Αγαπημένε μου Πάνο,
Ξέρεις ότι σήμερα, παραμονή Χριστουγέννων, γιορτάζω και γω μαζί με σένα; Γεννηθήκαμε την ίδια μέρα, εγώ κάποιες εκατοντάδες χρόνια πριν, όταν οι Τούρκοι με πολλά κανόνια και κοφτερά σπαθιά ήρθαν και κατέκτησαν την Κοζάνη μαζί με όλη την Ελλάδα και Συ έξι χρόνια πριν στο Reading της Αγγλίας. Αυτός είναι και ο λόγος που σ’ αγαπώ λίγο παραπάνω από τα άλλα παιδάκια.
Οι Τούρκοι δεν ήταν μόνο καλοί πολεμιστές αλλά και καλοφαγάδες. Μες στις αποσκευές τους, μαζί μ’ άλλα ωραία πράγματα κουβαλούσαν και μένα μαζί με τα αδέλφια μου ταξιδεύοντας μας σε όλες τις χώρες που κατέκτησαν. Παρ’ ολίγο θα έφταναν και στην Αγγλία αλλά ευτυχώς στην Αυστρία, που είναι τώρα ο θείος σου Γιάννης για διακοπές, πήραν ένα γερό μάθημα από τους Αυστριακούς και εγκατέλειψαν το όνειρο τους να κατακτήσουν όλη την Ευρώπη. Για φαντάσου όμως να νικούσαν και να έφθαναν μέχρι την Αγγλία! Θα γινόμασταν σίγουρα το εθνικό χριστουγεννιάτικο φαγητό των Άγγλων όπως τώρα είμαστε στην Ουγγαρία, στη Ρουμανία, στη Σερβία και στη Βουλγαρία και που ξέρεις ίσως να γλίτωνε και η μαμά σου το φετινό μεγάλο της τρέξιμο για να βρει αρμιά. Ούτε για δείγμα δε βρήκε στα εγγλέζικα super –market, μόνο άδεια ράφια αντίκρισε όπου κι αν πήγε. Κι όταν τελικά απογοητευμένη ρώτησε μια πωλήτρια αν έχουν αρμιά, αυτή με ύφος περίεργο της απάντησε “what’s that”.
Ευτυχώς που ήταν και η γιαγιά σου και τη χρονιά που γεννήθηκες κατάφερε και κουβάλησε αρμιά μαζί με αρμόζμο στις βαλίτσες της. Οσο για στις παραπονούμενες για το βάρος των αποσκευών θυγατέρες της, απτόητη, τους απάντησε: «Τι παραπονιέστε για την αρμιά; Γίνεται Χριστούγεννα χωρίς γιαπράκια; Πώς θα μυηθεί το παιδί σ’ αυτά, αν δεν τα μυρίσει μόλις βγει από την κοιλιά της μάνας του; » Κάποιο σίγουρα προαίσθημα θα είχε για τη μέρα των γενεθλίων σου, αφού γεννήθηκες τη μέρα που και εγώ μαζί με τα αδέλφια μου κολυμπούσαμε μέσα στην κόκκινη κατσαρόλα σας γεμίζοντας την κουζίνα και το καθιστικό του σπιτιού σας με αυτό το ιδιαίτερο άρωμα μας. Μέχρι και η κ. Bettina, η Αγγλίδα σπιτονοικοκυρά της μαμάς σου συγκινήθηκε απ’ αυτό, όταν ήρθε να συγχαρεί τη γιαγιά σου για την γέννηση σου. Μπαίνοντας μέσα αντί για Congratulations η πρώτη λέξη που είπε, ήταν η εξής: «Oh dear, what’s a nice smell! What’s that? It’s a greek food certainly!»
Κι ενώ ταξίδεψα σε όλη τη Βαλκανική Χερσόνησο –πες τη μαμά στην υδρόγεια σφαίρα που έχεις στο κομοδίνο σου να σου δείξει τι σημαίνει αυτό- στη μόνη πόλη που με λάτρεψαν κυριολεκτικά και μ’ έχουν για θεό τους τα Χριστούγεννα είναι στην Κοζάνη, την πατρίδα της μαμάς σου. Εδώ κράτησαν και την πρώτη τουρκική ονομασία μου, giaprak που στα ελληνικά το μετέφρασαν γιαπράκια, από τα πολλά φύλλα που είμαι κουκουλωμένο.
Χρόνο με το χρόνο, εδώ έγινα ένα από τα πιο νόστιμα φαγητά των Χριστουγέννων χάρη στα μαγικά χέρια των γιαγιάδων και των μαμάδων. Χιλιάδες γιαπράκια μαγειρεύονται σήμερα στην πόλη. Η ίδια θεϊκή μυρωδιά απλώνεται παντού βγαίνοντας από τα πιο πλούσια μέχρι τα πιο φτωχικά σπίτια. Οι περισσότεροι Κοζανίτες θα αρχίσουν να μας <ξεκουκουλώνουν> εμένα και τα αδέλφια μου από το πρωί-πρωί των Χριστουγέννων. Πολλοί όμως αντί για το κλασσικό κουάκερ και τα corn flakes, που εσύ προτιμάς, μας θέλουν στο τραπέζι τους για breakfast και άλλες μέρες. Αγουροξυπνημένοι, όπως είναι, ανοίγουν την κατσαρόλα και κατεβάζουν αμάσητα σχεδόν κανένα-δυό από μας για να συνέλθουν, όπως λένε, από τη βραδινή έξοδο. Κι όσοι ήπιαν και έφαγαν λίγο παραπάνω, ένα ποτήρι αρμόζμος που είναι η λεμονάδα μέσα στην οποία κολυμπάει ο πατέρας μου, το λάχανο, είναι σίγουρα καλύτερος από μια σόδα , λένε. Εξάλλου είναι και πιο φθηνός. Υπάρχουν οικογένειες που μαγειρεύουν ολόκληρες κουπάνες από γιαπράκια. Είναι φαίνεται μεγάλες οικογένειες ή τους αρέσουμε πολύ. Ακόμα και φέτος που απαγορεύτηκαν οι γιορτές και τα οικογενειακά τραπέζια αυτή η παλιά συνήθεια δεν κόπηκε. Μόνο ο θείος Λάζος και η θεία Τάσα δίπλα μαγείρεψαν και φέτος 200 γιαπράκια για όλα τα παιδιά, τους γαμπρούς και τα εγγόνια τους. Αν σ’ αυτά βάλουμε και τα υπόλοιπα σπίτια της Κοζάνης καταλαβαίνεις πόσα γιαπράκια θα μαζευτούν και φέτος!
Αυτός είναι ο λόγος που και η γιαγιά σου κάθε χρόνο κάνει γιαπράκια για να γιορτάσει όπως όλοι οι Κοζανίτες τα Χριστούγεννα και πολύ περισσότερο τα γενέθλια σου, εδώ και 6 χρόνια. Λυπήθηκα πολύ φέτος, που εσύ, η Φαίη, η μαμά σου και ο μπαμπάς σου δε μπορέσατε τελικά να ρθείτε στην Κοζάνη και να γιορτάσουμε όλοι μαζί όπως κάθε χρόνο τα γενέθλια σου. Η γιαγιά σου βέβαια νομίζω ότι λυπήθηκε πιο πολύ από όλους. Στην αρχή δεν ήθελε να φτιάξει το αγαπημένο χριστουγεννιάτικο φαγητό της Κοζάνης που όπως έμαθα αρέσει πολύ και σε σένα. Μετά όταν το καλοσκέφτηκε, άλλαξε γνώμη. «Θα φκιάξω λίγα για να μου θυμίζουν τον Πάνο» είπε. Και γω εκεί συμφώνησα μαζί της. Γιατί αν δεν γιορτάσουμε με γιαπράκια τα Χριστούγεννα, πότε θα γιορτάσουμε, την Πρωτοχρονιά που οι Κοζανίτες τρώνε πίτα ή το Πάσχα που τρώνε αρνί;. Στόλισε το δέντρο και το σπίτι, έβαλε πιο πολλά φωτάκια από πέρυσι, λέγοντας στον παππού σου που διαμαρτύρονταν «θέλω πολλά φωτάκια φέτος για να ζεστάνουν την παγωμένη μου καρδιά». Και γω φυσικά συμφώνησα και εκεί μαζί της, μπορούσα να κάνω κι αλλιώς;
Νομίζω όμως ότι και κάποιος άλλος λυπήθηκε πολύ που δεν ήρθες, ο φίλος μας ο μουσικός , ο Γιώργος Κουκουμπέσης, που έρχεται κάθε χρόνο και μας ψυχαγωγεί στο πάρτυ σου με τον μπαμπά του, τον κ. Σάκη και τη μαμά του την κ. Κατερίνα. Θυμάσαι πέρσι πόσα γιαπράκια έφαγε; Η γιαγιά σου τρεις φορές γέμισε την καλή πιατέλα στο μπουφέ. Άλλη εξήγηση δεν βρίσκω. Είτε του αρέσουν πολύ σαν και σένα ή ήταν πολλές μέρες νηστικός στη Θεσσαλονίκη από όπου μας ήρθε;
Φέτος λοιπόν είναι η πρώτη μας χρονιά που αντί να ανταμώσουμε και πάλι, γιορτάσαμε χωριστά ο ένας από τον άλλο. Εσύ στην Αγγλία οικογενειακά και γω στην Ελλάδα, μόνος με δυο γιαγιάδες και έναν παππού. Τι κρίμα! Που είναι οι περσινοί μπουφέδες, οι χοροί και τα τραγούδια; Που είναι τα παιδάκια που ήρθαν να σουν πουν Χρόνια Πολλά που έγιναν και δικοί μου φίλοι εδώ και έξι χρόνια; Δεν πειράζει όμως παρά τη λύπη που έκλεψα τόση δα, ίσα με το μπόι μου, από την καρδιά της γιαγιάς για να την ελαφρύνω λιγάκι, του χρόνου θα κάνουμε διπλό πάρτι. θα το οργανώσουμε μες στην καρδιά του χειμώνα στη μέση του δρόμου, στον Αυλιώτη, όπως στο γάμο της θείας Εύας που ξεφάντωσες γερά χορεύοντας το 11 ή καλύτερα στην πλατεία που σ’ αρέσει να κάνεις ποδήλατο γυμνός. Και θα καλέσουμε και την Πανδώρα με το μαέστρο της να μας πει τα κάλαντα, όπως κάθε χρόνο. Τι λες; Σου αρέσει η ιδέα μου; Περιμένω με αγωνία την απάντηση σου. Θα την διαβάσω και στη γιαγιά σου για να χαρεί λιγάκι. Σε φιλώ γιαπρακουλι μου καλό, όπως συνήθιζε να σε φωνάζει η γιαγιά σου την εποχή που ήσουνα baby και γύριζα και εγώ νομίζοντας ότι φώναζε εμένα!
Ο παντοτινός σου φίλος
Το Κοζανίτικο Γιαπράκι
