Στο 36% του συνολικού πακέτου του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΠΔΑΜ 2021-27) για τις Περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας και Πελοποννήσου, που αγγίζει το 1,6 δις ευρώ έφτασε το ύψος (579,5 εκατ. ευρώ) του προϋπολογισμού των 14 δράσεων που έχουν εγκριθεί έως σήμερα.
Στην τελευταία συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης του ΠΔΑΜ εγκρίθηκαν τρεις νέες δράσεις, με στόχο την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας.
- Κόμβος καινοτομίας για το πράσινο υδρογόνο (Η2) και την αποθήκευση ενέργειας στη Δυτική Μακεδονία, ύψους €18 εκ.
Από την Επιτροπή Παρακολούθησης του ΠΔΑΜ εγκρίθηκε δράση για τη δημιουργία Κόμβου Καινοτομίας για το πράσινο υδρογόνο και την αποθήκευση ενέργειας στη Δυτική Μακεδονία, ύψους 18 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο «οικοσύστημα» υδρογόνου που θα συμπεριλαμβάνει ένα Κέντρο Σπουδών Υδρογόνου με έδρα το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, ένα cluster (συστάδα εταιρειών) υδρογόνου, με έδρα το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) στην Πτολεμαΐδα και μια ηλεκτρονική πλατφόρμα εφαρμογών τεχνολογιών υδρογόνου. Τις υποδομές θα συμπληρώνει ένα πάρκο τεχνολογιών υδρογόνου για την προώθηση της χρήσης του πράσινου υδρογόνου και τη δημιουργία ενός επενδυτικού περιβάλλοντος για αντίστοιχες παραγωγικές επενδύσεις στην περιοχή.
- Πράσινο κέντρο δεδομένων και υπερ-υπολογιστής Δυτικής Μακεδονίας, ύψους €20 εκ.
Η τρίτη δράση που εγκρίθηκε αφορά στη δημιουργία ενός «πράσινου» Κέντρου Δεδομένων και ενός υπερ-υπολογιστή Δυτικής Μακεδονίας, ύψους 20 εκατ. ευρώ. Στοχεύει στην κάλυψη των υπολογιστικών αναγκών της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας, της Ζώνης Καινοτομίας, φορέων του Δημοσίου και της τοπικής αυτοδιοίκησης στηρίζοντας την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, της καινοτομίας, της τοπικής απασχόλησης επιστημονικού δυναμικού, της αξιοποίησης αποφοίτων του Πανεπιστημίου κλπ.
- Ενίσχυση επενδυτικών σχεδίων που υλοποιούνται στις περιοχές των Εδαφικών Σχεδίων Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ) μέσω του Καθεστώτος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης του Αναπτυξιακού νόμου – Ελλάδα ισχυρή (ν. 4887/2022, άρθρα 51-571) και συγκεκριμένα την έκδοση της πρώτης προκήρυξης για το έτος 2023, ύψους €380 εκ.
Αφορά επενδύσεις, σε επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των πολύ μικρών επιχειρήσεων και των νεοφυών επιχειρήσεων, για επενδύσεις σε δραστηριότητες έρευνας, καινοτομίας και προώθησης προηγμένων τεχνολογιών, στην ανάπτυξη τεχνολογίας, σε συστήματα και υποδομές για οικονομικά προσιτή καθαρή ενέργεια, συμπεριλαμβανομένων τεχνολογιών αποθήκευσης ενέργειας, επενδύσεις που συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, στην ψηφιακή καινοτομία και συνδεσιμότητα κλπ. Στις επιλέξιμες δαπάνες περιλαμβάνονται κατασκευή, επέκταση, εκσυγχρονισμός κτιριακών εγκαταστάσεων, υποδομές για τη διασφάλιση της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία, διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου, αγορά και εγκατάσταση καινούργιων σύγχρονων μηχανημάτων και εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων των τεχνικών εγκαταστάσεων, συμβουλευτικές υπηρεσίες, δαπάνες για καινοτομία, για μέτρα ενεργειακής απόδοσης κ.α.
Επιφυλάξεις από το Green Tank
Θετική αλλά με επιφυλάξεις ήταν η ψήφος του Green Tank στις δράσεις του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΠΔΑΜ) που κατατέθηκαν προς έγκριση στην Επιτροπή Παρακολούθησης, στην οποία μετέχει με δικαίωμα ψήφου.
Στα σχόλια που κατέθεσε το Green Tank, τόνισε ότι είναι παράλειψη η μη ενεργοποίηση ως τώρα των πόρων του ΠΔΑΜ για τη στήριξη των ενεργειακών κοινοτήτων κοινωφελούς σκοπού στις λιγνιτικές περιοχές, δηλαδή αυτών που δεν αποσκοπούν στο κέρδος, αλλά στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των πολιτών μέσω εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού. Όπως δείχνουν τα στοιχεία του ΔΕΔΔΗΕ, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από την πλευρά των πολιτών στη Δυτική Μακεδονία για έργα αυτοπαραγωγής μέσω ενεργειακών κοινοτήτων, τα οποία είναι σε θέση να ανακουφίσουν τους πολίτες σε αυτή την περίοδο της οξείας ενεργειακής κρίσης που διανύουμε. Για τον λόγο αυτό το Green Tank προτείνει την άμεση ενεργοποίηση των διαθέσιμων πόρων του ΠΔΑΜ για κάλυψη τμήματος του κόστους εγκατάστασης έργων αυτοπαραγωγής ΑΠΕ από ενεργειακές κοινότητες κοινωφελούς σκοπού, καθώς και την άμεση χρηματοδότηση έργων ενίσχυσης του ηλεκτρικού δικτύου προκειμένου να υποδεχθούν τέτοια έργα.
Επιπλέον, τονίζει την ανάγκη οι πόροι που θα διοχετευτούν για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας (€420.8 εκ. ως τώρα) να είναι εναρμονισμένοι με τον εθνικό στόχο επίτευξης της κλιματικής ουδετερότητας, κάτι που δεν εξασφαλίζεται με τους υφιστάμενους δείκτες αξιολόγησης. Για τον σκοπό αυτό το Green Tank προτείνει τη θέσπιση συγκεκριμένων ποσοτικών δεικτών μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος για τις επενδύσεις της πρώτης προτεραιότητας που αφορούν στις χρηματοδοτούμενες από το Πρόγραμμα επιχειρήσεις.
Αναφορικά με τον κόμβο για το πράσινο Η2 στη Δυτική Μακεδονία, το Green Tank επισημαίνει ότι το καύσιμο αυτό αποτελεί κλειδί για την απανθρακοποίηση δύσκολων τομέων της οικονομίας όπως των ενεργοβόρων βιομηχανιών ή των οδικών μεταφορών βαρέων οχημάτων, της ναυτιλίας και των οδικών μεταφορών. Ωστόσο η αναφορά για τη χρήση υδρογόνου στα δίκτυα ορυκτού αερίου αλλά και για παραγωγή θερμικής ενέργειας είναι ατυχής και πρέπει να αφαιρεθεί. Κι αυτό διότι η ανάμιξη πράσινου υδρογόνου με αέριο (το λεγόμενο“blending”), θα μειώσει ελάχιστα το ανθρακικό αποτύπωμα των δικτύων αερίου. Η δε αναφορά σε 100% πράσινο υδρογόνο στα δίκτυα τηλεθέρμανσης σε κάποιο απώτερο μέλλον δεν είναι πειστική, η εφαρμογή της θα είναι αντι-οικονομική συγκριτικά με άλλες λύσεις και θα δημιουργήσει ανάγκη για επιπλέον ΑΠΕ. Η Δυτική Μακεδονία πρέπει να στραφεί στον εξηλεκτρισμό της θέρμανσης μέσω αντλιών θερμότητας ή τη χρήση τοπικά παραγόμενης βιομάζας ή γεωθερμίας προκειμένου οι πολίτες να έχουν φθηνή θέρμανση χαμηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματος σε βάθος χρόνου, αντί να σχεδιάζει τώρα νέες μονάδες παραγωγής θερμότητας με καύσιμο το ορυκτό αέριο για τη θέρμανση των κατοικιών. Επιπλέον, σημειώνεται ότι αυτές οι χρήσεις πράσινου υδρογόνου που περιλαμβάνονται στο τεύχος εξειδίκευσης έρχονται σε αντίθεση με το προσχέδιο αναθεωρημένου ΕΣΕΚ που παρουσιάστηκε τη Δευτέρα 16 Ιανουαρίου 2023 στην Επιτροπή ΕΣΕΚ.
Όσον αφορά στην ενίσχυση επενδυτικών σχεδίων που υλοποιούνται στις περιοχές των Εδαφικών Σχεδίων Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ) μέσω του Καθεστώτος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης του Αναπτυξιακού Νόμου το Green Tank σημειώνει ότι ο καταμερισμός των πόρων ύψους €380 εκ. ανάμεσα στις διάφορες κατηγορίες επιχειρήσεων, που είναι ασαφής στο τεύχος εξειδίκευσης, πρέπει να εστιάσει στη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα και όχι στις μεγάλες επιχειρήσεις. Αυτό άλλωστε προβλέπει και ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης καθώς οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι αυτές που θα ενισχύσουν τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στη Δίκαιη Μετάβαση, στοιχείο που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία της.
Τέλος επισημαίνει την απουσία από την περιγραφή των δράσεων ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας, οποιασδήποτε αναφοράς στην επιχειρηματικότητα των νέων. Δεδομένου ότι οι νέοι/νέες αποτελούν εξορισμού το μέλλον των λιγνιτικών περιοχών, το Green Tank προτείνει τη διάθεση συγκεκριμένων πόρων για τους/τις νέους/νέες αλλά και τη θέσπιση ειδικού δείκτη συγκράτησης της φυγής των νέων από τις λιγνιτικές περιοχές, ο οποίος να αποτελέσει κριτήριο αξιολόγησης των επενδύσεων, στοιχείο που εξακολουθεί να απουσιάζει από το ΠΔΑΜ.
Με πληροφορίες Οικονομικός Ταχυδρόμος
