Ελάττωση των θανάτων από καρκίνο, αλλά αύξηση της συχνότητας αυτού
Ο καρκίνος αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου (μετά από τα καρδιακά νοσήματα) στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Σύμφωνα όμως με την ετήσια ανακοίνωση της Στατιστικής Υπηρεσίας οι θάνατοι από καρκίνο στις ΗΠΑ, έχουν ελαττωθεί σε σχέση με το σχετικά πρόσφατο παρελθόν. Σήμερα, έχουν καταγραφεί τουλάχιστο τέσσερα εκατομμύρια λιγότεροι θάνατοι από καρκίνο σε σχέση με το 1991. Για την ελάττωση των θανάτων από καρκίνο, η Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου (American Cancer Society) επισημαίνει ότι τρεις είναι οι κύριοι λόγοι που συνέβαλαν σ ’αυτό το γεγονός: 1) Η σημαντική ελάττωση των καπνιστών, 2) Η πρώιμη διάγνωση και 3) Η μεγάλη πρόοδος στη θεραπεία. Η μεγαλύτερη επίπτωση της θεραπείας στην ελάττωση των θανάτων έχει περιγραφεί στον καρκίνο του μαστού. Το 2019, είχαν περιγραφεί 19 θάνατοι ανά 100.000 χιλιάδες γυναίκες, σε σχέση με 48 θανάτους ανά 100.000 που ήταν το 1975.
Παρά την ελάττωση των θανάτων, το περίεργο είναι ότι έχει περιγραφεί μια αύξηση της συχνότητας του καρκίνου. Το 2023 είχαν διαγνωστεί σχεδόν δυο εκατομμύρια (1,9) περισσότεροι καρκίνοι σε σχέση με το 2022. Αυτή η αύξηση στη συχνότητα του καρκίνου, φυσικό είναι να προβληματίζει τους ειδικούς που προσπαθούν να δώσουν μια ερμηνεία σε αυτό το γεγονός.
Αύξηση της συχνότητας του καρκίνου
Η Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου ανακοίνωσε ότι υπήρξε αύξηση της συχνότητας στις εξής μορφές καρκίνου: του μαστού, του προστάτη, της μήτρας, της στοματικής κοιλότητας, του ήπατος (μόνο στις γυναίκες και όχι στους άνδρες), του νεφρού, του παχέος εντέρου και του ορθού, καθώς και του μελανώματος. Η αύξηση της συχνότητας του καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού παρατηρήθηκε σε άτομα ηλικίας κάτω των 55 ετών. Ενώ το 1990 ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του ορθού σε άτομα ηλικίας κάτω των πενήντα ετών ήταν η τέταρτη αιτία θανάτου που οφειλόταν σε καρκίνο, σήμερα αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου που οφείλεται σε καρκίνο στους άνδρες και τη δεύτερη αιτία θανάτου στις γυναίκες. Οι παράγοντες που συνέβαλαν σ ’αυτή την αύξηση του καρκίνου, εν πολλοίς παραμένουν άγνωστοι. Πιθανολογείται, μεταξύ άλλων, ότι τα αίτια δυνατόν να έχουν σχέση με τη διατροφή, την αύξηση της συχνότητας της παχυσαρκίας, ή ακόμα και με κάτι που υπάρχει στο περιβάλλον. Παρά το γεγονός ότι η συχνότητα του καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού έχει αυξηθεί σε άτομα ηλικίας κάτω των 50 με 55 ετών, αυτή η μορφή του καρκίνου, ακόμα και σήμερα αποτελεί νόσο της μεγάλης ηλικίας (μεγαλύτερης των 60 ή 65 ετών).
Είναι δύσκολο να δοθεί πλήρης εξήγηση γιατί έχει παρατηρηθεί αυτή η αύξηση στη συχνότητα στις διάφορες μορφές καρκίνου. Όσο όμως αυξάνει ο έλεγχος για τη διάγνωση του καρκίνου, τόσο αυξάνουν και οι πιθανότητες να βρεθεί καρκίνος. Επιπλέον, όσο οι διαγνωστικές μέθοδοι γίνονται πιο ευαίσθητες τόσο πιο συχνά θα γίνεται η διάγνωση του καρκίνου στα πολύ αρχικά στάδια, γεγονός που δίνει την εντύπωση ότι η συχνότητα του καρκίνου έχει αυξηθεί. Από μια άποψη το γεγονός αυτό είναι ευχάριστο, γιατί διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου στα πολύ αρχικά στάδια, στις πιο πολλές περιπτώσεις ισοδυναμεί με ίαση. Από την άλλη όμως πλευρά, αυτή η «υπερδιάγνωση καρκίνου» ενέχει και ορισμένους κινδύνους. Πολλοί από αυτούς τους καρκίνους που έχουν διαγνωστεί στα πολύ αρχικά στάδια, ποτέ δεν θα επηρεάσουν την ποιότητα ζωής ή θα θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή του ατόμου, το οποίο θα πεθάνει από άλλη αιτία και όχι από τον καρκίνο. Σήμερα όμως δεν είμαστε σε θέση να καθορίσουμε τους καρκίνους που δεν θα εξελιχθούν και θα παραμείνουν τελείως ακίνδυνοι από αυτούς που θα απειλήσουν τη ζωή του ανθρώπου. Γι’ αυτό το λόγο αφαιρούνται όλοι οι καρκίνοι που έχουν διαγνωστεί. Αν αυτή η αύξηση της συχνότητας ορισμένων μορφών καρκίνου θα έχει ως αποτέλεσμα να αυξηθούν κα οι θάνατοι από αυτόν, προς το παρόν δεν είναι γνωστό και αναμένεται να καθοριστεί στο μέλλον. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι άτομα με καρκίνο που ακόμα δεν έχει διαγνωστεί (δηλαδή στα αρχικά στάδια), παθαίνουν πιο συχνά θρομβώσεις σε σχέση με άτομα που δεν έχουν καρκίνο. Σε αρκετές περιπτώσεις οι θρόμβοι αυτοί δυνατόν να προκαλέσουν έμφραγμα του μυοκαρδίου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, και πνευμονική εμβολή, μεταξύ άλλων. Τα θρομβωτικά αυτά επεισόδια, συχνά θεωρούνται ότι δεν έχουν καμιά σχέση με τον καρκίνο, ουσιαστικά όμως οφείλονται στον καρκίνο.
Συμπερασματικά σχόλια και μελλοντικές προοπτικές
Η ελάττωση του αριθμού των καπνιστών έχει συμβάλει σημαντικά στην ελάττωση πολλών μορφών καρκίνου. Κατά συνέπεια διακοπή του καπνίσματος θα συμβάλλει σημαντικά στην ελάττωση της συχνότητας πολλών μορφών καρκίνου. Αντικαπνιστική εκστρατεία αποτελεί το πιο απλό και το πιο οικονομικό όπλο, στην εκστρατεία εναντίον του καρκίνου.
Είναι απόλυτα εξακριβωμένο, ότι η διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου στα αρχικά στάδια σώζει ζωές. Συνεπώς προληπτικός έλεγχος για διάγνωση καρκίνου, όπως συνιστάται από τις αρμόδιες αρχές, πρέπει να τηρείται με θρησκευτική ευλάβεια.
Σήμερα είμαστε σε θέση να καθορίσουμε εύκολα και με μεγάλη ακρίβεια όλα τα γονίδια του ανθρώπου με σχετικά χαμηλό κόστος. Γενετική προδιάθεση για πολλές μορφές καρκίνου οφείλεται σε μεταβολές πολλών και όχι μόνο ενός γονιδίου. Στο προσεχές μέλλον, θα είναι διαθέσιμα εξειδικευμένα «τεστ» που θα μας επιτρέπουν να καθορίσουμε άτομα τα οποία είναι επιρρεπή να πάθουν ορισμένες μορφές καρκίνου πολλά χρόνια πριν αρρωστήσουν (ακόμα κι’ από τη στιγμή που θα γεννηθούν). Σε αυτά τα άτομα, εκτός των άλλων, θα συνιστάται και προληπτικός έλεγχος για ανεύρεση καρκίνου πολύ πριν αυτός εκδηλωθεί κλινικά. Με αυτό τον τρόπο, οι θάνατοι από πολλές μορφές καρκίνου θα ελαττωθούν σημαντικά. Υπάρχουν τρόποι και έχουμε τα μέσα για να προλάβουμε τον καρκίνο, αρκεί να κάνουμε πράξη αυτά που γνωρίζουμε. ¨Κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν¨ είχε επισημάνει ο πατέρας της Ιατρικής Ιπποκράτης.
Konstantinos Dean Boudoulas, MD, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine, Section Head Interventional Cardiology, Director Cardiac Catheterization Laboratories, The Ohio State University, Columbus Ohio, USA.
Harisios K Boudoulas MD, PhD, PhD Hon, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine and Pharmacy (emeritus), The Ohio State University, Columbus Ohio, USA, Honorary Professor, Academician (an. mem.)
