανάλογες περιπτώσεις, αποκαθιστώντας την ιστορική τιμή και μνήμη προς τους ευεργέτες των δημιουργημάτων τους.
Οι όποιες, μεταγενέστερες επιχορηγήσεις, σίγουρα βελτιώνουν και καλωπίζουν τα δημιουργήματα.
Ας ληφθεί, όμως, υπ’όψει ότι δεν υπάρχει κορυφή χωρίς πρόποδες!…
ΔΗΜ. ΚΛΕΙΔΗΣ
