Κάθε Δεκέμβρη, οι δρόμοι γεμίζουν φώτα, οι βιτρίνες λάμπουν, η μουσική πλημμυρίζει τις πόλεις. Η γιορτή των Χριστουγέννων προβάλλει μια εικόνα ζεστασιάς και αγάπης — όμως, όσο εντυπωσιακά και αν δείχνουν τα λαμπιόνια, τα στοιχεία δείχνουν ότι η ελληνική κοινωνία εξακολουθεί να διαιρείται σε όσους έχουν και όσους στερούνται.
Τα τελευταία χρόνια, ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας βρίσκεται σε σταθερό κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, περίπου 1 στους 4 Έλληνες — σχεδόν 2,7 εκατομμύρια άνθρωποι — αντιμετωπίζει τον κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, με την παιδική φτώχεια επίσης να παραμένει υψηλή.
Αυτή η πραγματικότητα αντανακλάται και στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων: ακόμα και εργαζόμενοι με σταθερό ωράριο δυσκολεύονται να καλύψουν βασικές ανάγκες, καθώς η εργασία δεν εξασφαλίζει πλέον πάντα αξιοπρεπές εισόδημα. Το κόστος για στέγαση, ενέργεια και καθημερινά αγαθά απορροφά μεγάλο μέρος των εισοδημάτων, ενώ οι μισθοί παραμένουν από τα χαμηλότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα Χριστούγεννα δεν είναι μόνο μια γιορτή φωτός αλλά και μια περίοδος που οι κοινωνικές ανισότητες καθίστανται ιδιαίτερα ορατές:
Το χάσμα μέσα στην ίδια κοινωνία
- Υπάρχουν οικογένειες που μπορούν να σκεφτούν δώρα, διακοπές και γιορτινά τραπέζια — και άλλες που παλεύουν να πληρώσουν βασικές δαπάνες, όπως λογαριασμούς ή ενοίκιο.
- Κάποιοι θυμούνται τους δικούς τους και προσφέρουν με αληθινή αγάπη· άλλοι επιδεικνύουν «γενναιοδωρία» προκειμένου να ενισχύσουν την εικόνα τους στα κοινωνικά μέσα.
Η ένταση ανάμεσα στο φαίνεσθαι και στο είναι γίνεται πιο αποκαλυπτική σε περιόδους κρίσης. Αν και η ελληνική οικονομία δείχνει σημάδια ανάκαμψης από τη βαθιά κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, ολοένα και περισσότεροι πολίτες αισθάνονται ότι η ανάπτυξη δεν φτάνει μέχρι αυτούς — το διαθέσιμο εισόδημα, η πρόσβαση σε υπηρεσίες και η ποιότητα ζωής παραμένουν ανισομερώς κατανεμημένα.
Πολιτικές επιλογές και κοινωνική ευθύνη
Η ανισότητα δεν είναι μόνο στατιστικό μέγεθος. Είναι αποτέλεσμα δεκαετιών πολιτικών επιλογών:
- Το επίπεδο του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος παραμένει κάτω από τη γραμμή της φτώχειας, με πολλές οικογένειες να μην έχουν ουσιαστική στήριξη.
- Η αγορά εργασίας χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα εργασιακής επισφάλειας και πολλοί νέοι δυσκολεύονται να βρουν σταθερή και καλά αμειβόμενη θέση.
- Το κόστος ζωής — από την ενέργεια μέχρι τη στέγη — «σκαλίζει» ακόμη πιο βαθιά τις διαφορές ανάμεσα σε όσους έχουν και όσους δεν έχουν.
Την ίδια ώρα, οι φωνές διαμαρτυρίας και διεκδίκησης ενός πιο δίκαιου κοινωνικού συμβολαίου δεν σβήνουν. Γενικές απεργίες, κοινωνικές πρωτοβουλίες και δράσεις αλληλεγγύης δείχνουν ότι μεγάλο μέρος της κοινωνίας αρνείται να αποδεχτεί την κατάσταση ως «μόνιμο καθεστώς».
Μια άλλη πρόκληση: η ανάγκη για αληθινή αλληλεγγύη
Μέσα στις γιορτές, δεν λείπουν οι πρωτοβουλίες που υπερβαίνουν το προσωπικό συμφέρον. Οργανώσεις, εθελοντές και απλοί πολίτες προσπαθούν να γεφυρώσουν το χάσμα, μοιράζοντας τρόφιμα, ζεστασιά και — κυρίως — χρόνο σε όσους αισθάνονται μόνοι ή εγκαταλελειμμένοι.
Ίσως το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων δεν βρίσκεται στις βιτρίνες ή στα δώρα, αλλά στο να κοιτάξουμε πέρα από τον εαυτό μας — και να απαιτήσουμε μια κοινωνία όπου η ισότητα και η αξιοπρέπεια δεν είναι προνόμιο λίγων, αλλά δικαίωμα όλων.
Ο προβληματισμός που αναδύεται από αυτή την εικόνα είναι διττός: πώς μπορούμε να γιορτάζουμε την αγάπη και τη ζεστασιά όταν μεγάλο μέρος της κοινωνίας ζει με στέρηση και ανασφάλεια; Και, κυρίως, τι κάνουμε για να αλλάξουν οι δομές που δημιουργούν αυτές τις ανισότητες; Τα Χριστούγεννα θα μπορούσαν να αποτελέσουν όχι μόνο μια στιγμή προσωπικής χαράς, αλλά και αφορμή συλλογικής συνειδητοποίησης και δράσης. Η πραγματική γιορτή της κοινωνίας δεν μετριέται στα λαμπιόνια ή στα δώρα, αλλά στην ικανότητά μας να μειώνουμε το χάσμα ανάμεσα σε όσους έχουν και σε όσους στερούνται, και να χτίζουμε έναν κόσμο πιο δίκαιο, ανθρώπινο και αλληλέγγυο.
Τάνια Ώττα
