Τη μετατροπή της λιγνιτικής μονάδας «Πτολεμαΐδα V» σε μονάδα θερμικής αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) προκρίνει ως πρώτη εναλλακτική λύση, όπως γράφαμε και προχθές, η μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό International Journal of Multicriteria Decision Making και αφορά στη συγκριτική αξιολόγηση τεσσάρων τεχνολογιών για το μεταλιγνιτικό μέλλον της Πτολεμαΐδας V, μέσα από μια αρκετά σύγχρονη μεθοδολογία την VIKOR. Την μελέτη υπογράφουν οι Χάρης Δούκας, Γιώργος Τραχανάς και Βαγγέλης Μαρινάκης από την σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΕΜΠ και τον αναλυτή ενεργειακής πολιτικής του Green Tank Νίκο Μάντζαρη.
Η πρόταση που «προκρίνεται» είναι η πρώτη από τις συνολικά τέσσερις εναλλακτικές που εξετάζει η συγκεκριμένη μελέτη για το τι θα «καίει» η πιο σύγχρονη μονάδα της χώρας, την ώρα που η ΔΕΗ και το Υπουργείο Ενέργειας δεν έχει, ακόμη, αποφασίσει σχετικά με το πόσα χρόνια η «Πτολεμαΐδα V» θα καίει λιγνίτη. Όλα αυτά συμβαίνουν λίγες μέρες μετά την πραγματοποίηση των πρώτων τεστ λειτουργίας της μονάδας στα αποκατεστημένα λιγνιτοφόρα κοιτάσματα.
Η μελέτη
Το εργαστήριο των Δούκα, Τραχανά και Μαρινάκη που εκπόνησε τη συγκεκριμένη μελέτη – έρευνα, ασχολείται με την ενέργεια και το κλίμα. Αποτελεί εργαστήριο συστημάτων αποφάσεων και αναπτύσσει καινοτόμες τεχνολογίες πολυκριτήριας ανάλυσης, δηλαδή μεθοδολογίες που μπορούν να υποστηρίξουν περιπτώσεις, προκειμένου να επιλεγεί η καλύτερη εναλλακτική όταν υπάρχουν πολλά κριτήρια επιλογής. Η συγκεκριμένη επιστημονική δουλειά βασίζεται σε μια αρκετά αναλυτική μελέτη του Green Tank και του Νίκου Μάντζαρη και άλλων φορέων που αφορά στις τέσσερις τεχνολογίες και τα βασικά χαρακτηριστικά για το πως θα προχωρήσει η Πτολεμαϊδα V.
«Το αποτέλεσμα της μελέτης ήταν εντυπωσιακό και θέλαμε να δούμε κατά πόσο αντέχει σε συγκεκριμένες
αβεβαιότητες δεδομένων» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Μάντζαρης, προσθέτοντας πως η ομάδα του ΕΜΠ έχοντας πολύ καλά πρωτογενή δεδομένα αποφάσισε να εφαρμόσει τη μεθοδολογία αυτή, χρησιμοποιώντας τα τεχνοοικονομικά και κοινονικοοικονομικά δεδομένα της ήδη υπάρχουσας μελέτης, προσπαθώντας να δώσει λύση στο πολύ σημαντικό πρόβλημα όχι μόνο για την τοπική κοινωνία, αλλά και για ολόκληρη τη χώρα. «Δεν βλέπω κανένα μέλλον για τον λιγνίτη στην Ευρώπη» τονίζει χαρακτηριστικά ο κ. Μάντζαρης.
Οι τεχνολογίες
Οι ερευνητές συνέκριναν τις τέσσερις τεχνολογίες που έχουν μπει στη δημόσια ατζέντα και έχουν συζητηθεί περισσότερο για την παράταση ζωής της τελευταίας λιγνιτικής μονάδας της χώρας μετά το 2025, όταν και θα σταματήσει η λιγνιτική της λειτουργία σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της ΔΕΗ, οι οποίες είναι:
- Δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα (CCS)
- Είτε 100% καύση βιομάζας είτε συνδυασμένη καύση με λιγνίτη σε ποσοστά 10% βιομάζας και 90% λιγνίτη
- Καύση φυσικού αερίου σε μονάδα συνδυασμένου κύκλου
- Μετατροπή σε μονάδα θερμικής αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ.
Τα κριτήρια
- Το σταθμισμένο κόστος ενέργειας
- Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα
- Η δυνατότητα δημιουργίας θέσεων εργασίας
Τα αποτελέσματα
«Τα κριτήρια σταθμίστηκαν μεταξύ τους, εξετάστηκαν αβεβαιότητες και συγκρίναμε όλες τις λύσεις. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις η καλύτερη τεχνολογία ήταν η μετατροπή σε μονάδα θερμικής αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ. Δεύτερη έρχεται η περίπτωση της βιομάζας ενώ σε κάποιες περιπτώσεις είναι κοντά και η καύση φυσικού αερίου αλλά σε όλες τις περιπτώσεις τελευταία ήταν πάντα η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα και ο λιγνίτης» αναφέρει ο κ. Μάντζαρης.
«Μια σημαντική παράμετρος είναι ότι η καύση βιομάζας απαιτεί πολύ μεγάλες ποσότητες κάτι το οποίο σημαίνει ότι θα πρέπει να γίνονται εισαγωγές άρα οι θέσεις εργασίας που θα μπορούσαν να δημιουργηθούν μπορεί να είναι και εκτός Ελλάδας κάτι το οποίο το προσμετρήσαμε θετικά αλλά δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο και αν το λαμβάναμε διαφορετικά υπόψιν ίσως η συγκεκριμένη τεχνολογία να ήταν πιο κάτω στην σχετική κατάταξη» αναφέρει ο κ. Δούκας. Επίσης αναφέρει πως η μετάβαση στην απολιγνιτοποίηση πρέπει να είναι δίκαιη με όρους κοινωνικούς και όρους απασχολησιμότητας και πως η λύση του φυσικού αερίου θα δημιουργήσει τις λιγότερες θέσεις εργασίας από όλες τις εξεταζόμενες περιπτώσεις.
Η μετατροπή και το κόστος
Όσον αφορά στις απαραίτητες μετατροπές και το κόστος αυτών, η μελέτη προβλέπει πλήρη αξιοποίηση των εγκαταστάσεων της σύγχρονης μονάδας. Για κάθε μια από τις τέσσερις εναλλακτικές προβλέπονται τα εξής:
- Για την περίπτωση της δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα θα χρειαστεί να προστεθεί μια μονάδα αποθήκευσης άνθρακα η οποία θα προσαρμοστεί πάνω στη λιγνιτική μονάδα και θα διατηρηθεί η λιγνιτική της λειτουργία. «Δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο η έννοια της μετατροπής λιγνιτικής μονάδας τέτοιας ισχύος σε μονάδα ορυκτού αερίου, οπότε κατά πάσα πιθανότητα συζητάμε για αντικατάσταση και όχι για μετατροπή στην περίπτωση του ορυκτού αερίου» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Μάντζαρης.
- Για την περίπτωση της βιομάζας υπάρχει ήδη στην Βρετανία μια μονάδα μετατροπής με στερεό ορυκτό καύσιμο σε βιομάζα οπότε μπορεί να γίνει και εδώ.
- Για την θερμική αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας χρειάζεται να προστεθούν δύο δεξαμενές αποθήκευσης για τα άλατα και από εκεί και πέρα ένα πολύ μεγάλο μέρος των εγκαταστάσεων της «Πτολεμαϊδας V» θα διατηρηθεί ως έχει.
«Είναι μια χρυσή ευκαιρία καθώς είναι μια καινοτομία η οποία δεν έχει εφαρμοστεί σε τόσο μεγάλη κλίμακα σε άλλη χώρα» τονίζει ο κ. Δούκας.
Η θερμική αποθήκευση κυμαίνεται μεταξύ 91 -106 ευρώ/Μεγαβατώρα, το ορυκτό αέριο 120 ευρώ/Μεγαβατώρα, για τη βιομάζα είναι 100- 110 ευρώ/Μεγαβατώρα ενώ η λύση που βγαίνει εκτός είναι ο άνθρακας που είναι 122 – 158 ευρώ/Μεγαβατώρα. Υπάρχουν διάφορες εκτιμήσεις και από την ίδια τη ΔΕΗ αλλά και από άλλες εταιρείες για το κόστος της κάθε μετατροπής καθώς και μια τεχνοοικονομική ανάλυση που προσδιορίζει αυτά τα κόστη αλλά πάντα με διαστήματα σύμφωνα με τον κ. Δούκα.
Τα πλεονεκτήματα της θερμικής αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ
- Καθιστά τη λειτουργία της μονάδας εντελώς ανεξάρτητη από τις διακυμάνσεις τιμών καυσίμων (π.χ. φυσικό αέριο) και από τις διακυμάνσεις των τιμών των δικαιωμάτων διοξειδίου του άνθρακα.
- Η συγκεκριμένη τεχνολογία έχει σημαντική συμβολή σε αυξημένες ανάγκες αποθήκευσης που έχει η χώρα καθώς μέχρι το 2030 θα πρέπει να έχουμε ΑΠΕ πάνω από 70% (θα διπλασιαστεί το τρέχον ποσοστό).
- Είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστική σε ότι αφορά το σταθμισμένο κόστος παραγωγής καθώς οι ΑΠΕ είναι αρκετά φθηνές και είναι πλήρως χρηματοδοτήσιμες από Ευρωπαϊκούς πόρους.
- Είναι μια διαδικασία που θα γίνει αρκετά γρήγορα, μέσα 1,5 – 2 έτη.
- Το μέσο αποθήκευσης (άλατα – ηφαιστιακές πέτρες) είναι φθηνά υλικά και μη τοξικά (δεν κάνουν κακό στο περιβάλλον) και είναι ανθεκτικά (αντέχουν τουλάχιστον 30 χρόνια)
- Πολύ καλά αποτελέσματα στην απασχολησιμότητα λαμβάνοντας υπόψιν και τις ΑΠΕ που θα πρέπει να φτιαχτούν αλλά και την διατήρηση των θέσεων εργασίας που υπάρχουν ήδη.
«Πρέπει να απεξαρτηθούμε από τα ορυκτά καύσιμα, πρέπει να γίνει απανθρακοποίηση και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να φύγουμε και από τον λιγνίτη αλλά και από φυσικό και ορυκτό αέριο και να προχωρήσουμε με μεγαλύτερη ταχύτητα και αποφασιστικότητα σε λογικές καθαρότερων μορφών ενέργειας όπως είναι η εξοικονόμηση ενέργειας, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αυτό έχει και οικονομική αποτίμηση καθώς είναι πολύ ακριβό να καις λιγνίτη και φυσικό αέριο» λέει κλείνοντας ο κ. Δούκας ενώ ο κ. Μάντζαρης προσθέτει πως «είναι τελικά πολλαπλά επωφελές να επιλεγεί η καθαρότερη λύση για το μέλλον της μεγαλύτερης και ακριβότερης ενεργειακής υποδομής στη σύγχρονη ιστορία της χώρας».
Η μέθοδος VIKOR
Ο δημιουργός της ήταν ένας Σέρβος καθηγητής. Η πρώτη εφαρμογή καταγράφεται το 1980 αλλά από το 2000 και μετά χρησιμοποιείται παρα πολύ για την υποστήριξη αποφάσεων σε θέματα ενέργειας, κλίματος και περιβάλλοντος καθώς και στην επιλογή τεχνολογιών, πολιτικών και στρατηγικών γιατί η συγκεκριμένη μέθοδος κατατάσσει, βρίσκοντας την απόκλιση των επιμέρους εναλλακτικών που αξιολογούνται από τη βέλτιστη κατάσταση και μετράει τη μικρότερη δυνατή απόκλιση από τη βέλτιστη κατάσταση, κάτι το οποίο βοηθάει στο να δημιουργούνται εύκολα σενάρια και να βρίσκονται οι κατάλληλες τεχνολογίες σε συνθήκες αβεβαιότητας. «Μπορεί να μην είχαμε ακριβείς τιμές για όλα αλλά είχαμε διαστήματα, δεν ήμασταν δηλαδή απολύτως σίγουροι πόσο είναι το κόστος ή οι μειώσεις εκπομπών σε όλες τις περιπτώσεις, αλλά είχαμε διαστήματα που παίζανε και στη διαχείρηση τέτοιου τύπου αβεβαιότητας η VIKOR μπορεί να δώσει πολύ καλές απαντήσεις» εξηγεί ο κ. Δούκας. Πρόκειται για μια μέθοδο αυτή της πολυκριτήριας υποστήριξης αποφάσεων. «Με τη μέθοδο αυτή μπορέσαμε να κάνουμε ένα stress test των αξιολογήσεων των τεσσάρων τεχνολογιών που επιλέξαμε με διαφορετικά προφίλ ρίσκου» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Δούκας.
Θένια Βασιλειάδου xronos-kozanis.gr
