Πώς μια περιοχή στην Πολωνία είναι σήμερα νούμερο 2 σε επενδύσεις
Αποστολή στην Άνω Σιλεσία
Του Σωκράτη Μουτίδη ([email protected])
Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια δεν είναι λίγοι/ες αυτοδιοικητικοί, φορείς και συνδικαλιστές που επισκέφθηκαν περιοχές της Ευρώπης που βρίσκονται σε στάδιο αποβιομηχάνισης. Λόγω των χαρακτηριστικών της Δυτικής Μακεδονίας, πολλές από τις επισκέψεις αυτές ήταν σε λιγνιτικές περιοχές, όπου ο άνθρακας έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικονομία. Ωστόσο, οι περιοχές αυτές ήδη προχώρησαν πολλά βήματα, ενώ το ενεργειακό λεκανοπέδιο Κοζάνης-Πτολεμαϊδας-Φλώρινας παραμένει σε στάση αναμονής υλοποίησης ενός σχεδίου που δεν συναποφασίστηκε με την τοπική κοινωνία.
Την ίδια ώρα, στο μακρινό Κατοβίτσε στην περιοχή της Σιλεσίας, οι Πολωνοί φαίνεται πως δείχνουν τον δρόμο, κόντρα στις φωνές που υποτιμούν τους κατοίκους της χώρας αναγνωρίζοντάς τους δεξιότητες που έχουν σχέση μόνο με χειρωνακτικές εργασίες.
Μπορεί η χώρα να ελέγχεται σε πολλά επίπεδα για το κράτος δικαίου και η αυταρχική εθνικιστική υπερσυντηρητική κυβέρνηση του ηγέτη του PiS Ματέους Μοραβιέτσκι να γυρίζει την πλάτη στην Ευρώπη, αλλά από την πίσω πόρτα κυνηγά τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις. Η περιοχή της Σιλεσίας αποτελεί σήμερα παράδειγμα στην Ευρώπη σε προσέλκυση επενδύσεων και αξιοποίηση των κλειστών ορυχείων άνθρακα και μετάλλου.
«Η απώλεια θέσεων εργασίας με την απανθρακοποίηση ήταν κάτι που σόκαρε την Σιλεσία σε πρώτη φάση. Όμως, κάτι έπρεπε να γίνει και η μόνη λύση ήταν η πλήρης αξιοποίηση των Ευρωπαϊκών κονδυλίων σε ό,τι υπήρχε διαθέσιμο και μπορούσε να γίνει στην περιοχή μας. Περίπου 10 δις ευρώ έχουν έρθει στην περιοχή από τέτοιους πόρους τα τελευταία χρόνια και στόχος μας ήταν και είναι να αποτελέσουμε το παράδειγμα της Ευρώπης στη σωστή χρήση αυτών των χρημάτων» είπε ο Κυβερνήτης της Επαρχίας Σιλεσίας Jakub Chełstowski, τον οποίο συναντήσαμε την Δευτέρα 5 Ιουνίου στο Κατοβίτσε. Ο Κυβερνήτης, μαζί με εκπροσώπους δήμων της περιοχής, βρέθηκε στο Κατοβίτσε στο πλαίσιο πρόσκλησης της DG Regio για να μιλήσει για το πώς το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης θα αξιοποιηθεί στην περιοχή του.
Η Σιλεσία είναι η μεγαλύτερη βιομηχανική περιοχή της Πολωνίας και από τις μεγαλύτερες της Ευρώπης. Καλύπτει έκταση 3359.74 τετραγωνικών χιλιομέτρων (η Ελλάδα έχει έκταση 131.957 τετραγωνικά χιλιόμετρα) και έχει πληθυσμό 2,5 εκατομμύρια κατοίκους. Αποτελείται από 14 μεγάλες πόλεις και πολλά μικρά χωριά, οι κάτοικοι των οποίων δραστηριοποιούνται κυρίως στα 17 ορυχεία λιγνίτη και άνθρακα, στις βιομηχανίες σιδήρου και ατσαλιού, στις αυτοκινητοβιομηχανίες (General Motors Manufacturing Poland και Fiat Auto Poland, Konstal, Bumar Łabędy), στα εργοστάσια λιγνίτη και στις μηχανικές και χημικές βιομηχανίες. Το ετήσιο κατά κεφαλή ΑΕΠ στην περιοχή της Σιλεσίας είναι 13.300 ευρώ (2020) και 72.000 άνθρωποι εργάζονται στην άνω Σιλεσία στη βιομηχανία λιγνίτη και ενέργειας. Το 45% της παραγωγής ενέργειας της χώρας σήμερα είναι από λιγνίτη και μέχρι το 2030, στόχος είναι να μην υπάρχει λιγνίτης στο ενεργειακό μείγμα και να επιτευχθεί μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 55%.
«Κανένας δεν θέλει να παραιτηθεί από την πιο ακριβοπληρωμένη δουλειά της περιοχής και αυτή είναι να εργάζεται σε λιγνιτωρυχείο. Οι επαφές και συναντήσεις με τα συνδικάτα έφεραν κοινή συμφωνία για πρόωρες συνταξιοδοτήσεις και γενναία πακέτα ενίσχυσης στις οικογένειες. Ταυτόχρονα, μέσα από τον μηχανισμό ενίσχυσης, έχουμε καταλήξει σε άμεση συνεργασία με την κοινωνία, ομάδες πολιτών, φορείς και αυτοδιοίκηση, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σε τομείς πολιτισμού και αθλητισμού και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ποιος να φανταζόταν πως σε έναν χώρο όπως αυτός που βρισκόμαστε, θα βρίσκονταν ταυτόχρονα περίπου 4.000 άνθρωποι να συμμετέχουν σε διαφορετικές δραστηριότητες, όπως να παρακολουθήσουν αγώνα στο γήπεδο, να συμμετέχουν σε συνέδρια, να παρακολουθούν συναυλία στο μέγαρο μουσικής; Όλα αυτά γίνονται εδώ στις αποκατεστημένες εκτάσεις, πάνω από πρώην ορυχεία και συνεχίζουμε να αξιοποιούμε πρώην βιομηχανικές εγκαταστάσεις» ανέφερε ο Κυβερνήτης της Επαρχίας Σιλεσίας Jakub Chełstowski.
Η συνάντηση μας πραγματοποιήθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο του Κατοβίτσε που βρίσκεται επάνω σε ένα πρώην ορυχείο και περιλαμβάνει σήμερα το Μέγαρο Μουσικής, το Μουσείο Σιλεσίας, την αρένα αθλητισμού με ένα γήπεδο που φιλοξενεί διοργανώσεις διαφορετικών αθλημάτων, κέντρο συναυλιών και συνεδριακό κέντρο. Η περιοχή φαίνεται πως έχει ξεχάσει οτιδήποτε έχει σχέση με άνθρακα για τα επόμενα χρόνια, αλλά έχει «επενδύσει» σε αυτόν μ’ ένα εξαιρετικό μουσείο λιγνίτη που αποτελεί από μόνο του μια «ζωντανή» μαρτυρία της βιομηχανικής κληρονομιάς της περιοχής. «Καμία πλέον επένδυση δεν έχει σχέση με τον λιγνίτη και τον άνθρακα αλλά με τον πολιτισμό, την επιχειρηματικότητα και την εκπαίδευση. Η Σιλεσία είναι η 2η πιο ελκυστική περιφέρεια της Πολωνίας σε επενδύσεις και η 7η στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Η κατάταξη αυτή είναι εμφανής στους δρόμους του Κατοβίτσε, στο οποίο συναντάς πολλούς φοιτητές, συμμετέχοντες σε συνέδρια και επιχειρηματίες στα πολλά, πλέον, ξενοδοχεία που δημιουργήθηκαν.
«Στόχος μας είναι να κάνουμε το Κατοβίτσε μια ξεχωριστή επιχειρηματική ζώνη και παράδειγμα καλών πρακτικών, αφού ήδη έχουν δημιουργηθεί Ινστιτούτα και φορείς που υλοποιούν πρότζεκτ και έρευνα που φέρνουν έσοδα στην περιοχή. Όσο πιο γρήγορα απομακρυνθούμε από τον λιγνίτη, τόσο πιο μπροστά θα φτάσουμε γιατί όπως και να το κάνουμε αυτή είναι η τάση. Υπάρχει, όμως, διάθεση για αλλαγή και αυτό φαίνεται και με το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης» κατέληξε ο Κυβερνήτης της Επαρχίας Σιλεσίας.
Ο ίδιος, πάντως, δεν έκλεισε τα «μάτια» σε προβλήματα που υπάρχουν από την μετάβαση. Μίλησε, όμως, για μείωση της ανεργίας τα τελευταία χρόνια στην περιοχή που λίγα χρόνια πριν η ανεργία κάλπαζε. To 1990 η ανεργία άγγιξε το 21% και τον Απρίλιο του 2023 βρίσκεται στο 5,2%. Η πρόβλεψη για το 2024 είναι πως θα μειωθεί στο 4,1% με την Σιλεσία να έχει τον χαμηλότερο δείκτη στη χώρα.
