Η γήρανση χαρακτηρίζεται από προοδευτική φθορά και εκφύλιση των διαφόρων οργάνων του ανθρώπου, με αποτέλεσμα τη δυσλειτουργία αυτών, την ανάπτυξη νοσηρών καταστάσεων, και τελικά το θάνατο. Ο ανθρώπινος οργανισμός, καθώς και οι οργανισμοί των θηλαστικών είναι πολύπλοκοι, και γι’ αυτό το λόγο είναι δύσκολο να καθοριστεί με ακρίβεια η επίπτωση της γήρανσης σε ολόκληρο τον ανθρώπινο οργανισμό. Απεναντίας η γήρανση ενός συγκεκριμένου οργάνου είναι πιο εύκολο να καθοριστεί. Ο ρυθμός της γήρανσης διαφέρει από άτομο σε άτομο, από όργανο σε όργανο, και ακόμα από κύτταρο σε κύτταρο στο ίδιο όργανο. Ορισμένα όργανα δυνατόν να γηράσκουν με γρηγορότερο ρυθμό σε σχέση με άλλα όργανα στο ίδιο άτομο. Συνεπώς η άποψη ότι όλα τα όργανα γηράσκουν συγχρόνως με τον ίδιο ρυθμό δεν ευσταθεί.
Τα κύτταρα των διαφόρων οργάνων συνθέτουν πρωτεΐνες, οι οποίες είναι ειδικές για κάθε όργανο, και απαραίτητες για την εύρυθμη λειτουργία όχι μόνο του συγκεκριμένου οργάνου, αλλά και ολόκληρου του οργανισμού. Φυσιολογικά υπάρχει ομοιόσταση των πρωτεϊνών σε κάθε όργανο, διαταραχή δε αυτής σχετίζεται άμεσα με τη γήρανση του οργάνου και σε πολλές περιπτώσεις και ολόκληρου του ανθρώπινου οργανισμού. Ο Tony Wyss-Coray, και οι συνεργάτες του από το πανεπιστήμιο του Stanford των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, καθώς και άλλοι ερευνητές, με ανάλυση πρωτεϊνών του αίματος που προέρχονται από συγκεκριμένα όργανα, με τη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας, καθόρισαν τη βιολογική ηλικία (την επίδραση που είχε ο χρόνος, δηλαδή η χρονολογική ηλικία), στα διάφορα όργανα του ανθρώπου. Τα αποτελέσματά τους έχουν δημοσιευθεί τα τελευταία δύο χρόνια σε επιφανή περιοδικά (Nature, Nature Aging, Nature Metabolism, μεταξύ άλλων). Στα 33% των ατόμων που μελετήθηκαν υπήρχε τουλάχιστον ένα όργανο με μεγαλύτερη της αναμενόμενης ηλικίας και στα 26% αυτών υπήρχαν δυο ή περισσότερα όργανα με μεγαλύτερη της αναμενόμενης ηλικίας (δηλαδή πρόωρη γήρανση των οργάνων).
Με αυτό τον τρόπο καθορίστηκαν άτομα με πιο νέα ή πιο γερασμένη καρδιά, με πιο νέο ή πιο γερασμένο εγκέφαλο κ.ο.κ., σε σχέση με την ηλικία του ατόμου. Άτομα με γερασμένη καρδιά είχαν πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να πάθουν καρδιακή ανεπάρκεια ή κολπική μαρμαρυγή, ενώ αντίθετα η πιθανότητα καρδιακής ανεπάρκειας και κολπικής μαρμαρυγής ήταν πολύ μικρότερη σε άτομα με νεότερη καρδιά σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Το ίδιο συνέβη και με τον εγκέφαλο καθώς και με άλλα όργανα. Άτομα με γερασμένο εγκέφαλο είχαν μεγάλη πιθανότητα να πάθουν άνοια ή νόσο του Alzheimer, και το αντίθετο, δηλαδή άτομα με νεότερο εγκέφαλο είχαν πολύ μικρή πιθανότητα να πάθουν άνοια ή νόσο του Alzheimer. Η γήρανση του εγκεφάλου σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο όργανο, εκτός των άλλων, συνοδευόταν και με αύξηση της ολικής θνητότητας. Πιθανολογείται ότι ο εγκέφαλος είναι το κύριο όργανο που ρυθμίζει το χρόνο της ζωής στον άνθρωπο. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι γήρανση ενός οργάνου δεν περιορίζεται μόνο σ’ αυτό το όργανο αλλά επηρεάζει δυσμενώς και τη λειτουργία άλλων οργάνων με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος. Γενετικοί παράγοντες, παράγοντες του περιβάλλοντος, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο ζει κάθε άτομο συμβάλλουν στην πρόωρη γήρανση ενός ή περισσοτέρων οργάνων. Οι παράγοντες όμως αυτοί ακόμα δεν έχουν καθοριστεί με ακρίβεια.
Αυτή η μεθοδολογία, δηλαδή ο προσδιορισμός της βιολογικής ηλικίας (της γήρανσης ή της νεότερης ηλικίας) κάθε οργάνου, προς το παρόν βρίσκεται στο ερευνητικό στάδιο και ακόμα δεν έχει εισαχθεί στην καθημερινή κλινική πράξη. Στο προσεχές όμως μέλλον, θα μπορούμε με ανάλυση πρωτεϊνών του αίματος να παρακολουθούμε διαχρονικά τη βιολογική ηλικία των διαφόρων οργάνων του ανθρώπου. Σε όργανα στα οποία παρατηρείται πρόωρη γήρανση, θα είμαστε σε θέση να λαμβάνουμε προληπτικά μέτρα (συχνός έλεγχος της λειτουργίας αυτών, θεραπευτικοί χειρισμοί, άλλα) για να επιβραδύνουμε ή και να προλάβουμε την περαιτέρω εξέλιξη της φθοράς. Εφόσον καθορίσουμε τους υπεύθυνους μηχανισμούς που συμβάλλουν στην πρόωρο γήρανση οργάνου ή οργάνων, τότε θα μπορούμε να εφαρμόζουμε στοχευμένη θεραπεία για να επιβραδύνουμε ή και να αναστείλουμε τη γήρανση αυτών των οργάνων. Η προσέγγιση αυτή, θα έχει σημαντικές θετικές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου, επιπλέον δε, θα συμβάλλει και στη μακροζωία αυτού.
*Konstantinos Dean Boudoulas MD, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine, Section Head Interventional Cardiology, Director Cardiac Catheterization Laboratories, The Ohio State University, Columbus Ohio, USA.
Harisios K Boudoulas MD, PhD, PhD Hon., Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine and Pharmacy (emeritus), The Ohio State University, Columbus Ohio, USA, Honorary Professor, Academician (an. mem.)
