Παρουσιάστηκαν στην 37η επιστημονική συνάντηση στη Θεσσαλονίκη
Η 37η επιστημονική συνάντηση για το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη φιλοξένησε σημαντικές και πολύ ενδιαφέρουσες ανακοινώσεις για τις πρόσφατες έρευνες στη Βόρεια Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της Κοζάνης και της Εορδαίας.
Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο Κέντρο Διάδοσης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και συγκέντρωσε αρχαιολόγους και ερευνητές που παρουσίασαν 60 ανακοινώσεις και 13 πόστερ για τις ανασκαφικές και ερευνητικές δραστηριότητες στον βορειοελλαδικό χώρο.
Οι εισηγήσεις που αφορούν την Π.Ε. Κοζάνης είναι από αυτές που ξεχώρισαν. Η έρευνα στον αγωγό του ΔΕΣΦΑ στην Εορδαία αποκάλυψε νέες αρχαιολογικές θέσεις και ευρήματα, ενώ μια ανασκαφή στη Νέα Νικόπολη Κοζάνης έφερε στο φως σημαντικά στοιχεία για τα νεκροταφεία και τα οικιστικά κατάλοιπα της περιοχής. Παράλληλα, παρουσιάστηκε ο οικογενειακός τάφος της οδού Αρκαδίου στην πόλη της Κοζάνης, καθώς και νέες προσεγγίσεις στην τέχνη του 17ου αιώνα, βάσει των καταγραφών της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κοζάνης.
Παρουσιάζοντας τα ευρήματα της ερευνητικής ομάδας της, που αποτελείται από την ίδια, τη Χαρά Στυλιανάκου και τη Βίκη Λαϊνά, η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κοζάνης, Αρετή Χονδρογιάννη-Μετόκη, ανέφερε ότι ήρθαν στο φως νέες αρχαιολογικές μαρτυρίες από την προϊστορική και ιστορική περίοδο. Τα ευρήματα προέκυψαν από τη σωστική ανασκαφή και την ανασκαφική έρευνα που πραγματοποιήθηκε, κυρίως στην περιοχή της Εορδαίας, στο πλαίσιο της κατασκευής του δικτύου φυσικού αερίου του ΔΕΣΦΑ κατά τα έτη 2023-2024.
Το έργο περιλάμβανε, μεταξύ άλλων, τη διάνοιξη τάφων, ενώ πραγματοποιήθηκαν εργασίες σε έντεκα κοινότητες, όπου εντοπίστηκαν συνολικά 80 θέσεις. Από αυτές, οι 49 αποκαλύφθηκαν κατά τη διάνοιξη της τάφρου του αγωγού, ενώ οι υπόλοιπες εντοπίστηκαν κατά την αφαίρεση του φυτικού στρώματος. «Σε πολλές περιπτώσεις, για άλλη μια φορά, δεν επιβεβαιώθηκαν τα επιφανειακά δεδομένα, καθώς δεν εντοπίστηκαν σταθερά αρχαιολογικά κατάλοιπα. Αντίθετα, αποκαλύφθηκαν πολλές νέες θέσεις σε περιοχές όπου δεν υπήρχαν επιφανειακές συμπτύξεις», ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Χονδρογιάννη.
Οι αρχαιότητες που αποκαλύφθηκαν αντιστοιχούν σε 70 θέσεις οικισμών ή μεμονωμένων εγκαταστάσεων, καθώς και σε δέκα νεκροταφεία διαφόρων χρονικών περιόδων, από τη Νεολιθική έως και τη Ρωμαϊκή εποχή. Ευρήματα εντοπίστηκαν σε διάφορες περιοχές, μεταξύ των οποίων ο Πεντάβρυσος, η Μαυροπηγή, οι Πύργοι, τα Κομνηνά και η Ποντοκώμη.
Μέσα στους τάφους εντοπίστηκαν, μεταξύ άλλων, κτερίσματα, όπως πήλινα αγγεία, κοσμήματα – γυάλινες χάντρες, χάλκινες τριγωνικές πόρπες, περόνες, καθώς και χάλκινα ψέλια στα άνω και κάτω άκρα.
Η σωστική ανασκαφή στο πλαίσιο της κατασκευής του αγωγού ΔΕΣΦΑ έφερε στο φως τμήματα δύο ακόμη οικιών των Ρωμαϊκών χρόνων. Διερευνήθηκαν στρώματα καταστροφής κτιρίων με πλήθος κεράμων στέγης, αποκαλύπτοντας τμήματα πήλινων δαπέδων, καθώς και λιθόκτιστες θεμελιώσεις και κρηπίδες τοίχων. Επιπλέον, αποκαλύφθηκε πήλινος αγωγός ύδρευσης, τμήμα του οποίου αποσπάστηκε.
Στη θέση «Βάλτος» Μεσοβούνου διερευνήθηκε τμήμα οικισμού της νεότερης και κυρίως της τελικής Νεολιθικής περιόδου, καθώς και κτίσμα, κατασκευές και δρόμοι της Ρωμαϊκής εποχής. Οι αρχαιότητες εντοπίστηκαν κατά την αφαίρεση του φυτικού στρώματος τον Ιούνιο του 2023, όταν αποκαλύφθηκε διασπορά χειροποίητης κεραμικής, αραιή διασπορά τροχήλατης κεραμικής, καθώς και λίθοι σε διάταξη, που συνδέονται με διαλυμένο κτίσμα των Ρωμαϊκών χρόνων. Η χρονολόγηση βασίστηκε στην κεραμική και σε ένα χάλκινο νόμισμα του πρώτου μισού του 3ου αιώνα μ.Χ.
Η ύπαρξη ενός αγροτικού δρόμου διαχώρισε τον ανασκαφικό χώρο σε δύο τμήματα. Στο πρώτο εντοπίστηκαν τουλάχιστον πέντε καμένα οικήματα της τελικής φάσης του οικισμού, γεγονός που υποδηλώνει ξαφνική καταστροφή από φωτιά και εγκατάλειψη.
Επιπλέον, βρέθηκαν 1.156 μικροευρήματα της Νεολιθικής εποχής, μεταξύ των οποίων τριπτά λίθινα εργαλεία, πελεκητά εργαλεία από πυριτόλιθο και χαλαζία, 324 πήλινα αντικείμενα, οστά και ευρήματα από χαλκό.
Η Κατερίνα Αναγνωστοπούλου παρουσίασε τον οικογενειακό τάφο που βρέθηκε στην οδό Αρκαδίου και το μνημείο ήρθε στο φως κατά τη διάρκεια των ανασκαφών. Όπως σημείωσε η ίδια, το μνημείο έχει ανασκαφεί εδώ και πολλά χρόνια, όμως τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στη φάση της μελέτης. Πρόσθεσε, επίσης, ότι η σύγχρονη περιφερειακή έρευνα της Κοζάνης καταδεικνύει πως η περιοχή ανήκε στην Άνω Μακεδονία κατά την αρχαιότητα. Η πολιτειακή οργάνωση της περιοχής χαρακτηριζόταν από φυλετικά βασίλεια μέχρι την πλήρη ενσωμάτωσή τους από τον Φίλιππο το 380 π.Χ., οπότε και καταργήθηκαν οι βασιλείς, οι οποίοι μετατράπηκαν σε εταίρους του βασιλιά.
Στην πόλη της Κοζάνης, μέχρι στιγμής, έχει ερευνηθεί ένα Αρχαϊκό και Κλασικό νεκροταφείο, ενώ έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη ενός Ρωμαϊκού νεκροταφείου στο νοτιοδυτικό τμήμα της πόλης, όπου βρέθηκε και ο οικογενειακός τάφος της οδού Αρκαδίου.
Η ετήσια συνάντηση ανέδειξε για ακόμη μια χρονιά τη διαρκή αρχαιολογική δραστηριότητα στη Μακεδονία και τη Θράκη, εμπλουτίζοντας τη γνώση για το παρελθόν της περιοχής.
Θένια Βασιλειάδου – www.xronos-kozanis.gr
