Στα χέρια του Υπουργού Οικονομίας Γιώργου Σταθάκη βρίσκεται πλέον το υπόμνημα της Ένωσης Ιδιοκτητών Ημερήσιων Επαρχιακών Εφημερίδων που με επιχειρήματα δημιουργεί νέα δεδομένα στην διαπραγμάτευση του κλάδου με την κυβέρνηση για το επικείμενο Ν/Σ που καθορίζει τον τρόπο της δημοσίευσης και εκτέλεσης συμβάσεων έργων, μελετών, προμήθειας αγαθών και υπηρεσιών.
Η σκληρή διαπραγμάτευση της Ένωσης κατά της απόπειρας περικοπής των δημοσιεύσεων στις Εφημερίδες, θωρακίζει πρωτίστως τη διαφάνεια αλλά και τη βιωσιμότητα του Τύπου της περιφέρειας και ήδη από την τεκμηριωμένη αντίδραση της διοίκησης της Ένωσης η κυβέρνηση μπήκε πλέον στην ουσία του διαλόγου…
ΥΠΟΜΝΗΜΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ Ν/Σ ΠΕΡΙ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΕΡΓΟΥ, ΜΕΛΕΤΩΝ, ΠΡΟΜΗΘΕΙΑΣ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΕΠΙ ΤΟΥ ΑΝΩΤΕΡΩ ΥΠ’ ΑΡ. 61 ΑΡΘΡΟΥ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΝ ΛΟΓΩ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ.
Στο ανωτέρω και υπ’ αρ. 61 άρθρο του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου, προβλέπεται η διαδικασία δημοσίευσης από τις αναθέτουσες αρχές, των προκηρύξεων και διακηρύξεων των δημοσίων συμβάσεων. Ειδικότερα, αναφέρεται πως οι εν λόγω συμβάσεις θα δημοσιεύονται στο ΚΗΜΔΗΣ και στην ιστοσελίδα του εκάστοτε φορέα εφόσον διαθέτει. Η προτεινόμενη διαδικασία δημοσίευσης καταργεί και αντικαθιστά την ισχύουσα επί σειρά ετών νομοθεσία που καθιστούσε υποχρεωτική την δημοσίευση στον Περιφερειακό Τύπο της ανακοίνωσης για κάθε ενδιαφερόμενο των παντός τύπου διαγωνισμών και προκηρύξεων των ΝΠΔΔ και των ΟΤΑ πριν συνάψουν τη δημόσια σύμβαση. Ως έχοντες έννομο συμφέρον και προασπίζοντας την αρχή της διαφάνειας και το δικαίωμα του συνόλου των πολιτών για ουσιαστική ενημέρωση περί διαχείρισης και κατανομής του δημοσίου χρήματος, αρνούμεθα το ανωτέρω άρθρο και αντικρούουμε αυτό για τους κάτωθι τέσσερις ουσιαστικούς λόγους:
- ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΠΛΑΙΣΙΟ
- ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ
- ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΝ ΤΥΠΟΥ
- ΑΝΑΡΜΟΔΙΑ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Ειδικότερα επί των ανωτέρω:
- I. ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΠΛΑΙΣΙΟ
Δυνάμει της έκθεσης του Ο.Ο.Σ.Α. (κατ’ εφαρμογή της οποίας συντάχθηκε το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο) την οποία παραλάβαμε από το Υπουργείο Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού καθώς και της επίσημης μετάφρασης αυτής από την μεταφραστική υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών, προτάθηκε σχέδιο δράσης με απώτερο σκοπό τη μείωση των διοικητικών εξόδων και επιβαρύνσεων των επιχειρήσεων.
Η εν λόγω έκθεση αναφέρει ως ΟΛΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ κόστος των ελληνικών επιχειρήσεων που αφορά στις δημόσιες συμβάσεις, το υπέρογκο ποσό των 393,13 εκατομμύρια ευρώ. Το ποσό αυτό απεικονίζει αφενός το κόστος του συνόλου των δημοσίων συμβάσεων και αφετέρου το κόστος των ενεργειών έως και την ολοκλήρωση της διαδικασίας εκάστης σύμβασης.
Ακολούθως, στις προτάσεις – μέτρα μείωσης του ανωτέρω κόστους, γίνεται εκτενής λόγος προκειμένου να: «…αυξηθεί η χρήση συμφωνιών πλαισίου και να εδραιωθεί η ζήτηση θα μείωναν τον ολικό αριθμό εκτελέσεων σύμβασης, που θα μείωνε τα βάρη σε συμμετέχουσες επιχειρήσεις…». Μια συμφωνία πλαίσιο είναι μια μεμονωμένη συμφωνία που περιλαμβάνει μία ή περισσότερες αναθέτουσες αρχές και έναν ή περισσότερους προμηθευτές, θεσπίζει τους όρους που διέπουν τις συμβάσεις που θα ανατεθούν εντός μιας προκαθορισμένης περιόδου, ιδίως σε ό,τι αφορά την τιμή και, συχνά την ποιότητα. Οι συμφωνίες πλαίσια χρησιμοποιούνται και επιβάλλονται από τους Κεντρικούς Φορείς αγορών με στόχο τη μείωση του συνολικού αριθμού προκηρύξεων που λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα. Οι συμφωνίες πλαισίου μπορούν να εκτελούνται μεταξύ ή εντός των δημόσιων φορέων. Η χρήση τους μειώνει τον αριθμό των εξαγγελιών (διαγωνισμών) δημόσιων συμβάσεων που πρέπει να πραγματοποιηθούν, καθώς οι δημόσιοι φορείς αγοράζουν προμήθειες ή υπηρεσίες στο πλαίσιο υφιστάμενης συμφωνίας αντί να εκτελούν χωριστή διαδικασία δημόσιων συμβάσεων. Η μείωση του αριθμού των προκηρύξεων μειώνει το συνολικό διοικητικό βάρος στον τομέα δημόσιων συμβάσεων.
Συνάγεται λοιπόν εκ των ανωτέρω, πως το αναφερόμενο ποσό διοικητικού κόστους των δημοσίων συμβάσεων, είναι αποτέλεσμα της υφιστάμενης πολυνομίας εκάστου Υπουργείου. Η αναφερόμενη έκθεση του Ο.Ο.Σ.Α., η οποία συντάχθηκε επί του παρόντος βάσει της Ευρωπαϊκής Οδηγίας, επιχειρεί να θεσπίσει στην ελληνική πραγματικότητα, ένα πλαίσιο πανομοιότυπων διαγωνισμών (ηλεκτρονική δημοπρασία) το οποίο θα υποχρεούνται να ακολουθούν όλοι οι φορείς, αποτέλεσμα του οποίου θα είναι η προσδοκώμενη μείωση του διοικητικού κόστους.
Όπως προκύπτει από την εν λόγω έκθεση λοιπόν, καθίσταται σαφές ότι το κόστος που βαρύνει τις επιχειρήσεις σε ότι αφορά στις δημόσιες συμβάσεις έγκειται στον τρόπο σύναψης αυτών και όχι στον τρόπο δημοσίευσής τους.
II. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ
Όπως αναφέρεται και στον τίτλο αυτού, το υπό διαβούλευση άρθρο εφαρμόζει το υπ’ αρ. 52 άρθρο της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ. Ειδικότερα, το εφαρμοζόμενο άρθρο αποσκοπεί στην απλούστευση των δημοσίων συμβάσεων και στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της διαφάνειας των εν γένει διαδικασιών προμήθειας, σκοπός που θα επιτευχθεί με την χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληροφοριών. Προς επίτευξη αυτού λοιπόν, τα ηλεκτρονικά μέσα, όπως αναφέρεται αυτολεξεί και στα λαμβανόμενα υπόψη στην Ευρωπαϊκή Οδηγία: «…Θα πρέπει να αποτελέσουν τον συνήθη τρόπο επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών στις διαδικασίες προμήθειας, δεδομένου ότι ενισχύουν τις δυνατότητες των οικονομικών φορέων να συμμετέχουν σε διαδικασίες προμήθειας σε ολόκληρη την εσωτερική αγορά. Για τον σκοπό αυτό, θα καταστούν υποχρεωτικές η διαβίβαση των γνωστοποιήσεων σε ηλεκτρονική μορφή, η ηλεκτρονική διάθεση των εγγράφων της προμήθειας και —μετά από μεταβατική περίοδο 30 μηνών— η πλήρης ηλεκτρονική επικοινωνία, δηλαδή η επικοινωνία με ηλεκτρονικά μέσα σε όλες τις φάσεις της διαδικασίας, περιλαμβανομένης της διαβίβασης αιτήσεων συμμετοχής και ειδικότερα της διαβίβασης των προσφορών (ηλεκτρονική υποβολή)».
Δεν επιδέχεται παρερμηνείας, λοιπόν, πως γίνεται λόγος για το σύνολο της δημοσίευσης των δημοσίων συμβάσεων ήτοι για τον ενιαίο τρόπο διεξαγωγής της διαδικασίας. Είναι γνωστό τοις πάσι πως με τον όρο «διαδικασία» εννοούμε την αφετηρία ενός διαγωνισμού και τα επόμενα στάδια αυτού. Η εν λόγω αφετηρία οριοθετείται από τους συμμετέχοντες στην διαδικασία. Η Ε.Ο. καθιστά σαφή τα ανωτέρω, αναφέροντας ρητά τον όρο “προφίλ αγοραστή” στο κείμενο του άρθρου 52 και ειδικότερα: «Οι γνωστοποιήσεις που δημοσιεύονται σε εθνικό επίπεδο δεν περιλαμβάνουν πληροφορίες άλλες από εκείνες που περιέχονται στις γνωστοποιήσεις που αποστέλλονται στην Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή δημοσιεύονται στο «προφίλ αγοραστή», αλλά αναφέρουν την ημερομηνία αποστολής της γνωστοποίησης που εστάλη στην Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή της δημοσίευσης στο «προφίλ αγοραστή». Συνάγεται λοιπόν εκ των ανωτέρω και βάσει των διδαγμάτων της κοινής λογικής, πως για να δημιουργηθεί ένα «προφίλ αγοραστή» πρέπει να έχει εκκινήσει και προχωρήσει αρκετά η συνολική διαδικασία – εν προκειμένω η διαδικασία σύναψης δημοσίων συμβάσεων – ήτοι να έχουν γίνει οι προαπαιτούμενες δημοσιεύσεις, οι συμμετέχοντες να έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον, να έχουν ονοματιστεί «αγοραστές» και να σχηματισθεί τελικά το «προφίλ» του εκάστοτε αγοραστή. Όλα τα προαναφερόμενα στάδια της διαδικασίας, ουδεμία σχέση έχουν με την προδικασία αυτής.
Η δημοσίευση των δημοσίων διαγωνισμών στον επαρχιακό τύπο, ως ισχύει, αποτελεί την προδικασία των ανωτέρω. Δεν γίνεται μνεία σε κάποιο σημείο της Οδηγίας για την ισχύουσα προδικασία και τυχόν τροποποιήσεις αυτής.
Άλλωστε, σε επόμενο σημείο της εν λόγω έκθεσης αναφέρεται ρητά: «… Οι αναθέτουσες αρχές δημοσιεύουν επίσης τις αναγγελίες προκηρύξεων σε εφημερίδες. Σημειώνουμε ότι, επί του παρόντος, οι προτιμητέοι πλειοδότες αναλαμβάνουν το κόστος αναγγελίας μιας προκήρυξης σε τοπική ή εθνική εφημερίδα. Αυτό δεν αποτελεί διοικητικό βάρος υπό την έννοια του Τυπικού Μοντέλου Κόστους…»
III. ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΝ ΤΥΠΟΥ
Επιπροσθέτως, πρέπει να λάβουμε υπόψη πως θεμελιώδη αρχή στο συνολικό πλαίσιο των κανόνων δικαίου που διέπει το καθεστώς της ανάθεσης των εν λόγω συμβάσεων, σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο, καθώς και βάση των εν γένει Οδηγιών, αποτελεί η τήρηση της αρχής της διαφάνειας ως απόρροια της αρχής της ίσης μεταχείρισης, που αξιώνει τη διασφάλιση της ισότητας των προσφερόντων. Η αρχή της διαφάνειας συναντάται στο πλέγμα των διατάξεων εκείνων που αφορούν στη διαδικασία ανάθεσης και σύναψης δημοσίων συμβάσεων. Έχει δε την έννοια της υποχρέωσης της αναθέτουσας αρχής προς διασφάλιση, υπέρ όλων των ενδεχόμενων αναδόχων, προσήκοντος βαθμού δημοσιότητας. Ειδικά μάλιστα στο πεδίο των δημοσίων συμβάσεων η λήψη πρόσθετων μέτρων διαφάνειας ήτοι η θέσπιση ποικίλων κανόνων δημοσιότητας, χάριν της προστασίας του ελεύθερου ανταγωνισμού και του δημοσίου συμφέροντος κρίνεται αναγκαία.
Συνεπώς, ο περιορισμός δημοσιεύσεων σε ηλεκτρονική μορφή και κατ’ αποκλειστικότητα στο ΚΗΜΔΗΣ θα επιφέρει τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Άλλωστε, η εν λόγω Οδηγία προβλέπει στη συνέχεια του κειμένου της και δη στο υπ’ αρ. 63 αρ.: «…Οι αναθέτουσες αρχές θα πρέπει, πλην συγκεκριμένων καταστάσεων, να χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας, τα οποία δεν επιφέρουν διακρίσεις, είναι γενικά διαθέσιμα και διαλειτουργικά με τα γενικώς χρησιμοποιούμενα προϊόντα ΤΠΕ και δεν περιορίζουν την πρόσβαση των οικονομικών φορέων στη διαδικασία προμήθειας. ……….. Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι η υποχρέωση να χρησιμοποιούνται ηλεκτρονικά μέσα σε όλα τα στάδια της διαδικασίας δημόσιων προμηθειών δεν θα ήταν ενδεδειγμένη στην περίπτωση όπου η χρήση ηλεκτρονικών μέσων απαιτεί ειδικευμένα εργαλεία ή μορφοτύπους αρχείων που δεν είναι γενικώς διαθέσιμοι ή στην περίπτωση όπου οι σχετικές επικοινωνίες μπορούν να γίνουν μόνο με τη χρήση ειδικού εξοπλισμού γραφείου. Οι αναθέτουσες αρχές θα πρέπει, συνεπώς, να μην υποχρεούνται να απαιτούν τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας κατά τη διαδικασία υποβολής σε ορισμένες περιπτώσεις, που θα πρέπει να προσδιορίζονται ρητά.».
Η ισχύουσα νομοθεσία που ορίζει υποχρεωτική την δημοσίευση προκηρύξεων – δημοσίων συμβάσεων στον επαρχιακό τύπο, καλύπτει τα κενά ενημέρωσης που δημιουργούνται με την ισχύ του υπό διαβούλευση άρθρου καθώς στις εν λόγω δημοσιεύσεις έχουν πρόσβαση άπαντες οι οικονομικοί φορείς ακόμη και όσοι δεν διαθέτουν κατάλληλα ηλεκτρονικά μέσα (π.χ. διάφοροι μικροεπαγγελματίες σε δημόσιες συμβάσεις που αφορούν σε μικρούς επαρχιακούς Δήμους).
- IV. ΑΝΑΡΜΟΔΙΑ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Το ανωτέρω υπ’ αρ. 61 άρθρο και το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο στο σύνολό του, υποβάλλεται από τους αρμόδιους φορείς του Υπουργείου Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού. Πλην όμως, το συγκεκριμένο άρθρο πραγματεύεται λεπτομέρειες της λειτουργίας των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, έντυπων και ηλεκτρονικών, ήτοι αρμοδιότητες που σε καμία περίπτωση δεν υπάγονται στην δικαιοδοσία του.
Η λειτουργία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και Επικοινωνίας στη χώρα μας, πάντα αποτελούσε τον βασικότερο παράγοντα για τη σύσταση του δημοκρατικού πολιτεύματος και την περιφρούρηση της κοινής βούλησης και έκφρασης. Ειδικότερα, ο Τύπος λογίζεται ως η τέταρτη εξουσία, μετά την Νομοθετική, Δικαστική και Εκτελεστική. Τα σχετικά με την λειτουργία των μέσων ενημέρωσης ανήκουν κατ’ αποκλειστικότητα στην Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας.
Η αποστολή της Γενικής Γραμματείας, σύμφωνα με τις σχετικές νομοθετικές διατάξεις, συνίσταται στην αντικειμενική πληροφόρηση του ελληνικού λαού, στην ενημέρωση των οργάνων του κράτους για τα σημαντικά διεθνή γεγονότα και για τις απόψεις των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στα θέματα που αφορούν τη χώρα, στην προβολή, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών και τους λοιπούς αρμόδιους φορείς, των ελληνικών θέσεων στο εξωτερικό και στην ενημέρωση του απόδημου ελληνισμού, καθώς και στη λήψη των νομοθετικών και κανονιστικών πρωτοβουλιών για τη ρύθμιση του ευρύτερου τομέα των μέσων μαζικής ενημέρωσης στο πλαίσιο των διεθνών και ευρωπαϊκών εξελίξεων. Η εποπτεία αυτής ανατέθηκε από τις 29 Σεπτεμβρίου 2015 στον Υπουργό Επικρατείας.
Η εν λόγω αρχή προέκυψε έπειτα από μία σειρά συγχωνεύσεων και καταργήσεων Υπουργείων και Αρχών. Ειδικότερα, το έτος 1974 για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, συστάθηκε Υπουργείο Τύπου και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Το Υπουργείο λειτούργησε έως τον Μάιο του 2014 ότε και καταργήθηκε και στη θέση του συστάθηκε η Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης. Οι εποπτεία των δύο αρχών ανατίθεται σε διαφόρους Υπουργούς και Υφυπουργούς έως τον Μάρτιο του 2015 ότε και καταργείται η Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Προβολής και οι υπηρεσίες της μεταφέρονται στην Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης, η οποία λαμβάνει την σημερινή της ονομασία «Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας».
Όπως προελέχθη, αρμόδιος της ανωτέρω αρχής ορίστηκε ο Υπουργός Επικρατείας. Αυτός και μόνο δύναται ως καθ’ ύλην αρμόδιος, να ρυθμίζει θέματα που αφορούν στην λειτουργία του Τύπου και των εν γένει Μέσων Ενημέρωσης. Το παρόν άρθρο, προτεινόμενο από το Υπουργείο Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού, συνεπάγεται υπέρβαση των αρμοδιοτήτων του καθώς επίσης και σοβαρή επέμβαση σε συνταγματικώς προστατευόμενα αγαθά ήτοι πλήττεται η ελευθερία του Τύπου σε όλες τις εκφάνσεις της. Η νομικώς κατοχυρωμένη ελευθερία της πληροφόρησης και έκφρασης θωρακίζουν την ελευθεροτυπία επ’ αγαθώ της δημοκρατίας. Η ισηγορία και η πολυφωνία, το οξυγόνο της δημοκρατίας, αναιρούνται σε συνθήκες κρατικού μονοπωλιακού ελέγχου των Μ.Μ.Ε. και της κοινωνίας.
Με τον νόμο 3548/2007 που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Α 68/20.3.2007, κατοχυρώθηκε η υποχρέωση καταχώρισης δημοσιεύσεων Δημοσίου τομέα στο νομαρχιακό και τοπικό Τύπο. Η επέμβαση του Υπουργού Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού αποτελεί καταστρατήγηση του ανωτέρω νόμου και των δικαιωμάτων που απορρέουν από αυτόν. Η κατάργηση των σχετικών δημοσιεύσεων στον έντυπο περιφερειακό τύπο, μήτε προβλέπεται μήτε επιβάλλεται από την Ευρωπαϊκή Οδηγία και την έκθεση του Ο.Ο.Σ.Α. Τουναντίον, επιβάλλεται η ευρύτερη δημοσιότητα των σχετικών πράξεων των αναθετουσών αρχών σε όλα τα στάδια κατάρτισης των συμβάσεων αυτών προς ενίσχυση της αρχής της διαφάνειας της διαδικασίας.
Με το παρόν υπόμνημα – προτάσεις μας ζητούμε την διατήρηση της ισχύος του Νόμου 3548/2007 περί της Δημοσιεύσεως προκηρύξεων και διακηρύξεων και αποφάσεων ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων στον νομαρχιακό και τοπικό τύπο.
ΓΙΑ ΤΗΝ Ε.Ι.Η.Ε.Ε.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΣ
