Εκδήλωση για το παρόν και το μέλλον τους μετά από δύο χρόνια απουσίας
Μια πολύ όμορφη και ενδιαφέρουσα εκδήλωση, με μπόλικο κασμέρι, πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη το βράδυ στο «Μπλε Ελάφι» με θέμα τους φανούς ως ένα παραδοσιακό και διαχρονικό Κοζανίτικο έθιμο. Την εκδήλωση διοργάνωσε η Δημοτική Κίνηση «Τόπος να Ζεις» και ομιλητές ήταν οι γνωστοί και μη εξαιρετέοι πρωτεργάτες των φανών, Ματίνα Τσικριτζή-Μόμτσιου, Τέλης Βωβός και Γιάννης Σιδέρης, αλλά και η Κορίνα Χατζηπαναγιωτίδου από την Πρωτοβουλία Νέων.
Από την πλευρά των διοργανωτών ο επικεφαλής της δημοτικής κίνησης «Κοζάνη Τόπος να Ζεις» Χάρης Κουζιάκης αναφέρθηκε στην πρωτοβουλία οργάνωσης της εκδήλωσης ως αντιστάθμισμα στην τριετή πλέον απουσία των φανών, λόγω κορωνοϊού. Ο κ. Κουζιάκης εστίασε στην ευκαιρία που παρουσιάζεται να συζητηθούν ζητήματα, αλλά και να προταθούν ενδεχόμενες αλλαγές σ’ ένα έθιμο που έρχεται από παλιά και πρέπει να συνεχιστεί και στο μέλλον. «Είναι ένα έθιμο που μιλάει στην καρδιά των απανταχού Κοζανιτών και μας πονάει πραγματικά που τα τελευταία τρία χρόνια δεν γίνεται, λόγω των συνθηκών» τόνισε ο κ. Κουζιάκης. «Κοινωνία χωρίς έθιμα δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει, καθώς αυτά είναι τα σημεία αναφοράς της» πρόσθεσε.
Οι συμμετέχοντες στο πάνελ παρουσίασαν την ιστορική διάσταση και σημασία των φανών στη συλλογική μνήμη της Κοζάνης, την κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική τους συμβολή, αλλά και την αναπτυξιακή τους διάσταση και προοπτική στο γίγνεσθαι της πόλης, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της Αποκριάς, αλλά καθ΄ όλη την διάρκεια του χρόνου.
Η Ματίνα Τσικριτζή-Μόμτσιου, με ιδιαίτερη προσφορά στα θέματα εθίμων και λαογραφίας της πόλης, εκπροσωπώντας το Φανό «Λάκκους τ’ Μάγγαν’» είπε χαρακτηριστικά πως οι φανοί έχουν μεγάλο παρελθόν και παρόν και παρ’ όλες τις δύσκολες συνθήκες που ζούμε έχουν «δυναμικό» μέλλον. Έδωσε μάλιστα ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη να συντηρηθεί και να στηριχθεί το έθιμο. «Προσωπικά πιστεύω πως την Κυριακή δεν πρέπει να ανάψουν τυπικά οι φανοί, ώστε να πούμε ότι δεν έσβησε η φλόγα, καθώς ο φανός δεν είναι τυπικός. Ή θα τον κάνεις σε όλη του την ένταση και με όλη του τη δύναμη με τον κόσμο να βγει έξω για να γλεντήσει ελεύθερος ή δεν τον κάνεις. Φανός με πρωτόκολλα δεν γίνεται» είπε χαρακτηριστικά η κ. Τσικριτζή-Μόμτσιου.
Ο Τέλης Βωβός, εκπρόσωπος του φανού Πηγάδ’ Κεραμαριό, ευχήθηκε να φτάνουμε στο τέλος της πανδημίας και να επιστρέψουν οι φανοί στο φυσικό τους χώρο που είναι οι γειτονιές. «Έτσι θα μπορέσουμε να σμίξουμε όλοι μαζί, να γευτούμε τις χαρές της άνοιξης, της ένωσης και πάνω από όλα τις καρδιακές φιλίες που έχουμε αναπτύξει με ανθρώπους από όλη την Ελλάδα» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Στο έθιμο των φανών αναφέρθηκε με το δικό του χαρακτηριστικό τρόπο, με μπόλικη δόση χιούμορ στο κοζανίτικο ιδίωμα, ο αρτοποιός Γιάννης Σιδέρης από το φανό του Άη Δημήτρη.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης έγινε αναφορά και στην οικονομική διάσταση και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι φανοί της πόλης, ενώ εκφράστηκε και η αγωνία των ανθρώπων που τους απαρτίζουν και τους στηρίζουν για το μέλλον και τις προοπτικές τους.
Ένα άλλο θέμα που μπήκε στη συζήτηση είναι η σύνδεση των φανών με τον Δήμο Κοζάνης και ιδιαίτερα με τον ΟΑΠΝ, αφού η άρρηκτη μεταξύ τους σχέση, αφού, όπως αναφέρθηκε, οφείλει να επαναπροσδιοριστεί για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Όπως κατέθεσαν οι ομιλητές το έθιμο των φανών μπορεί πραγματικά να προσαρμοστεί στους καιρούς, να προσελκύσει νέο κόσμο, έτσι ώστε η έννοια της «ζώσας» παράδοσης να μην είναι κενό γράμμα, αλλά μια πραγματικότητα. Οι φανοί πέραν της παραγωγής πολιτιστικής δράσης καθ’όλη τη διάρκεια της χρονιάς προάγουν και την κοινωνική συνοχή. Η έννοια της «γειτονιάς» που προκύπτει μέσα από τους φανούς δημιουργεί δεσμούς, οι οποίοι στηρίζουν τη γειτονιά και τους ανθρώπους της και αυτό το φαινόμενο είναι κάτι μοναδικό, το οποίο συμβαίνει στην πόλη μας και πρέπει να το διατηρήσουμε ως κόρη οφθαλμού.
Παρέμβαση στην εκδήλωση έκανε ο πρόεδρος του ΟΑΠΝ Ζήσης Μάρας, τονίζοντας πως «οι φανοί αποτελούν την βαριά πολιτιστική κληρονομιά και βιομηχανία για την περιοχή». Συνέχισε λέγοντας πως σε τόσο δύσκολες εποχές ο πολιτισμός πρέπει να μας. «Ας κάνουμε λίγη υπομονή και του χρόνου θέλω να πιστεύω ότι θα γιορτάσουμε και για τις δυόμιση χρονιές που δεν το κάναμε» είπε κλείνοντας ο κ. Μάρας.
Οι φανοί αποτελούν πόλο έλξης για χιλιάδες ανθρώπους κάθε χρονιά, κάνοντας την Κοζάνη να «βουλιάζει» κάθε χρόνο. Φέτος, θα αρκεστούμε σε ένα τραγούδι την Κυριακή το βράδυ στις γειτονιές της πόλης και το τυπικό άναμμα, ώστε να «μη σβήσει η φλόγα», ενώ μετά το γλέντι θα συνεχιστεί στα μαγαζιά της πόλης, τηρώντας όλα τα πρωτόκολλα και τα μέτρα προστασίας για τον περιορισμό της πανδημίας.
Στην εκδήλωση τοποθετήθηκαν επίσης οι Λ. Κουζιάκης (Φανός Σκ΄ρκα), Κ. Καραματσούκας (Φανός Αριστοτέλης), Κ. Καρακοντής (Φανός Παύλος Μελάς), ενώ το συντονισμό έκανε ο δημοσιογράφος Ζήσης Πιτσιάβας.
Θένια Βασιλειάδου – xronos-kozanis.gr
