Ως Λυκόφως ορίζεται η περίοδος του χρόνου ανάμεσα στη δύση του Ηλίου και την αστρονομική δύση του, δηλαδή την έναρξη του σκότους. Κατά την γνώμη μου δεν υπάρχει καλύτερος χαρακτηρισμός για να περιγράψει την χρονική φάση στην οποία εισέρχεται η Δυτ. Μακεδονία, όχι μόνο μεταφορικά αλλά και ουσιαστικά. Αποδεικνύεται για άλλη μια φορά ότι όλοι οι εκπρόσωποι των αστικών κομμάτων, όσο ανεξάρτητοι και αν θέλουν να παρουσιαστούν, ότι μικροδιαφορές και αν έχουν, συμφωνούν πλήρως στα θέματα στρατηγικής σημασίας, όπως αυτό της απολιγνιτοποίησης, κάτι που αποτυπώνεται και στον «πολυσυλλεκτικό» συνδυασμό του κ. Πλακεντά. Όλοι τους εξάλλου αντιμετωπίζουν το περιβάλλον ως πεδίο επιχειρηματικής δράσης, ακολουθώντας τις οδηγίες του μεγάλου κεφαλαίου, υποτάσσοντας το στις ανάγκες τις καπιταλιστικής ανάπτυξης.
Η σημερινή δημοτική αρχή υπέγραψε τον περασμένο Φλεβάρη μνημόνιο συνεργασίας στο ΥΠΕΝ, με το οποίο ο Δήμος Εορδαίας στοχεύει στην κλιματική ουδετερότητα έως το 2030. Η κλιματική ουδετερότητα και η «πράσινη μετάβαση» αποτελούν τον πυρήνα του ευρωενωσιακού σχεδιασμού για την «Ευρώπη της επόμενης μέρας». Η πολιτική της απολιγνιτοποίησης, είτε ομαλής, είτε βίαιης, γίνεται συνειδητά και οδηγεί στην εγκατάλειψη της μοναδικής πηγής που μπορεί να εξασφαλίσει φθηνή ενέργεια για το λαό, στα πλαίσια ενός ενεργειακού σχεδιασμού που θα υπηρετεί έναν δρόμο ανάπτυξης για την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών και όχι των καπιταλιστικών κερδών. Η πολιτική αυτή μπαίνει σε πλήρη εφαρμογή από 01/01/2029, ώστε να τοποθετηθούν κερδοφόρα στην αγορά ενέργειας οι πανάκριβες ΑΠΕ.
Η σταδιακή κατάργηση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από την καύση ορυκτών καυσίμων διευρύνει την αγορά ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι οποίες εδραιώνουν (και σταδιακά αυξάνουν) το ποσοστό συμμετοχής τους στο ενεργειακό μίγμα των περισσότερων δυτικών χωρών. Η συνεχώς αυξανόμενη προσφορά και ζήτηση ενέργειας έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική ζωή κάθε χώρας. Η ενεργειακή μετάβαση δημιουργεί μια νέα αγορά, με τεράστιο επενδυτικό ενδιαφέρον και δυναμική κερδοφορίας. Στον αντίποδα, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη συστηματικά δαιμονοποιείται. Πρόκειται ωστόσο για μια πηγή ενέργειας με δεδομένη απόδοση και ικανότητα αποθήκευσης, πάνω στην οποία μπορεί να βασιστεί οποιοσδήποτε μεσοπρόθεσμος ενεργειακός σχεδιασμός, κάτι που σίγουρα δεν μπορεί να ειπωθεί για την παραγωγή ενέργειας από ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά. Μικρή αναφορά γίνεται και στις αρνητικές επιπτώσεις που ενδέχεται να έχουν σε άνθρωπο και περιβάλλον, ενώ δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν πως είναι πιο επιζήμιες, σε σχέση με τις συμβατικές πηγές.
Ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά πάνελ έχουν μέση διάρκεια ζωής τα 20-25 χρόνια, γεγονός που αφενός προϋποθέτει τεράστιες εκτάσεις γης όπου το υπέδαφος θα εμποτίζεται με δεκάδες τόνους τσιμέντου (με τη συνεπακόλουθη διάβρωση των εδαφών και ότι αυτή συνεπάγεται μελλοντικά να θεωρείται δεδομένη), αφετέρου σημαίνει πως θα πρέπει κάποια στιγμή να αντικατασταθούν, διαφορετικά χιλιάδες στρέμματα θα μετατραπούν σε μοντέρνα «νεκροταφεία» για τις ΑΠΕ αυτές. Κανείς δεν κάνει λόγο βέβαια και για την ενέργεια που απαιτείται για την εξόρυξη, τον εμπλουτισμό και την ανάκτηση των μετάλλων που είναι απαραίτητα για την κατασκευή τους, αλλά και για την εξόρυξη και κατεργασία των μετάλλων που θα είναι απαραίτητα για την αποθήκευση ενέργειας από τις πηγές αυτές, όταν (και αν) καταστεί εφικτή η δυνατότητα ικανοποιητικής αποθήκευσης. Η ενεργειακή μετάβαση που οραματίζεται η άρχουσα τάξη, και καλούνται να υλοποιήσουν οι τοπικοί λακέδες της, απαιτεί τεράστιες ποσότητες σπάνιων γαιών που πανικόβλητη πλέον αναζητεί η Ευρωπαϊκή Ένωση (Action Plan on Critical Raw Materials, Σεπτέμβριος 2022).
Οι ανεμογεννήτριες χρησιμοποιούν μαγνήτες νεοδυμίου-σιδήρου-βορίου (NdFeB), οι οποίοι εμπεριέχουν τις σπάνιες γαίες νεοδύμιο, πρασεοδύμιο, δυσπρόσιο και τέρβιο. Η παγκόσμια ζήτηση για νεοδύμιο αναμένεται να αυξηθεί κατά 48% έως το 2050, υπερβαίνοντας την προβλεπόμενη προσφορά κατά 250% έως το 2030. Η ανάγκη για πρασεοδύμιο αναμένεται επίσης να υπερβεί την προσφορά κατά 175%. Οι συμβατικές μέθοδοι εξόρυξης και ανάκτησης των κρίσιμων αυτών μετάλλων παράγουν τεράστιες ποσότητες τοξικών αποβλήτων, με υψηλό κίνδυνο για το περιβάλλον και την υγεία. Ενδεικτικά, για κάθε τόνο σπάνιων γαιών που ανακτάται, η διαδικασία εξόρυξης παράγει 13 κιλά σκόνης, 9.600-12.000 m3καυσαερίων, 75 m3 υγρών αποβλήτων και έναν τόνο ραδιενεργών υπολειμμάτων, καθώς τα μεταλλεύματα σπάνιων γαιών περιέχουν συχνά ραδιενεργό θόριο και ουράνιο. Συνολικά, για κάθε τόνο σπάνιων γαιών παράγονται 2.000 τόνοι τοξικών αποβλήτων. Σε αντίθεση με ό,τι μπορεί να υποδηλώνει το όνομα τους, οι σπάνιες γαίες μόνο «σπάνιες» δεν είναι στον φλοιό της Γης, ωστόσο απαντώνται σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις, σχεδόν παντού στον κόσμο. Η μέση συγκέντρωση των μετάλλων αυτών στο στερεό φλοιό ισούται με 220 ppm περίπου. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι για να παραχθεί ένας τόνος σπάνιων γαιών, με όλα τα παραπροϊόντα που αναφέρθηκαν παραπάνω, πρέπει να εξορυχθούν περίπου 4.500 τόνοι πετρώματος. Πέρα λοιπόν από τα «βουνά» τοξικών αποβλήτων που συνοδεύουν την ανάκτηση αυτών των μετάλλων, αντιλαμβάνεστε όλοι τις τεράστιες ποσότητες ενέργειας που απαιτεί, συνολικά, η ενεργειακή μετάβαση; Μια μετάβαση που όχι μόνο «πράσινη» δεν είναι αλλά οδηγεί και στην ενεργειακή φτώχεια εκατομμύρια ανθρώπους. Μια μετάβαση, κερδισμένοι της οποίας θα είναι μόνο οι ενεργειακές επιχειρήσεις της απελευθερωμένης ενέργειας και οι όμιλοι παραγωγής πράσινου εξοπλισμού, ηλεκτρικών αυτοκινήτων κ.τ.λ.
Η ταφόπλακα στον λιγνίτη μπαίνει αβίαστα, χωρίς καμία αναφορά στις εξαιρετικά καινοτόμες τεχνολογίες δέσμευσης αερίων ρύπων που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια, τεχνολογίες που θα μπορούσαν να επαναπροσδιορίσουν τον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη, για την παραγωγή φθηνής ενέργειας για όλους. Ενδεικτικά αναφέρεται η έρευνα των εργαστηρίων Sandia National Laboratories στις ΗΠΑ, όπου πριν από μερικά χρόνια αναπτύχθηκε μια νέα μεμβράνη με βάση του νερό, που ενσωματώνει φυσικά ένζυμα για να δεσμεύσει το 90% των εκπομπών CO2 των ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών. Το κόστος εφαρμογής της εν λόγω μεθόδου σε μια πιο ευρεία κλίμακα θα ήταν αμελητέο, πάντα όμως σε ένα πλαίσιο προσανατολισμένο στην κάλυψη των λαϊκών αναγκών και όχι στην εξυπηρέτηση των καρτέλ των ολιγαρχών.
Η «πράσινη μετάβαση» αποτυπώνεται πλήρως και στο Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) του κ. Πλακεντά, για το κέντρο της Πτολεμαΐδας, βασικοί στόχοι του οποίου θα είναι η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και των εκπομπών GHG. Ένα γεγονός που όπως είπε ο ίδιος, θα συμβάλει στην περιβαλλοντική, λειτουργική, αισθητική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Στην
πραγματικότητα πρόκειται για την δημιουργία ενός «αποστειρωμένου» κέντρου βιτρίνας, χώρος προσέλκυσης μεγάλων εμπορικών αλυσίδων πίσω από το οποίο θα κρύβονται οι υποβαθμισμένες γειτονιές, όπου ο κόσμος δεν θα έχει πρόσβαση σε στοιχειώδεις ενεργειακές υπηρεσίες. Ένα κέντρο με «έξυπνα» κτίρια εντός του οποίου σταδιακά θα απαγορευτεί η κυκλοφορία παλαιών συμβατικών οχημάτων. Ποιος θα πληρώσει, αλήθεια, για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων και για τα νέα ηλεκτρικά οχήματα; Πόσες θέσεις εργασίας θα δημιουργήσει αυτό το σχέδιο; 200; 300; Μια σταγόνα στον ωκεανό δηλαδή σε σχέση με τις θέσεις εργασίας που χάνονται εξαιτίας της απολιγνιτοποίησης.
Τα παραπάνω δεν αποτελούν αφηρωισμό του λιγνίτη, η εκμετάλλευση του οποίου σαφώς και έχει αρνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Αποδεικνύουν ωστόσο την υποκρισία της πράσινης μετάβασης που τάχα στοχεύει στην κοινωνική ευημερία. Η εκμετάλλευση οποιασδήποτε πηγής ενέργειας, με βάση τα συμφέροντα του κεφαλαίου, θα έχει αρνητικό πρόσημο για το λαό και το περιβάλλον.
Όπως αναφέρει ο Ένγκελς στη «Διαλεκτική της Φύσης», στον καπιταλισμό η αυξανόμενη κυριαρχία του ανθρώπου πάνω στη φύση δεν είναι αποτέλεσμα της σχεδιασμένης επενέργειας της κοινωνίας με βάση ένα συνετό και λελογισμένο σχέδιο, αλλά αποτέλεσμα της τυχοδιωκτικής και αυθόρμητης επενέργειας κάποιων μονοπωλίων, με μόνο σκοπό την μεγιστοποίηση του κέρδους. Και όταν το κέρδος αποτελεί τον βασικό σκοπό της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής, η ανελέητη λεηλασία του περιβάλλοντος πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Κάθε σημαντικό και ουσιαστικό ζήτημα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα, συνοψίζεται στην ρήση του Αϊνστάιν: «Κανένα πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί από το ίδιο επίπεδο συνείδησης που το δημιούργησε» Και σήμερα, το ίδιο επίπεδο συνείδησης που δημιούργησε την δυστοπία στην οποία ζούμε, εκφράζεται από το σύνολο του συνδυασμού του κ. Πλακεντά.
Λαϊκή Συσπείρωση Εορδαίας
Τσαχουρίδης Άγγελος, Μηχανικός Ορυκτών Πόρων
Υποψήφιος Διδάκτορας Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας
Υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος στο Δήμο Εορδαίας
