Η 20ή Μαΐου έχει καθιερωθεί, με απόφαση του ΟΗΕ, ως Παγκόσμια Ημέρα Μέλισσας. Μια ημέρα αφιερωμένη στην αναγνώριση του καθοριστικού ρόλου που διαδραματίζουν οι μέλισσες και η μελισσοκομία, αλλά και στην ανάγκη προστασίας όλων των επικονιαστών που συμβάλλουν καθοριστικά στη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη.
Οι μέλισσες είναι γνωστές σε ολόκληρο τον κόσμο όχι μόνο για το μέλι που παράγουν, αλλά και για μια σειρά πολύτιμων προϊόντων όπως η γύρη, η πρόπολη, το κερί, ο βασιλικός πολτός και το δηλητήριό τους. Από την αρχαιότητα, το μέλι κατείχε κεντρική θέση στη διατροφή και την παραδοσιακή ιατρική, ενώ το κερί χρησιμοποιούνταν για πλήθος εφαρμογών. Η συμβολή των προϊόντων της κυψέλης στην υγεία του ανθρώπου είναι αδιαμφισβήτητη, όμως αποτελεί μόνο ένα μέρος της πολύτιμης προσφοράς των μελισσών.
Η σημαντικότερη συμβολή τους είναι η επικονίαση , η διαδικασία μέσω της οποίας τα φυτά γονιμοποιούνται και καρποφορούν. Υπολογίζεται πως περίπου το 75% των καλλιεργούμενων ειδών παγκοσμίως εξαρτάται από τις μέλισσες και τους υπόλοιπους επικονιαστές. Χάρη σε αυτές έχουμε φρούτα, καρπούς, βότανα, λουλούδια και πληθώρα ειδών που συνθέτουν όχι μόνο τη διατροφή μας αλλά και τη βιοποικιλία του φυσικού περιβάλλοντος.
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, παρατηρείται ανησυχητική μείωση του πληθυσμού των μελισσών στην Ευρώπη – σε ορισμένες περιοχές φτάνει έως και το 75%. Κύριοι λόγοι είναι η ανεξέλεγκτη χρήση φυτοφαρμάκων (ιδίως των νεονικοτινοειδών που επηρεάζουν το νευρικό και αναπαραγωγικό τους σύστημα), η εντατικοποίηση των γεωργικών πρακτικών και φυσικά η κλιματική αλλαγή.
Η ανάγκη για άμεση δράση είναι πλέον επιτακτική. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη προβεί σε συγκεκριμένα μέτρα, όπως η απαγόρευση ορισμένων επικίνδυνων δραστικών ουσιών, ενώ ο FAO (Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ) επισημαίνει διαρκώς τη σημασία της προστασίας των επικονιαστών για την παγκόσμια διατροφική επάρκεια και ασφάλεια.
Μπορεί να μη γίνεται πάντα αντιληπτό, αλλά σε κάθε μας γεύμα συμμετέχουν οι μέλισσες. Από το φρούτο που τρώμε μέχρι τη σαλάτα, τα βότανα ή τον καφέ που απολαμβάνουμε, ένα μεγάλο μέρος της τροφής μας υπάρχει χάρη στη δική τους αόρατη αλλά καθοριστική δουλειά. Χωρίς τις μέλισσες, η ποικιλία στο πιάτο μας θα ήταν περιορισμένη, και η διατροφή μας φτωχότερη σε θρεπτικά στοιχεία. Η προστασία τους δεν αφορά μόνο τους γεωργούς ή τους περιβαλλοντολόγους αλλά αφορά όλους μας.
Τι μπορούμε να κάνουμε στην πράξη;
– Στηρίζουμε τους ντόπιους μελισσοκόμους αγοράζοντας μέλι και προϊόντα κυψέλης απευθείας από αυτούς. Η ενίσχυση της τοπικής μελισσοκομίας διασφαλίζει την επιβίωση των μελισσών και μας προσφέρει αυθεντικά, ανεπεξέργαστα προϊόντα υψηλής διατροφικής αξίας.
– Φυτεύουμε μελισσοκομικά φυτά σε αυλές, κήπους και μπαλκόνια, προτιμώντας ποικιλίες με διαδοχικές περιόδους ανθοφορίας ώστε οι μέλισσες να βρίσκουν τροφή για μεγαλύτερο διάστημα.
– Φροντίζουμε να έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό. Ένα ρηχό δοχείο με νερό και μερικές πέτρες για να προσγειώνονται αρκεί για να ξεκουραστούν και να ενυδατωθούν, ειδικά τους θερμούς μήνες.
– Αποφεύγουμε τη χρήση φυτοφαρμάκων, επιλέγοντας φυσικούς τρόπους προστασίας των καλλιεργειών, ιδιαίτερα κατά την περίοδο άνθισης.
Οι μέλισσες είναι σύμμαχοι της ζωής. Δεν ζητούν τίποτα, κι όμως προσφέρουν τα πάντα. Ας φροντίσουμε να τις προστατέψουμε και να τις κρατήσουμε κοντά μας!
