Η ΑΝΚΟ Δυτικής Μακεδονίας κατέθεσε παρατηρήσεις και ανησυχίες στο πλαίσιο της διαβούλευσης για τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) που αφορά τη δημιουργία δικτύου μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης από αστικά στερεά απόβλητα. Οι παρατηρήσεις εστιάζουν κυρίως στη χωροθέτηση μονάδας στην Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης.
Ζητήματα διαφάνειας στη χωροθέτηση
Η ΑΝΚΟ επισημαίνει ότι η χωροθέτηση της μονάδας στην Κοζάνη δεν προβλέπεται σε έγγραφα υπερκείμενου σχεδιασμού. Σύμφωνα με την ΑΝΚΟ, η ΣΜΠΕ αποτελεί εφαρμοστική μελέτη του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων για τα έτη 2020-2030, όπου αναφέρονται ομαδοποιήσεις περιοχών αλλά δεν χωροθετούνται συγκεκριμένες μονάδες σε περιφερειακές ενότητες.
Ιδιαίτερη ανησυχία εκφράζεται για το γεγονός ότι η θέση της μονάδας στην Κοζάνη προέκυψε από «διαδικασία Προκαταρκτικής Διαβούλευσης με την Αγορά» και όχι από τη χρήση του εργαλείου Network Analyst, όπως συνέβη με άλλες μονάδες. Η ΑΝΚΟ χαρακτηρίζει αυτή τη διαφορετική αντιμετώπιση ως δημιουργό «συνθηκών αδιαφάνειας με πλήρη άγνοια των θεσμικών φορέων της Αυτοδιοίκησης και της κοινωνίας της περιοχής».
Σύγκρουση με περιφερειακό σχεδιασμό
Στο ισχύον Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων της Δυτικής Μακεδονίας δεν αναφέρεται η καύση απορριμμάτων ούτε η διαχείριση απορριμμάτων άλλων περιοχών. Επίσης, στο Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας δεν υπάρχει αναφορά για έργο με εθνική σημασία στον τομέα της διαχείρισης απορριμμάτων ή της ενέργειας.
Η ΑΝΚΟ επικρίνει ότι η ΣΜΠΕ «προκαταβάλει έμμεσα ότι δεν υπάρχει θέμα από άποψη περιβαλλοντική με την χωροθέτηση ενός έργου σε συγκεκριμένη θέση και θεωρεί a priori ότι η χωροθέτηση αυτή είναι η βέλτιστη, χωρίς τεκμηρίωση και συγκριτική αξιολόγηση».
Μέγεθος και εξυπηρετούμενος πληθυσμός
Σύμφωνα με τη ΣΜΠΕ, η μονάδα που προορίζεται για την Κοζάνη θα διαχειρίζεται απορρίμματα από τις περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας, Ηπείρου, Θεσσαλίας, Κεντρικής Μακεδονίας και τα απορρίμματα της Κέρκυρας, με συνολική δυναμικότητα 288.000 τόνους ανά έτος, καθιστώντας τη δεύτερη σε δυναμικότητα της χώρας.
Σε εναλλακτικό σενάριο που περιλαμβάνει και την Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, η μονάδα «να εξυπηρετεί την μισή Ελλάδα», όπως αναφέρει η ΑΝΚΟ.
Δημογραφική και οικονομική ανισορροπία
Η ΑΝΚΟ παρουσιάζει αναλυτικά δημογραφικά στοιχεία που δείχνουν σημαντική ανισορροπία. Ο πληθυσμός της Δυτικής Μακεδονίας (254.595 κάτοικοι) αποτελεί μόλις το 8,06% του συνολικού πληθυσμού που θα εξυπηρετείται από τη μονάδα (3.160.110 κάτοικοι). Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει: «κάθε 8 κάτοικοι της Δυτικής Μακεδονίας θα επωμίζονται επιπλέον την καύση απορριμμάτων που θα δημιουργούν άλλοι 92 κάτοικοι από άλλες περιοχές της χώρας».
Σε όρους επιβάρυνσης ανά κάτοικο, η ΑΝΚΟ υπολογίζει ότι στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας αντιστοιχούν 1.131 kg απορρίμματα ανά κάτοικο και έτος, ενώ στην Αττική αντιστοιχούν 93 kg και στην Κεντρική Μακεδονία μηδέν.
Υπάρχον σύστημα διαχείρισης
Η ΑΝΚΟ τονίζει ότι η Δυτική Μακεδονία έχει υλοποιήσει «το καλύτερο σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων σε όλη την χώρα», επιτυγχάνοντας ταφή μόλις 30% των απορριμμάτων, με 70% να υφίσταται ανακύκλωση και κομποστοποίηση. Επισημαίνει ότι η λειτουργία του συστήματος χρηματοδοτείται από τους κατοίκους και ότι είναι «η περιφέρεια με μικρή παραγωγή απορριμμάτων ανά κάτοικο, χαρακτηριστικό των αγροτικών περιοχών».
Περιβαλλοντικές ανησυχίες
Η ΑΝΚΟ εκφράζει ανησυχίες για την αντίφαση με την πρόσφατη απολιγνιτοποίηση της περιοχής, σημειώνοντας: «Έρχεται σήμερα λοιπόν και προτείνεται η εγκατάσταση μιας νέας μονάδας καύσης στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, η οποία πέρα από την σημαντική έκλυση εκπομπών CO2, θα εκλύει και σημαντικούς ρύπους συμπεριλαμβανομένων διοξινών και φουρανίων».
Επίσης, επισημαίνει ότι ενώ η ΣΜΠΕ αναφέρει θετικές επιπτώσεις σε όλους τους περιβαλλοντικούς τομείς, «αυτό θα συμβεί μόνο όπου δεν χωροθετούνται μονάδες, αντίθετα όμως θα υπάρξουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στις περιοχές όπου θα λειτουργήσουν οι μονάδες».
Κυκλική οικονομία και προτεραιότητες
Σχετικά με τον χαρακτηρισμό της καύσης ως κυκλική οικονομία, η ΑΝΚΟ σημειώνει ότι αυτό δεν είναι «επαρκώς ακριβής», καθώς η καύση εντάσσεται στην κυκλική οικονομία «με την απαραίτητη προϋπόθεση της τήρησης των προηγούμενων φάσεων (πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση)», για τις οποίες η ΣΜΠΕ δεν παρέχει πληροφορία.
Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση
Τέλος, η ΑΝΚΟ σημειώνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν χρηματοδοτεί άμεσα νέες μονάδες καύσης, καθώς εστιάζει στην πράσινη μετάβαση και τη μείωση των εκπομπών, προωθώντας την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές.
Συνολικά, η ΑΝΚΟ επικρίνει την έλλειψη συγκριτικής αξιολόγησης εναλλακτικών λύσεων και τη μη τήρηση της αρχής της «εγγύτητας» για τη διαχείριση απορριμμάτων, ζητώντας μεγαλύτερη διαφάνεια στη διαδικασία χωροθέτησης.
