Η μεγάλη παρέλαση των καβαλάρηδων στη Σιάτιστα, η λιτανεία της Παναγίας στο Μικρόκαστρο και ο Τρανός Χορός στη Βλάστη, πρωταγωνίστησαν και στον φετινό εορτασμό του Δεκαπενταύγουστου στο νομό Κοζάνης.
Πλήθος κόσμου συμμετείχε στα θρησκευτικά και τα παραδοσιακά δρώμενα, τα οποία συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των ντόπιων, αλλά και των «ξενιτεμένων» της περιοχής. Φέτος, ιδιαίτερα αισθητή ήταν και η παρουσία των υποψηφίων των αυτοδιοικητικών εκλογών, που έδωσαν το «παρών» σε όλες τις εορταστικές εκδηλώσεις.
Να σημειωθεί ότι εκδηλώσεις για το Δεκαπενταύγουστο πραγματοποιήθηκαν σχεδόν σε κάθε σημείο του νομού.
Οι καβαλάρηδες της Σιάτιστας
Το γλέντι στη Σιάτιστα ξεκίνησε από την Παρασκευή 12 Αυγούστου με αποκορύφωμα την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου. Στο έθιμο συμμετέχουν κάθε χρόνο παρέες καβαλάρηδων, αποτελούμενες από 20 έως 30 άνδρες και γυναίκες κάθε ηλικίας. Οι προετοιμασίες αρχίζουν από τις πρώτες ημέρες του Αυγούστου με τους καβαλάρηδες να περιποιούνται τα άλογα, ενώ κάποιες μέρες πριν το πανηγύρι θα πεταλώσουν, θα καθαρίσουν και θα στολίσουν τα άλογα, ώστε να είναι έτοιμα για τη μεγάλη ημέρα.
Το έθιμο είναι αναπόσπαστο κομμάτι της παράδοσης του τόπου και έχει τις ρίζες του στην περίοδο της Τουρκοκρατίας. Πρόκειται για ένα από τα πιο γραφικά και σημαντικά έθιμα, το οποίο μένει αναλλοίωτο στην περίοδο του χρόνου και περνάει από γενιά σε γενιά.
Στο συγκεκριμένο έθιμο, πρωταγωνιστές είναι τα άλογα που μαζί με τους καβαλάρηδές τους, εμφανίζονται στα σοκάκια, τους δρόμους και τις πλατείες της Σιάτιστας, υπό τη συνοδεία ορχηστρών χάλκινων και άφθονου κρασιού. Η Σιάτιστα γιορτάζει την Παναγία στο Μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου το οποίο βρίσκεται στο Μικρόκαστρο.
Η λιτανεία της Παναγίας στην Ιερά Μονή της Παναγίας στο Μικρόκαστρο
Οι καβαλάρηδες της Παναγίας του Μικροκάστρου, κάθε χρόνο ξεκινούν από τη Σιάτιστα με τελικό προορισμό το ιστορικό μοναστήρι του χωριού, ώστε να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, μέσα από τα μονοπάτια των προγόνων τους, τηρώντας έτσι την παράδοση του τόπου τους.
Οι καβαλάρηδες κρατούν την εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας, η οποία χρονολογείται από τον 12ο αιώνα και οι πιστοί περιμένουν υπομονετικά τη λιτανεία της. Η Ιερά Μονή της Παναγίας του Μικροκάστρου κτίστηκε το 1603, η αγιογράφηση του ολοκληρώθηκε το 1797 και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά και ιστορικά καθιδρύματα της Μητροπόλεως Σισανίου και Σιατίστης.
Ο «τρανός χορός» στη Βλάστη
Ο «τρανός χορός» της Βλάστης είναι το δεύτερο έθιμο, μαζί με τα «Μωμοέρια», το οποίο έχει ενταχθεί στον κατάλογο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO και πραγματοποιείται κάθε χρόνο, ανήμερα της Παναγίας, στην περιοχή «Λιβάδια» της Βλάστης.
Μετά τον καθιερωμένο εκκλησιασμό, ο κόσμος μαζεύεται στην περιοχή και πιάνεται για να χορέψει σε έναν μεγάλο ή «τρανό» όπως λένε, κύκλο, τραγουδώντας παραδοσιακά τραγούδια, με το αποτέλεσμα να είναι εντυπωσιακό. Τα δομικά στοιχεία του δρώμενου είναι το δίπτυχο «τραγούδι – κίνηση, χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων και αποτελεί το αποκορύφωμα των εορτασμών για τον δεκαπενταύγουστο.
Βελβεντό
Μετά τη λειτουργία στον Ιερό Ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Βελβεντό, πραγματοποιείται η λιτάνευση της εικόνας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου σε κεντρικές οδούς της πόλης του Βελβεντού. Ο ναός χρονολογείται μεταξύ του 1804 και 1807 και θεωρείται ένα αντιπροσωπευτικό σύνολο τοιχογραφίας, αρχιτεκτονικής, ξυλόγλυπτων και εικόνων των αρχών του 19ου αιώνα.
Το «ξεπροβόδισμα» των ιερών λειψάνων του Αγίου Διονυσίου στο Καταφύγι
Ανήμερα της Παναγίας τελέστηκε και φέτος ο Όρθρος και η Θεία Λειτουργία, με την παρουσία πλήθους πιστών, ενώ αμέσως μετά το τέλος της πραγματοποιήθηκε το έθιμο του «ξεπροβοδίσματος» των ιερών λειψάνων του Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω.
Κατά το αρχαίο τυπικό, πλήθος λαού συνόδευε τα ιερά λείψανα του Αγίου μέχρι την περιοχή «Ρόγκια» που βρίσκεται στην έξοδο του χωριού, μπροστά από το εξωκλήσι του Αγίου Διονυσίου, όπου τα προσκυνούσαν όλοι οι παρευρισκόμενοι και τα ξεπροβόδιζαν με ντουφεκιές στον αέρα.
Ο εορτασμός στο εξωκλήσι της Παναγίας
Πλήθος κόσμου βρέθηκε και στο εξωκλήσι της Παναγίας στην Κοζάνη. Από το απόγευμα της Δευτέρας 14 Αυγούστου ο κόσμος έφτανε για να προσκυνήσει την εικόνα της Παναγίας και να παρακολουθήσει το Μέγα Εσπερινό, ενώ και ανήμερα της γιορτής το ξωκλήσι γέμισε με κόσμο κάθε ηλικίας.
Θένια Βασιλειάδου – www.xronos-kozanis.gr
