Τα σημερινά χωριά Uluağaç και Yesilova ή Νασραντό και Νακροΐν (ή Νακροΐ), όπως ονομάζονται από τους Έλληνες, δεν έχει διευκρινιστεί μέχρι τώρα ποιο είναι το Νακροΐν και ποιο το Νασραντό, καθώς άλλοι έλεγαν το Ουλαγάτς το Νακροΐν και το Κιτσαγάτς το Νασραντό, ενώ άλλοι το αντίστροφο.
Είχαν και άλλα ονόματα όπως:
- ΑΔΡΑΝΔΡΟΣ / ΟΥΛΟΥΑΓΑΤΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ Νασραντό, Άδρανδρος, Νάδρανδρος, Uluağaç Adrandos, Nadrando.
- ΝΑΚΡΟΙΝ / ΚΙΚΑΓΑΤΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ (Νακροΐν ή Νακροΐ ή Ακρέντι (Ν)Ακρέντι, (Ν)Ακροέντι, (Ν)Ακροίντι, (Ν)Ακροίν, Νακροέδι, Κίνδης ή Κινίδης, Kiçağaç Köyü. & Yesilova Νίγδης) ανήκαν στην επαρχία της Νίγδης.
Ήταν μικρά χωριά που δύσκολα μπορείς να συγκεντρώσεις πολλές πληροφορίες. Ό,τι βρήκαμε παραθέτουμε στην συνέχεια ξεχωριστά.
- ΑΔΡΑΝΔΡΟΣ / ΟΥΛΟΥΑΓΑΤΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ Νασραντό, Άδρανδρος, Νάδρανδρος, Uluağaç Adrandos, Nadrando.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Ούλουαγατς ή Νασραντό, όπως πιθανόν να λεγόταν από τους Έλληνες τα τελευταία χρόνια, είναι ένα χωριό στην κεντρική περιφέρεια της επαρχίας της Νίγδης.
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Το χωριό απέχει 22 χλμ από το κέντρο της πόλης Νίγδης, σε υψόμετρο 1532 μέτρων, σε πολύ κοντινή απόσταση από το δίδυμο χωρίο Κίτσαγατς, το οποίο βρίσκεται δυτικότερα.
ΟΝΟΜΑ Το χωριό στην αναζήτηση και σε διαφορετικές πηγές το βρήκαμε με τα ονόματα: Άδρανδρος, Νάδρανδρος, Νασραντό, Uluağaç, Adrandos, Nadrando. Οι Έλληνες της Καππαδοκίας χρησιμοποιούσαν τα ονόματα Adrando (Nadrando) ή τις παραλλαγές του Azrando (Nazrando), Nasrados.
Όλες οι ονομασίες σχετίζονται με τα δέντρα και κυρίως με την ελληνική λέξη “άδενδρον”, που σχηματίζεται με την λέξη “δένδρον” με το στερητικό “α” ως πρόθεμα. Το δένδρον κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται από τη λέξη δρυς. Συγγενικές λέξεις της δρυός είναι δόρυ, δρύοψ, δρυμός, δένδρον/δένδρεον.
Η τουρκική ονομασία είναι μετάφραση της ελληνικής ονομασίας του δέντρου και του μεγέθους του: Ulu + ağaç = Μεγάλο δέντρο.
Προφανώς, οι κάτοικοι του οικισμού πριν από την έλευση των Οθωμανών είχαν ιδιαίτερη αγάπη για τα δέντρα, κάτι που μετέφεραν και στους Οθωμανούς. Ιδιαίτερη σημασία για τους κατοίκους του χωριού είχαν μεγάλα δέντρα, τα οποία οι κάτοικοι ονομάζουν Μαύρη Λεύκα, από τα οποία λίγα παραδείγματα φαίνονται σήμερα στις όχθες του ρέματος. Το ύψος τους είναι 15-20 μ. και η περιφέρειά τους φτάνει έως και 340 cm. Χάρη σε αυτά τα μεγάλα δέντρα, το χωριό ονομάστηκε Uluağaç – Ουλουαγάτς.
Το όνομα του σημερινού χωριού στα τουρκικά αρχεία αναφέρεται ως Uluağaç – Νάντραντος. Το 1900 μ.Χ. είχε το όνομα Άδρανδος αλλά και Νάντραντος, αλλά και Ουλουαγάτς.
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ Το 1841 ζούσαν εδώ 170 οικογένειες Ελληνορθόδοξων Χριστιανών και 50 οικογένειες Μουσουλμάνων. Ο Αναγνωστόπουλος αναφέρει ότι πριν από το πρώτο τέταρτο του 20ού αιώνα, στο χωριό Uluağaç υπήρχαν 180 ελληνικές οικογένειες και 60 οικογένειες Μουσουλμάνων. Το χωριό αποτελείτο από 220 νοικοκυριά, εκ των οποίων τα 50 ήταν ισλαμικά και τα άλλα ορθόδοξα. Φαίνεται ότι στο χωριό, που είχε πληθυσμό 1229 κατοίκους το 1922,
ΙΣΤΟΡΙΑ Δεν υπάρχουν πληροφορίες για την εποχή ίδρυσης του χωριού, αλλά οι ελληνικές ρίζες είναι αναμφίβολες, καθώς η ετυμολογία των διαχρονικών ονομάτων παραπέμπει στην αρχαία ελληνική γλώσσα. Προφανώς υπήρχε τουλάχιστον κατά την εποχή των Βυζαντινών.
Το Ελληνικό Σχολείο, η Εκκλησία και τα αρχοντικά που χτίστηκαν πριν από την Μικρασιατική καταστροφή δείχνουν ότι το χωριό ήταν σε πολύ καλή οικονομική κατάσταση στο παρελθόν.
– Τα αρχοντικά Τα αρχοντικά στην Άδρανδρος (Uluağaç) είναι γενικά χτισμένα σε δύο ορόφους και ένα υπόγειο, λαξευμένο στο βράχο, που είναι χαρακτηριστικό της αρχιτεκτονικής της Καππαδοκίας. Οι υπόγειοι όροφοι χρησιμοποιούνταν ως αποθηκευτικοί χώροι πριν και μετά την ανταλλαγή, για τις χειμερινές προμήθειες. Οι δομές είναι κατασκευασμένες από κομμένες πέτρες και μπάζα, χρησιμοποιώντας τοπική κίτρινη πέτρα και ανδεσίτη. Τα αρχοντικά στο χωριό Άδρανδρος (Uluağaç) είναι γενικά χτισμένα γύρω από μια αυλή. Μερικά από τα δωμάτια είναι θολωτά. Έχουν ξύλινα διακοσμημένα ντουλάπια και ξύλινες πόρτες. Οι πύλες της αυλής είναι μνημειώδεις και μοιάζουν με τον τύπο της πέτρας και τις κατασκευαστικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται σε άλλους οικισμούς της Νίγδης.
ΘΡΗΣΚΕΙΑ Τη δεκαετία του 1890 υπήρχε η εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, που χτίστηκε το 1841. Αναφέρεται ότι λίγο πριν την ανταλλαγή, οι κάτοικοι του Uluağaç, όπως και οι κάτοικοι του Smedere και του Kiçağaç, μιλούσαν ελληνικά και τα σπίτια τους είχαν πόρτες σε σχήμα σταυρού.
ΠΑΙΔΕΙΑ Υπήρχε επίσης ένα εγκεκριμένο Ελληνικό Δημοτικό Σχολείο Θηλέων και Αρρένων πάνω από την εκκλησία, κάτι ανάλογο με ό,τι γινόταν σε μοναστήρια. Το σχολείο χτίστηκε το 1893 με τη συμβολή όλων των κατοίκων. Σε αυτό φοιτούσαν περίπου 150 παιδιά και η διδασκαλία γινόταν στα ελληνικά. Με την εκδίωξη των Ελλήνων, χρησιμοποιήθηκε για τον ίδιο σκοπό μέχρι το 1977, όταν ένα νέο σχολείο χτίστηκε στην Κάτω Γειτονιά, με αποτέλεσμα το μνημειώδες ιστορικό Ελληνικό σχολείο να χάσει τη λειτουργία του. Το Ελληνικό Σχολείο χρησιμοποιείται πλέον ως αχυρώνας.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ Αναφέρεται ότι ο πληθυσμός ασχολείτο με τη γεωργία, ενώ όσοι πήγαιναν στην Κωνσταντινούπολη ασχολούνταν κυρίως με την καλλιέργεια λαχανικών και το εμπόριο. Υπήρχε καλλιέργεια σιτηρών και νερόμυλοι για την αλευροποίηση του σταριού παρατάσσονταν κατά μήκος του ρέματος, αλλά πλέον είναι εκτός λειτουργίας.
ΣΗΜΕΡΑ Κατά την ανταλλαγή πληθυσμών, ζούσαν Ελληνόφωνοι Μουσουλμάνοι από τα Γρεβενά. Υπήρχε επίσης ένας μικρός αριθμός Βοσνιακών οικογενειών που είχαν έλθει από τη Γιουγκοσλαβία. Η εξέλιξη του πληθυσμού ήταν το 1980 577 κάτοικοι, το 1985 473 και το 1990 455.
- ΝΑΚΡΟΙΝ / ΚΙΚΑΓΑΤΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ (Νακροΐν ή Νακροΐ ή Ακρέντι (Ν)Ακρέντι, (Ν)Ακροέντι, (Ν)Ακροίντι, (Ν)Ακροίν, Νακροέδι, Κίνδης ή Κινίδης, Kiçağaç Köyü. & Yesilova Νίγδης)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Yeşilova είναι ένα χωριό στην κεντρική περιφέρεια της επαρχίας Νίγδης. Yeşilova (χωριό) κέντρο, Νίγδη ~ 1900 Akrendi/Nakrendi 1500 Kiçiağaç [τουρκικό «μικρό δέντρο»]. Στις αρχές του 20ου αιώνα, ήταν μερικώς ελληνορθόδοξος οικισμός.
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Το χωριό απέχει 23 χλμ από το κέντρο της πόλης Νίγδης, ανατολικά του Ουλαγάτς. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1395 μ.
ΟΝΟΜΑ Διαχρονικά, το όνομα του οικισμού ήταν Νακροΐν ή Νακροΐ (Ν)Ακρέντι, (Ν)Ακροέντι, (Ν)Ακροίντι, (Ν)Ακροίν, Νακροέδι, Κίνδης ή Κινίδης, Akrendi, Nakrend, Kiçağaç Köyü. & Yesilova Νίγδης. Το (Ν) χρησιμοποιείτο κατά την Καππαδοκική εκφορά του λόγου.
Το χωριό ονομαζόταν Akrendi το 1900 μ.Χ. και Kiçağaç μέχρι το 2000 μ.Χ. και Yeşilova μετά από αυτό. Το όνομα Kiçağaç, που δόθηκε στο χωριό τον 20ο αιώνα, σημαίνει “μικρό δέντρο” στην τουρκική γλώσσα. Η ονομασία Yesilova σημαίνει “Πράσινη πεδιάδα” και σχετίζεται με μια κοιλάδα που είναι διάσπαρτη από δέντρα, με αποτέλεσμα να πρασινίζει.
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ Πριν από την ανταλλαγή, στο χωριό ζούσαν 60-65 οικογένειες, 38 από τις οποίες ήταν Ελληνορθόδοξες.
ΘΡΗΣΚΕΙΑ Η χριστιανική κοινότητα του Νακροΐν ανήκε στη Μητρόπολη Ικονίου. Υπήρχαν οι εκκλησίες του Αγ. Χαράλαμπου και του Αγ. Γεωργίου, οι οποίες εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται ως τζαμιά μέχρι πρότινος. Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται πλέον σε κακή κατάσταση. Δυστυχώς, η εκκλησία παρέμεινε εγκαταλελειμμένη και απροστάτευτη. Ελπίζουμε ότι μια διοίκηση που μπορεί να προστατεύσει την ιστορία και τα ιστορικά αντικείμενα θα αναλάβει την αποκατάσταση και τη διατήρησή τους.
ΣΗΜΕΡΑ Στη Yesilova, κατοικούσαν το 2022 207 άνθρωποι, που αποτελεί το 30% του πληθυσμού του 1980, ο οποίος ήταν 577 κάτοικοι. Υπάρχει από τότε μια συνεχής απομείωση του πληθυσμού: το 1985/573, το 1990/455, το 2000/323, το 2020/215 κάτοικοι.
Σταύρος Π. Καπλάνογλου Συγγραφέας -Ιστορικός ερευνητής
