Το σκεπτικό της απόφασης των Δικαστών που δικαίωσε τους κατοίκους
Του Σωκράτη Μουτίδη ([email protected])
Η καθαρογραμμένη απόφαση του ΣτΕ και το σκεπτικό των δικαστών, οι οποίοι δικαίωσαν τους κατοίκους της Ακρινής, βρίσκεται πλέον στα χέρια των δικηγόρων και εξετάζεται με προσοχή για να αποφασιστούν τα επόμενα βήματα. Ο «Χ» δημοσιεύει σήμερα αποσπάσματα από την συγκεκριμένη απόφαση, η οποία ξεκάθαρα και χωρίς αμφιβολία καλεί τα αρμόδια υπουργεία και τη ΔΕΗ να προχωρήσουν άμεσα στις διαδικασίες που ο νόμος ορίζει, προκειμένου να «τρέξει» η μετεγκατάσταση της Ακρινής.
Οι δικαστές του ΣτΕ στέλνουν μια ηχηρή απάντηση σε όσους αμφισβήτησαν την απόφαση και ξεκαθαρίζει πως ο συγκεκριμένος νόμος όχι απλά δεν «λήγει», όπως ανέφεραν αιρετοί της αυτοδιοίκησης και κυβερνητικοί Βουλευτές, αλλά πλέον η Κυβέρνηση, τα αρμόδια υπουργεία και η ΔΕΗ, πρέπει να βρουν τρόπο και να εξασφαλίσουν τα περίπου 150 εκατομμύρια που απαιτούνται για να γίνει η μετεγκατάσταση του χωριού.
«Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες επιδιώκουν να ακυρωθεί η παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και των συναρμοδίων Υπουργών Εσωτερικών, Οικονομικών και Υποδομών και Μεταφορών (λόγω παρέλευσης 10ετούς προθεσμίας) να προτείνουν την έκδοση του προβλεπομένου στη διάταξη του άρθρου 28 παρ. 2 του ν. 3937/2011 προεδρικού διατάγματος και να προβούν στην έκδοση κάθε άλλης αναγκαίας πράξεως για την ολοκλήρωση των διαδικασιών απαλλοτρίωσης και μετεγκατάστασης του οικισμού Ακρινής του Δήμου Κοζάνης και κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως» αναφέρει το ΣτΕ που έκανε αποδεκτή την προσφυγή του Συλλόγου Περιβάλλοντος Ακρινής και του Προέδρου της Κώστα Πουτακίδη.
Να σημειωθεί πως ο Σύλλογος στράφηκε κατά των υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Οικονομικών, Εσωτερικών, Υποδομών και Μεταφορών και κατά της ΔΕΗ Α.Ε. Οι παραπάνω εκπροσωπήθηκαν από τρεις Παρεδρους του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και τρεις δικηγόρους και δεν κατάφεραν να «κερδίσουν» την υπόθεση.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται από τους δικαστές στην υποβάθμιση ποιότητας ζωής των κατοίκων λόγω της εξορυκτικής δραστηριότητας της ΔΕΗ. Μάλιστα αναγνωρίζεται ο περιορισμός της αγροτικής δραστηριότητας λόγω των δεσμευμένων από τη ΔΕΗ εκτάσεων και της επέκτασης του ορυχείου, με τρόπο τέτοιο ώστε να εννοείται πως οι κάτοικοι δεν μπορούν να παραμείνουν στην περιοχή αφού έχει σβήσει, σχεδόν, ο πρωτογενής τομέας.
«Περαιτέρω, η βούληση του νομοθέτη να καθιδρύσει υποχρέωση της Διοικήσεως να προβεί στην έκδοση των αναγκαίων για τη μετεγκατάσταση διοικητικών πράξεων εντός του καθοριζομένου χρονικού πλαισίου της δεκαετίας από την έναρξη ισχύος του ν. 3937/2011, προκύπτει και από την όλη οικονομία των διατάξεων και τον εξυπηρετούμενο με αυτές σκοπό δημοσίου συμφέροντος, ο οποίος, όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση, ανάγεται στην προστασία της ζωής και της υγείας των κατοίκων της περιοχής, αλλά και στη διασφάλιση της οικονομικής και κοινωνικής βιωσιμότητας του πληθυσμού, συνδέεται, δηλαδή, με την προαγωγή συνταγματικώς προστατευομένων εννόμων αγαθών. Η υποβάθμιση, άλλωστε, του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής των κατοίκων της περιοχής και η πρόκληση προβλημάτων στην άσκηση των βιοποριστικών τους δραστηριοτήτων διαπιστώνονται από τον ίδιο τον νομοθέτη, ο οποίος έκρινε αναγκαία τη θέσπιση της σχετικής ρυθμίσεως και, ως εκ τούτου, τα περί του αντιθέτου προβαλλόμενα από την παρεμβαίνουσα Δ.Ε.Η. Α.Ε. δεν ασκούν επιρροή. Περαιτέρω, το γεγονός ότι στον νόμο δεν καθορίζονται, κατά τρόπο συγκεκριμένο, οι ατομικές και κανονιστικές πράξεις που απαιτείται να εκδοθούν για την πραγματοποίηση της μετεγκατάστασης, δεν αποκλείει τη στοιχειοθέτηση παράλειψης οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας, δεδομένου ότι για την εξειδίκευση των πράξεων αυτών προβλέπεται, ακριβώς, η έκδοση του προεδρικού διατάγματος της παρ. 2 του άρθρου 28 του ν. 3937/2011 ως εναρκτήριας πράξης της διαδικασίας μετεγκατάστασης» αναφέρει χαρακτηριστικά το σκεπτικό της απόφασης.
Οι δικαστές επιρρίπτουν μεγάλη ευθύνη στους υπουργούς Ενέργειας και στην Κυβέρνηση, οι οποίες, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το σημείο 11 του σκεπτικού, παρότι η ΔΕΗ είχε υποβάλει αρχικά στις 30 Σεπτεμβρίου 2014 το σχέδιο για την αναγκαστική απαλλοτρίωση και μετεγκατάσταση της Ακρινής και την επικαιροποίηση αυτού στις 30 Απριλίου 2018, «δεν προκύπτει, ωστόσο, ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας προέβησαν στον έλεγχο του υποβληθέντος σχεδίου ή σε οποιαδήποτε άλλη ενέργεια για την κίνηση και ολοκλήρωση της διαδικασίας μετεγκατάστασης του οικισμού της Ακρινής. Συνεπώς, παρήλθε η προβλεπόμενη στην παρ. 1 του άρθρου 28 του ν. 3937/2011 δεκαετής προθεσμία από την έναρξη της ισχύος του νόμου, χωρίς οι αρμόδιες αρχές να ανταποκριθούν στις απορρέουσες, σύμφωνα με τα γενόμενα δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, από τις διατάξεις του εν λόγω νόμου υποχρεώσεις τους, ως προς την έκδοση των αναγκαίων εκτελεστών διοικητικών πράξεων. Ο δε ισχυρισμός που περιέχεται στο από 19.10.2021 έγγραφο των απόψεων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας προς το Δικαστήριο, σύμφωνα με τον οποίο το σχέδιο της Δ.Ε.Η. Α.Ε. για την απαλλοτρίωση και μετεγκατάσταση του οικισμού της Ακρινής υποβλήθηκε προς τον τέως Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ουδέποτε προωθήθηκε στην αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου για περαιτέρω ενέργειες, είναι άμοιρος, από της απόψεως αυτής, νομικής επιρροής.»
Παρόλα αυτά, το υπουργείο και η ΔΕΗ, φρόντισαν να ενημερώσουν το ΣτΕ πως από το 2019 λόγω απολιγνιτοποίησης δεν συντρέχουν πλέον λόγοι και προϋποθέσεις για απαλλοτρίωση και μετεγκατάσταση της Ακρινής. Ταυτόχρονα, ενημέρωσαν και για την εναλλακτική – της μετεγκατάστασης – πρόταση που κατέθεσε το υπουργείο Ενέργειας προς τους κατοίκους. Ωστόσο οι Δικαστές απέρριψαν τα παραπάνω και τα σχέδια της «ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε.» που υποβλήθηκαν για την περιοχή. «Επειδή, η κύρωση, το έτος 2019, του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα δεν ασκεί επιρροή ως προς τη στοιχειοθέτηση της προσβαλλόμενης παράλειψης οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας, δεδομένου ότι ο καθορισμός, στο πλαίσιο διαμόρφωσης της στρατηγικής πολιτικής της Ελληνικής Κυβέρνησης για τα θέματα του Κλίματος και Ενέργειας, των προαναφερθέντων στόχων σχετικά με τη μείωση του μεριδίου λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή, καθώς και του χρονοδιαγράμματος για την απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, δεν αναιρεί τις δεσμευτικές υποχρεώσεις που απορρέουν για τα αρμόδια όργανα της Διοίκησης, σύμφωνα με τα γενόμενα δεκτά ανωτέρω, από τις προπαρατεθείσες διατάξεις του ν. 3937/2011, με τις οποίες ρυθμίσθηκε από τον νομοθέτη κατά τρόπο ειδικό και συγκεκριμένο το ζήτημα της μετεγκατάστασης του οικισμού της Ακρινής. Συνεπώς, με την πάροδο της δεκαετούς προθεσμίας που προβλέπεται στην παρ. 1 του άρθρου 28 του ν. 3937/2011 συντελέσθηκε η προσβαλλόμενη παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας, κατά τα προβαλλόμενα από τους αιτούντες. Ούτε, άλλωστε, οι μεταγενέστερες διατάξεις του ν. 4872/2021 ασκούν επιρροή επί της συντελεσθείσης παραλείψεως, δεδομένου ότι με τον νόμο αυτό δεν καταργήθηκαν ρητώς οι επίμαχες διατάξεις του άρθρου 28 του ν. 3937/2011, ενώ από τις γενικές προβλέψεις του νεότερου νόμου για τις περιοχές δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης και τις Ζώνες Απολιγνιτοποίησης δεν μπορεί να συναχθεί κατάργηση της όλως ειδικής ρυθμίσεως που έχει θεσπισθεί για τον οικισμό της Ακρινής με τις προμνησθείσες διατάξεις, εφ’ όσον δεν υφίσταται ρητή διάταξη, με την οποία να ορίζεται κάτι διαφορετικό ως προς την τύχη του εν λόγω οικισμού (πρβλ. ΣτΕ 303/2017). Συνεπώς, τα περί του αντιθέτου προβαλλόμενα από το καθ’ ου Δημόσιο είναι απορριπτέα ως αβάσιμα» αναφέρει χαρακτηριστικά το σκεπτικό της απόφασης στο σημείο 14.
Το 18σέλιδο σκεπτικό των Δικαστών του ΣτΕ που δικαιώνει τους κατοίκους της Ακρινής, κλείνει καλώντας τα αρμόδια όργανα της πολιτείας, τα υπουργεία και τη ΔΕΗ «να προβούν στην έκδοση όλων των αναγκαίων πράξεων για την κίνηση και ολοκλήρωση της διαδικασίας απαλλοτρίωσης και μετεγκατάστασης του οικισμού Ακρινής Νομού Κοζάνης, η δε υπόθεση πρέπει να αναπεμφθεί στη Διοίκηση, προκειμένου να προβεί στις κατά τα προαναφερθέντα οφειλόμενες ενέργειες. Στο όνομα του Ελληνικού λαού, εντέλλεται προς κάθε δικαστικό επιμελητή να εκτελέσει όταν του το ζητήσουν την παραπάνω απόφαση, τους Εισαγγελείς να ενεργήσουν κατά την αρμοδιότητά τους και τους Διοικητές και τα άλλα όργανα της Δημόσιας Δύναμης να βοηθήσουν όταν τους ζητηθεί» αναφέρουν χαρακτηριστικά οι δικαστές.
Σωκράτης Μουτίδης – www.xronos-kozanis.gr
