Στις 7 Μαρτίου του 2024, στο επιφανές περιοδικό New England Journal of Medicine, δημοσιεύτηκε εργασία που δείχνει ότι δυνατόν να υπάρχουν μικροσωματίδια από πλαστικά στις αρτηρίες του ανθρώπου και ότι η παρουσία αυτών συνοδεύεται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα και θάνατο. Πλαστικά σήμερα χρησιμοποιούνται παντού, όπως π.χ. στα ρούχα που φοράμε, στα μπουκαλάκια που πίνουμε νερό ή αναψυκτικά, στις σακούλες που αποθηκεύουμε τρόφιμα, στους σωλήνες που ποτίζουμε τον κήπο μας, στα ιατρικά εργαλεία μιας χρήσης και σε πολλά άλλα. Η χρήση πλαστικών έχει κάνει τη ζωή μας πολύ πιο εύκολη, προκαλεί όμως ρύπανση του περιβάλλοντος και έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία μας.
Για τη σύνθεση των πλαστικών χρησιμοποιούνται όχι και τόσο αθώα υλικά όπως π.χ. είναι το πετρέλαιο, το κάρβουνο, το φυσικό αέριο, και άλλες χημικές και ίσως τοξικές ουσίες που πιθανόν αυξάνουν τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη και καρκίνο, μεταξύ άλλων. Η ποσότητα των πλαστικών που παράγεται ετησίως σε όλο τον κόσμο αυξάνει κατά γεωμετρική πρόοδο. Το 1950 π. χ. η παγκόσμια παραγωγή πλαστικών ήταν μικρότερη από δυο εκατομμύρια τόνους, σήμερα έχει φτάσει τα 400 εκατομμύρια τόνους, υπολογίζεται δε ότι η ποσότητα αυτή θα διπλασιαστεί το 2040 και θα τριπλασιαστεί το 2060.
Τα πλαστικά παραμένουν στη γη επ’ άπειρον, με την πάροδο του χρόνου καταστρέφονται με αποτέλεσμα να δημιουργούνται μικροσωματίδια από αυτά. Τεμάχια πλαστικών μικρότερα από 5 χιλιοστά καλούνται «microplastics», και πολύ μικρότερα τεμάχια που δεν είναι ορατά με το γυμνό οφθαλμό αλλά μόνο με το μικροσκόπιο καλούνται «nanoplastics».
Μικροσωματίδια από πλαστικά έχουν βρεθεί ακόμα και σε πολύ απομακρυσμένα μέρη, π. χ. σε νιφάδες χιονιού στην Ανταρκτική. Επίσης μικροσωματίδια από πλαστικά έχουν βρεθεί σε ζώα και σε πολλά όργανα του ανθρώπου όπως π. χ. στους πνεύμονες, στον εγκέφαλο, στο ήπαρ, στις αρτηρίες, στον πλακούντα, στο μητρικό γάλα και στο αίμα, μεταξύ άλλων. Ο άνθρωπος λαμβάνει τα μικροσωματίδια αυτά με τα φαγητά που τρώει, με τα υγρά που πίνει και με τον αέρα που αναπνέει. Φυσικά γεννάται το ερώτημα ποια είναι η επίδραση αυτών στην υγεία μας. Αν ένα ξένο σώμα που αποτελείται από οργανικό υλικό εισέλθει στον οργανισμό μας, τα αμυντικά κύτταρα το καταστρέφουν. Τα μικροσωματίδια όμως από πλαστικά μένουν στον οργανισμό για πάντα. Έχει βρεθεί μάλιστα ότι κύτταρα που έχουν σχέση με την άμυνα του οργανισμού, αν έλθουν σε επαφή με μικροσωματίδια από πλαστικά, πεθαίνουν τρεις φορές πιο γρήγορα σε σχέση με κύτταρα που δεν έχουν έλθει σε επαφή με αυτά. Επίσης είχε παρατηρηθεί ότι εργάτες που δούλευαν σε εργοστάσια παραγωγής πλαστικών είχαν αυξημένη συχνότητα καρκίνου και νόσων των πνευμόνων. Επιπλέον στις γύρω από τα εργοστάσια περιοχές είχε παρατηρηθεί αύξηση της συχνότητας καρκίνου στα παιδιά καθώς και αύξηση της συχνότητας των πρόωρων τοκετών. Σε ασθενείς με φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου (π. χ. ελκώδη κολίτιδα), η πυκνότητα μικροσωματιδίων από πλαστικά ήταν αυξημένη στα κόπρανα σε σχέση με φυσιολογικά άτομα.
Σε πρόσφατο άρθρο (7 Μαρτίου 2024), που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό New England Journal of Medicine, οι ερευνητές είχαν εξετάσει λεπτομερώς αθηροσκληρωτικές πλάκες που είχαν ληφθεί από τις καρωτίδες ασθενών οι οποίοι είχαν υποβληθεί σε χειρουργική αθηρεκτομή για θεραπευτικούς λόγους. Στο σύνολο είχαν μελετηθεί 257 ασθενείς. Στους 150 από αυτούς (58%) είχαν βρεθεί μικροσωματίδια από πλαστικά στις αθηροσκληρωτικές πλάκες. Σε ένα διάστημα 34 μηνών παρακολούθησης των ασθενών, είχε παρατηρηθεί ότι το έμφραγμα του μυοκαρδίου, τα εγκεφαλικά αγγειακά επεισόδια και οι θάνατοι ήταν πιο συχνά (20 %) στους ασθενείς που είχαν μικροσωματίδια από πλαστικά σε σχέση με αυτούς που δεν είχαν (7.5 %). Αυτή είναι η πρώτη μελέτη που υποδεικνύει ότι ύπαρξη μικροσωματιδίων από πλαστικά στις καρωτίδες έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου. Πιθανόν τα μικροσωματίδια αυτά, ως ξένο σώμα, να συμβάλουν στη δημιουργία μιας φλεγμονώδους αντίδρασης η οποία είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη πολλών νοσημάτων όπως είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ο καρκίνος, μεταξύ άλλων. Πράγματι στους ασθενείς που είχαν βρεθεί μικροσωματίδια από πλαστικά, οι δείκτες φλεγμονής ήταν αυξημένοι.
Το φαινόμενο αυτό, δηλαδή συσσώρευση μικροσωματιδίων από πλαστικά, που αποτελεί σοβαρό πρόβλημα, φυσικό είναι να απασχολεί τις αρμόδιες αρχές. Γι’ αυτό το λόγο ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών προγραμματίζει παγκόσμιο συνέδριο όπου θα συμμετέχουν 175 χώρες και στο οποίο θα συζητηθούν τι μέτρα πρέπει να ληφθούν. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος προβλέπονται μεγάλες δυσκολίες. Ίσως σε πρώτη φάση να καθοριστεί το μέγιστο ποσό παγκόσμιας ετήσιας παραγωγής πλαστικών. Αν και οι δυσκολίες είναι μεγάλες, η απραξία και ο στρουθοκαμηλισμός οπωσδήποτε δεν είναι λύση.
Konstantinos Dean Boudoulas MD, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine, Section Head Interventional Cardiology, Director Cardiac Catheterization Laboratories, The Ohio State University, Columbus Ohio, USA. Harisios K Boudoulas MD, PhD, PhD Hon, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine and Pharmacy (emeritus), The Ohio State University, Columbus Ohio, USA, Honorary Professor, Academician (an. mem.)
