Θέσεις με οικοδομικά λείψανα δημόσιων κτιρίων -πιθανώς ιερών- αρχιτεκτονικά μέλη και νεκροταφεία που χρονολογούνται από τον 6ο αι. π.Χ. έως και τον 7ο αι. μ.Χ. εντοπίστηκαν στον οικισμό του Αγίου Γεωργίου, βόρεια της πόλης των Γρεβενών, ο οποίος λόγω της κομβικής του θέσης πάνω σε οδικούς άξονες επικοινωνίας, παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον.
Πρόκειται για τα πρώτα αποτελέσματα του πενταετούς ερευνητικού προγράμματος σε συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Γρεβενών με το Institut Catala d’ Arqueologia Classica (ICAC- Ταρραγόνα), με τίτλο «Αρχαιολογικό Πρόγραμμα Γρεβενών», το οποίο ξεκίνησε το 2021 και τα αποτελέσματα του πρώτου έτους θα ανακοινωθούν, σήμερα (Παρασκευή) το απόγευμα, στο συνέδριο για τις αρχαιολογικές εργασίες του έτους 2021 στη Μακεδονία και τη Θράκη, που πραγματοποιείται διαδικτυακά (10-11/3).
«Στην ευρύτερη περιοχή εντοπίστηκαν σε σημεία τα όρια του οικισμού κατά τους οθωμανικούς χρόνους, αρκετές θέσεις της ρωμαϊκής/υστερορωμαϊκής περιόδου, και λιγότερες προϊστορικών και κλασικών-ελληνιστικών χρόνων», αναφέρει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η επικεφαλής των ερευνών, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Γρεβενών Σόνια Δημάκη.
Η ανασκαφική έρευνα έφερε επίσης στο φως τμήματα δυο νεκροταφείων ελληνιστικών και υστερορωμαϊκών χρόνων: στην πρώτη περίπτωση ερευνήθηκαν λακκοειδείς τάφοι, που έφεραν επικάλυψη από αργούς λίθους. Στα κτερίσματα που συνόδευαν τις ταφές συγκαταλέγονται αγγεία- σκύφοι, πινάκια, αμφορείς και οινοχόες- αλλά και μεταλλικά αντικείμενα, όπως χρυσά ενώτια και σιδερένιο εγχειρίδιο.
Σε μία από τις ταφές βρέθηκε χάλκινο νόμισμα, ύστερων ελληνιστικών χρόνων, κοπής Θεσσαλονίκης (148 π.Χ. και μετά). Ακόμη, στην ίδια θέση ερευνήθηκαν τέσσερις αποθηκευτικοί πίθοι, οι επιχώσεις των οποίων απέδωσαν ευρήματα, όπως κεραμική και ελάσματα χαλκού. Στη δεύτερη περίπτωση ήρθαν στο φως λακκοειδείς τάφοι, με επικάλυψη αργών λίθων και ένας διαταραγμένος κιβωτιόσχημος. Οι τάφοι ήταν κτερισμένοι με χάλκινα βραχιόλια και δακτυλίδια, χάλκινο ενώτιο καθώς και υάλινη χάνδρα και χρονολογούνται από τον 4ο έως τον 7ο αιώνα μ.Χ.
«Η συνέχεια του ερευνητικού προγράμματος φιλοδοξεί να ιχνηλατήσει και να παρουσιάσει το ρόλο και σημασία που είχε η άγνωστη αρχαιολογικά περιοχή των Γρεβενών στη διαχρονία», επισημαίνει η κ. Δημάκη.
Μια εκκλησία κάτω από τη Μεγάλη Παναγιά της Σαμαρίνας
Σημαντικά νέα ευρήματα απέδωσε και το έργο «Ανασκαφική έρευνα στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Μεγάλη Παναγιά) Σαμαρίνας, Κοινότητας Σαμαρίνας, Π.Ε. Γρεβενών», η οποία εκτελείται επίσης από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Γρεβενών.
Στο εξωτερικό του ναού υπήρχε λιθόστρωτο δάπεδο, ενώ μέσα στο ναό τοίχοι με σωζόμενες τοιχογραφίες καταδεικνύουν την ύπαρξη προγενέστερης αρχιτεκτονικής φάσης, δηλαδή μιας άλλης εκκλησίας κάτω από την υπάρχουσα, που μπορεί να χρονολογηθεί, σύμφωνα με την κ. Δημάκη, από τον 17ο -18ο αι.
Στα κινητά ευρήματα συγκαταλέγονται όστρακα εφυαλωμένης και αβαφούς κεραμικής, μεταβυζαντινής περιόδου, σπαράγματα τοιχογραφικού διακόσμου, όπου εντοπίζονται τμήματα επιγραφών με αναφορά στη Θεοτόκο και θραύσματα υάλινων αγγείων.
Η έρευνα στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Μεγάλη Παναγιά) Σαμαρίνας, εντάσσεται στις εργασίες αποκατάστασης και αντισεισμικής προστασίας του ναού στο πλαίσιο της πράξης «Αποκατάσταση και αντισεισμική προστασία του Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Μεγάλη Παναγιά) Σαμαρίνας, Κοινότητας Σαμαρίνας, Π.Ε. Γρεβενών», που έχει ενταχθεί στο Ε.Π. «Δυτική Μακεδονία 2014-2020» και υλοποιείται από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, που έχει ξεκινήσει από το 2020.
Δήμητρα Κεχαγιά
*Τις φωτογραφίες παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Δημάκη
