Ανακεφαλαίωσε το ελληνικό τραγούδι στο Καλλιμάρμαρο στη συναυλία, του ‘’Όλοι μαζί μπορούμε’’ ο κορυφαίος Έλληνας τροβαδούρος Διονύσης Σαββόπουλος.
Όσοι είχαμε την ευκαιρία (από την Επαρχία) να παρακολουθήσουμε από την τηλεόραση του ΣΚΑΪ τη συναυλία του Διονύση Σαββόπουλου στο Καλλιμάρμαρο, 12-7-2017, (αφιερωμένη με αγάπη στο φιλάδελφο και ενθαρρυντικό κίνημα ‘’Όλοι μαζί μπορούμε’’) με το πλήθος των τραγουδοποιών και τραγουδιστών (παλιότερων: Φαραντούρη, Γαλάνη, Μαχαιρίτσας και πολλών και άξιων νεότερων) με τη σύνθεση των τραγουδιών απ’ όλο το φάσμα της ελληνικής μουσικής από τη δεκαετία του ’50 ως τα σήμερα (λ.χ. ‘’Σιγά μην κλάψω’’, νέων τραγουδοποιών από τη Θεσσαλονίκη), την παρουσία των μουσικών (με πρώτο τον ενορχηστρωτή τον δικό μας, Κοζανίτη Γιώτη Κιουρτσόγλου), τις χορωδίες και τις καινούργιες φωνές από το δημοτικό και παραδοσιακό τραγούδι, θαυμάσαμε, για μια ακόμα φορά, το Διονύση Σαββόπουλο να διευθύνει, με τις κινήσεις των χεριών και του σώματός του, ώρες ολόκληρες, τη μεγάλη ορχήστρα, τους μουσικούς, τις χορωδίες, να τραγουδά μόνος του και μαζί με τους άλλους τραγουδιστές, να απολαμβάνει το μουσικό και ποιητικό γεγονός της συναυλίας και να το κατευθύνει ο ίδιος, αναδεικνύοντας τον ποιητικό πυρήνα της συναυλίας, θαυμάσαμε την ικανότητά του (την ποιητική και τη μουσική) να ανακεφαλαιώνει (στις μέρες μας είναι ο μοναδικός) και να ανασυνθέτει το ελληνικό τραγούδι, με τέτοιο τρόπο, ώστε να επιβεβαιώνεται η δική του ρήση ότι: ‘’Ζη το ελληνικό τραγούδι’’.
Στον Δ. Σαββόπουλο συναντώνται (από το ‘’Φορτηγό’’ 1966, ως το Καλλιμάρμαρο 2017) τρία χαρίσματα: η ιδιότυπη μουσική ιδιοφυία, ο ποιητικός (πολιτικός, ερωτικός και πασχαλινός) στίχος και η μοναδική φωνητική ερμηνεία.
Οι συναυλίες του, με τη συνέργεια και των πολύ ικανών μουσικών, που ο ίδιος επιλέγει, γίνονται άλλοτε ‘’ο πυρήνας’’, στον οποίον ενσκήπτεις και ανακαλύπτεις στοιχεία της ταυτότητάς σου κι άλλοτε γίνονται η ανακεφαλαίωση του ελληνικού τραγουδιού, όπως αυτή στο Καλλιμάρμαρο, μέσα στις οποίες μπορείς να υπάρχεις, να οραματίζεσαι και να ελπίζεις.
Στις συναυλίες του Διονύση Σαββόπουλου, είναι διαπιστωμένο ότι ‘’ζη το ελληνικό τραγούδι’’, και μαζί μ’ αυτό και η ελπίδα ότι ‘’όλοι μαζί μπορούμε’’ να μην (και δεν θα) αφήσουμε την Ελλάδα να είναι ‘’μια ατέλειωτη παράγκα’’.
Η διαπίστωση της επικαιρότητας της ‘’Παράγκας’’ (γράφτηκε το ’65 κι είναι σαν να γράφτηκε σήμερα, που ‘’μάλιστα πολύ χειρότερα απέβησαν τα πράγματα’’ Δ.Σ.) για τον Διονύση Σαββόπουλο παραμένει η ίδια: ‘’ως καλλιτέχνης κολακεύομαι, ως πολίτης αισθάνομαι απαίσια’’, είπε. ‘’Όχι, όχι αυτό δεν είναι τραγούδι – είναι η τρύπια στέγη μιας παράγκας – είν’ η γόπα που μάζεψ’ ένας μάγκας – κι (ο χαφιές [τότε]) ο μπαχαλάκης, ο χρυσαυγίτης (σήμερα) που μας ακολουθεί’’.
Από τους κατά Σαββόπουλο ‘’Αχαρνής’’ (1977) [‘’ένα σπάνιο μάθημα νεοελληνικού ύφους’’ το χαρακτήρισε ο Κώστας Γεωργουσόπουλος και πρόσθεσε: ‘’Ο Δικαιόπολις του Σαββόπουλου είναι πιο κοντά στους διά Χριστόν σαλούς της ανατολικής ορθοδοξίας..’’] τραγούδησαν μαζί με το Νίκο Ζιώγαλα την ‘’Παράβαση’’ και ο Διονύσης ‘’χαιρέτισε’’ τους απόντες της πρώτης παράστασης (‘’Γεια σου, Νίκο Παπάζογλου, Μανώλη Ρασούλη, Σάκη Μπουλά’’), ‘’που μας βλέπουν από κει ψηλά και χαίρονται’’, όπως είπε. Από την ‘’Παράβαση’’ ξεχωρίζω τους στίχους: ‘’Πολέμησα καιρό – σε όλα τα πεδία – και με τυφλή μανία – ξέσχιζα τον εχθρό -. Τώρα με χειρουργεί – η αλλοίθωρη νεολαία – μια τσογλανοπαρέα – που κάνει κριτική. – Οι γέροι χωριστά – οι νέοι άλλο πράμα – όποιος τους θέλει αντάμα – πληρώνει ακριβά. – Εγώ ξανά τον πόλεμο – στο σπίτι μου δεν βάζω – μεθύσι κάνει άσχημο – και φτύνει και ξερνάει – ‘’.
Ρίγη συγκίνησης προκάλεσε η αναφορά σε τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη και του Μάνου Λοΐζου, όπως το ‘’ακορντεόν’’: ‘’Αρχινισμένο σύνθημα – πάντα μου μένει – όποτ’ ακούω από τότε ακορντεόν. – Κι έχει σαν στάμπα τη ζωή μου σημαδέψει – δεν θα περάσει ο φασισμός!’’.
Μια από τις συγκλονιστικές στιγμές της συναυλίας (που ελευθερώνουν) ήταν αυτή που όλοι οι τραγουδιστές μαζί με το Διονύση επί σκηνής τραγουδούσαν όλοι μαζί το: ‘’Ας κρατήσουν οι χοροί – και θα βρούμε αλλιώτικα – στέκια επαρχιώτικα – ώσπου η σύναξις αυτή – σαν χωριό αυτόνομο – να ξεδιπλωθεί. – Μέχρι τα ουράνια σώματα – με πομπούς και με κεραίες – φτιάχνουν οι ‘Έλληνες κυκλώματα – κι ιστορία οι παρέες. – … Κι είτε με τις αρχαιότητες – είτε με ορθοδοξία – των Ελλήνων οι κοινότητες – φτιάχνουν άλλον Γαλαξία. – Τι να φταίει η Βουλή – τι να φταιν’ οι εκπρόσωποι – έρημοι κι απρόσωποι, – αν πονάει η κεφαλή – φταίει η απρόσωπη – αγάπη που ‘χει βρει. – Μα η δικιά μας έχει όνομα – έχει σώμα και θρησκεία – και παππού σε μέρη αυτόνομα – μέσα στην τουρκοκρατία. – Να μας έχει ο Θεός γερούς – πάντα ν’ ανταμώνουμε – και να ξεφαντώνουμε, – με χορούς κυκλωτικούς – κι άλλο τόσο ελεύθερους – σαν ποταμούς’’.
Το ανέκδοτο που είπε ο Δ. Σαββόπουλος κλείνοντας τη συναυλία: ‘’Ο Θεός μοίραζε στα έθνη το κομμάτι της γης που θα κατοικούσαν. Πήρε ο καθένας το κομμάτι του, η μοιρασιά τελείωσε. Τελευταίοι και αργοπορημένοι (όπως πάντα!) ήρθαν οι Έλληνες. ‘’Δώσε και σε μας το κομμάτι της γης για να μείνουμε’’, του λένε. ‘’Πού είστε; αργήσατε, δεν υπάρχει τίποτα!’’, τους απαντά ο Θεός ψάχνοντας τα χαρτιά του. ‘’Αργήσαμε, ….γιατί φιλοσοφούσαμε, θεολογούσαμε, για σένα μιλούσαμε!’’, δικαιολογήθηκαν οι Έλληνες. ‘’Μα, δεν έμεινε τίποτα!’’, τους λέει με λύπη, ξύνει το κεφάλι του ο Θεός, ξανασκέφτεται και τους λέει: ‘’Κοιτάξτε, έχω αφήσει εκεί κάτω στο Αιγαίο ένα κομμάτι για μένα για τα γεράματά μου. Πάτε τώρα να μείνετε σ’ αυτό και σαν γεράσω θα ‘ρθω να μείνω κι εγώ μαζί σας’’.
Η συναυλία έκλεισε ήρεμα, ήπια και γλυκά με το τραγούδι ‘’Μια θάλασσα μικρή’’ του Δ. Σαββόπουλου. Το τραγούδησαν μαζί με την πιανίστα Έλλη Μάζη.
Στο ‘’Όλοι μαζί’’ συνυπάρχει και ο Θεός. Αυτός συνιστά την ενότητά μας. Και αυτή πραγματοποιείται εν Χριστώ. Χωρίς Αυτόν δεν είμαστε όλοι. Ή και να είμαστε, παραμένουμε ξεμοναχιασμένοι, αντιμαχόμενοι, ουσιαστικά ακοινώνητοι. Και ίσως κάποιοι να αυτο-αποθεωθούν ως η ‘’άρια φυλή’’ με όλες τις παρενέργειες. Στο Θεό, που τον συναντούμε ολόκληρο στο Χριστό, και μαζί μ’ Αυτόν, ως θεανθρώπινη κοινωνία, πράγματι ‘’μπορούμε’’.
π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας,
παπαδάσκαλος,
16-7-2017
