Μια παράσταση που δίνει τροφή για σκέψη
Πρεμιέρα κάνει αύριο η χειμερινή κεντρική σκηνή του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης, φέρνοντας ακόμη ένα έργο στην πόλη, εμπλουτίζοντας τον πολιτισμό της και συμβάλλοντας στο πολιτιστικό της γίγνεσθαι. Έτσι, αύριο στις 21:00, παρουσιάζεται η τραγωδία του Νικόλαου Κέφαλου «Καλλιπάτειρα», σε σκηνοθεσία του Λευτέρη Πλασκοβίτη.
Η Καλλιπάτειρα δεν είναι ένα μυθικό πρόσωπο. Το όνομά της καθώς και η τόλμη της να εισέλθει στην Ολυμπία μεταμφιεσμένη σε άντρα, αναφέρεται από τον Παυσανία στο έργο του Ελλάδος Περιήγησις – Ἠλιακῶν Α΄. Το επεισόδιο έλαβε χώρα κατά την 96ή Ολυμπιάδα των αρχαίων χρόνων (404 π.χ.), περίοδο κατά την οποία ο Πελοποννησιακός Πόλεμος όδευε προς την λήξη του και η Αθηναϊκή Δημοκρατία, ήταν έτοιμη να καταρρεύσει.
Ο συγγραφέας του έργου Νικόλαος Κέφαλος, σημείωσε πως πρόκειται για ένα έργο, στον πυρήνα του οποίου βρίσκεται η υπέρβαση του να σκέφτεται και να πράττει κανείς διαφορετικά, γιατί η διαφορετική σκέψη και η διαφορετική πράξη έξω από το κατεστημένο, μπορούν να φέρουν την αλλαγή και αυτή με τη σειρά της, να φέρει την εξέλιξη.
«Λατρεύω την τραγωδία, γιατί με αυτή ξεκίνησα ως ηθοποιός και πάντα με συγκινεί, με συναρπάζει και με ευχαριστεί και να το βλέπω, αλλά πολύ περισσότερο όταν δουλεύω πάνω στην τραγωδία», τόνισε ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης και Σκηνοθέτης του έργου, Λευτέρης Πλασκοβίτης, εξηγώντας το γιατί επιλέχθηκε η τραγωδία ως είδος και συνέχισε λέγοντας πως ένας ακόμη λόγος είναι το ότι κατά τη διάρκεια συζητήσεων με φιλολόγους, του ανέφεραν πως το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης έχει πολλά χρόνια να ανεβάσει μια παράσταση που να αναφέρεται σε παιδιά γυμνασίου και λυκείου. «Αυτή η παράσταση απευθύνεται και στους μαθητές των γυμνασίων και των λυκείων, για να έρθουν σε επαφή με την τραγωδία, την οποία διδάσκονται στο σχολεία και είναι μια καλή ευκαιρία να δουν στην πράξη πως λειτουργεί η τραγωδία μέσα από ένα σύγχρονο κείμενο, διότι καλό είναι να πηγαίνουμε πάντα στις ρίζες μας, αλλά τις ρίζες εάν δεν τις ανανεώνουμε και δεν τις «ποτίζουμε» κάθε τόσο με καινούρια κείμενα, θα μείνουν ένα «μουσειακό» είδος» ανέφερε χαρακτηριστικά ο ίδιος.
Ο σημαντικότερος λόγος που θέλησαν να ανεβάσουν αυτή την παράσταση, είναι το ότι ήθελαν να τιμήσουν τον Κοζανίτη Γιάννη Καραχισαρίδη, ο οποίος άφησε το ανθρώπινο και το καλλιτεχνικό του αποτύπωμα, όχι μόνο στην Κοζάνη αλλά σε ολόκληρη τη χώρα και ήταν αυτός που «κέντρισε» τον κ. Κέφαλο να ασχοληθεί με την ιστορία της πρώτης γυναίκας στην αρχαιότητα που «τόλμησε» να παραβεί νόμους Θεούς και ανθρώπων, να παραβιάσει το άβατο και να κάνει κάτι που δεν θα τολμούσε καμία γυναίκα εκείνης της εποχής, γνωρίζοντας πως η τιμή της παραβίασης του άβατου, επέφερε το θάνατο. «Τα τελευταία χρόνια επειδή κάνω δικές μου παραγωγές και έχουν έρθει στα χέρια μου πολλές προσπάθειες σημαντικών και καταξιωμένων Ελλήνων συγγραφέων, να γράψουν τραγωδία, αυτή ήταν η καλύτερη προσπάθεια που είχα διαβάσει έως τότε από κάποιον για να γράψει αρχαία τραγωδία με τους κώδικες όπως περιγράφονται από τον Αριστοτέλη στην ποιητική του» σημείωσε ο κ. Πλασκοβίτης.
Η «Καλλιπάτειρα» Πηνελόπη Σεργουνιώτη ανέφερε πως καταπιάστηκε ανέλπιστα με ένα κείμενο που όταν το άκουσε εν πρώτης, ήταν πάρα πολύ διστακτική γιατί έχουν δει διάφορες προσπάθειες από νέους συγγραφείς, να γράψουν τραγωδία με τους κώδικες και τη δομή που πρέπει, αλλά καμία τόσο ολοκληρωμένη που να τους δίνει τη δυνατότητα να την πιστέψουν. «Πρόκειται για ένα πραγματικό ιστορικό γεγονός, τετελεσμένο από μια γυναίκα τον 5ο π.Χ. αιώνα και μια πράξη επαναστατική, όχι μόνο για την εποχή καθώς έχουν δεθεί έτσι τα σημεία με το σήμερα που έχει πάτημα αυτό το έργο και να ειπωθούν αυτά τα λόγια, γιατί εν έτη 2023 παλεύουμε ακόμα για τα αυτονόητα, όχι μόνο ως γυναίκες αλλά γενικότερα για κάθε άνθρωπο που αισθάνεται ευάλωτος ή αδικημένος. Όμως το κείμενο είναι κάτι παραπάνω από αυτό και εύχομαι μετά την παράσταση να προβληματιστεί με την καλή έννοια ο κόσμος και έχοντας βρει κάποια σημεία μέσα τους που θα τους τσιγκλήσουν και θα τους βγάλουν μετατοπισμένους» σημείωσε η ίδια.
Η Μαρία Καρακίτσου, μια εκ των ηθοποιών τόνισε πως η παράσταση πραγματεύεται ένα ζήτημα σε πολλά επίπεδα ενώ ο κ. Γλυκός είπε χαρακτηριστικά πως «αν σβήσεις το όνομα του κ. Κέφαλου, θα πεις άνετα πως έχει βρεθεί τώρα το κείμενο από κάποιον αρχαίο συγγραφέα». Ο Βασίλης Μπατσακούτσας, εν μέσω άλλων στάθηκε στους «ανάγλυφους» χαρακτήρες που υπάρχουν στο έργο και μπορεί το κοινό να συσχετιστεί μαζί τους, καθώς είναι μέρος της κοινωνίας μας περιλαμβάνοντας χαρακτήρες ανθρώπων που θα θεωρήσουν κάτι θετικό ή αρνητικό, άνθρωποι που θα αντιταχθούν σε αυτό και άνθρωποι που θα προσπαθήσουν να το προωθήσουν. Ενώ ο Χρήστος Ροδάμης στάθηκε κυρίως στα ιστορικά στοιχεία του έργου, καθώς αυτά του κέντρισαν το ενδιαφέρον, λέγοντας πως το έργο αναφέρεται στην οικογένεια των Διαγοριδών από τη Ρόδο όπου από το 464 έως και 404 π.Χ. έφερναν Ολυμπιακές νίκες ως οικογένεια στη Ρόδο, με αποκορύφωμα το 448 π.Χ. που τα δύο αδέρφια κέρδισαν στην ίδια Ολυμπιάδα και σήκωσαν τον πατέρα τους στους ώμους και τον περιέφεραν στο στάδιο. Τέλος, ο Αλέξανδρος Μούστας, σημείωσε πως οι λόγοι που πρέπει να δει κάποιος την παράσταση είναι για να έρθει σε επαφή με μια γλώσσα που λίγο ως πολύ είναι πλέον ξεχασμένη, το κείμενο έχει ένα λεξιλογικό πλούτο εξαιρετικά σημαντικό και ο χαρακτήρας του θεάτρου και της τραγωδίας δεν είναι απλώς ψυχαγωγικός, αλλά είναι και εκπαιδευτικός.
Το έργο
Η Καλλιπάτειρα, παθιασμένη από τον μεγάλο της έρωτα για τον πρόωρα αποθανόντα σύζυγό της Καλλιάνακτα, ντύνεται άντρας και μπαίνει μέσα στο στάδιο γιατί επιθυμεί σφόδρα να δει τον γιό τους Πεισίροδο, Ολυμπιονίκη και έτσι να ακουστεί ξανά το όνομα του Καλλιάνακτα. Ο Πεισίροδος πράγματι στέφεται ολυμπιονίκης και μέσα στην χαρά και τους πανηγυρισμούς της Καλλιπάτειρας αποκαλύπτεται ότι είναι γυναίκα. Πράξη ανόσια, η οποία τιμωρείται με θάνατο. Στο έργο παρακολουθούμε την δίκη όπου η Καλλιπάτειρα κατηγορείται για την υπέρτατη ύβρη. Την καταπάτηση του άβατου της Ολυμπίας σε περίοδο που έχει κηρυχθεί η εκεχειρία. Μία ύβρις που οι συνέπειές της δεν αφορούν μόνο την ίδια αλλά ολόκληρο τον οικογενειακό και κοινωνικό της περίγυρο.
Τί όμως οδήγησε την Καλλιπάτειρα να κάνει μια τέτοια απονενοημένη πράξη, να παραβιάσει το άβατο των γυναικών στους ολυμπιακούς αγώνες, ενώ γνώριζε ότι αυτή της η πράξη τιμωρείται με θάνατο; Ποια είναι η θέση που έχουν τ΄ αδέλφια της, αλλά και η κοινωνία και πως αντιδρούν σε αυτήν της την πράξη; Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα, θα απαντηθούν στην παράσταση που θα κάνει πρεμιέρα αύριο.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Νικόλαος Σ. Κέφαλος / ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Λευτέρης Πλασκοβίτης / ΣΚΗΝΙΚΑ – ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ – ΦΩΤΙΣΜΟΙ: Αντώνης Χαλκιάς / ΜΟΥΣΙΚΗ: Γιάννης Παπαδημητρίου / ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΟΣ – Βοηθός ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ: Κωνσταντίνα Λάλλου / ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ: Έμη Τσιούρα / Βοηθός ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΟΥ- ΕΝΔΥΜΑΤΟΛΟΓΟΥ- ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΣΚΗΝΙΚΟΥ: Ελεωνόρα Καραβανή / Β΄Βοηθός ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ: Θεοδοσία Δέμου / Β΄ Βοηθός ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΟΥ: Ελένη Κοματέα.
ΠΑΙΖΟΥΝ: Καποδίστρια Ναταλία, Σεργουνιώτη Πηνελόπη, Καρακίτσου Μαρία, Γλυκός Χρήστος, Μπατσακούτσας Βασίλης, Ροδάμης Χρήστος, Βατικιώτη Μαρία, Δέμου Θεοδοσία, Ζιάνα Ελένη, Κεφαλογιάννη Νίνα, Μούστας Αλέξανδρος, Νταλιάνη Αναστασία.
Θένια Βασιλειάδου – www.xronos-kozanis.gr
