Illska
Το κακό
Έιρικουρ Ερτν Νόρδνταλ
μετάφραση: Ρούλα Γεωργακοπούλου
Πόλις, 2017
576 σελ.
«Η Άγκνες, νεαρή ιστορικός, γράφει τη διπλωματική της με αντικείμενο την άνοδο των ακροδεξιών ρευμάτων στην Ισλανδία και την Ευρώπη. Για τις ανάγκες της έρευνάς της, συναντά τον Άρνορ, έναν νεοναζί διανοούμενο, και τον ερωτεύεται, παρά τη λιθουανοεβραϊκή της καταγωγή. Ο σύντροφός της, ο Όμαρ βάζει φωτιά στο σπίτι τους, όταν διαπιστώνει την απιστία της Άγκνες.
Θα μπορούσε να είναι ένα συνηθισμένο ερωτικό τρίγωνο, κάπως προκλητικό ίσως (Eβραία συνάπτει ερωτική σχέση με ναζί).
Το “Illska” (Το Κακό ) είναι, όμως, κάτι πολύ περισσότερο. Κάνει μια βουτιά στην ιστορική μνήμη, στην κατάκτηση της Λιθουανίας από τους Γερμανούς και τη μαζική εξόντωση των Εβραίων της χώρας, που διεξάγεται με την ενεργό συνεργασία μερίδας του ντόπιου πληθυσμού (ανάμεσά τους και οι χριστιανοί πρόγονοι της Άγκνες, από την πλευρά του πατέρα της, που σκότωσαν τους Εβραίους, από την πλευρά της μητέρας της, προγόνους της), για να περάσει στο επικίνδυνο σήμερα. Κύριο θέμα αυτής της αριστοτεχνικής, ιλιγγιώδους, πολυφωνικής και πολυπρισματικής αφήγησης είναι το Ολοκαύτωμα και το επίμονο ερώτημα που θέτει: Πώς μπόρεσε να συμβεί αυτό το απόλυτο κακό; Πώς δεν θα επαναληφθεί; Πώς ο σύγχρονος φασισμός, ο οποίος σταδιακά μετατρέπεται σε “κανονικό” φαινόμενο, είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί;»
Ένα βαθιά πολιτικό μυθιστόρημα είναι το Illska που δικαίως κατόρθωσε να αποσπάσει το Βραβείο Ισλανδικής Λογοτεχνίας και το Βραβείο των Βιβλιοπωλών της Ισλανδίας. Άλλα θέματα με τα οποία καταπιάνεται το «Illska» είναι η ερωτική προδοσία, η μοναξιά, η συντροφικότητα, η αποξένωση του ζευγαριού, ο νέος τρόπος σεξουαλικής επαφής μέσω internet αλλά και η ίδια η κοινωνική ζωή που μεταφέρεται στο διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ένα σύγχρονο μυθιστόρημα που ενώ μοιάζει να επικεντρώνεται στην Ισλανδία έχει τις αναφορές του σε όλη την Ευρώπη.
Ο Έιρικουρ Ερτν Νόρδνταλ γεννήθηκε στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας το 1978. Έζησε στο Βερολίνο, σε πολλές χώρες της Βόρειας Ευρώπης, ιδίως τη Φινλανδία, και στο Βιετνάμ. Στα γράμματα εμφανίστηκε το 2001 με μια ποιητική συλλογή. Το 2004 ίδρυσε στην Ισλανδία την κολεκτίβα πειραματικής ποίησης Nyhil. Έχει εκδώσει έξι ποιητικές συλλογές, πέντε μυθιστορήματα και δύο συλλογές δοκιμίων.
Η πίπα του Στάλιν και άλλα (αντι)σοβιετικά ανέκδοτα
ανθολόγηση: Γιώργος Τσακνιάς
μετάφραση: Γιώργος Τσακνιάς
Κίχλη, 2017
216 σελ.
«Τα αντικαθεστωτικά ανέκδοτα στην ΕΣΣΔ και στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης υπήρξαν ένα φαινόμενο με τεράστια έκταση, διάρκεια και ποικιλία, παρά τις συνέπειες που υφίσταντο όσοι τα αναπαρήγαν. Στο ανά χείρας βιβλίο ανθολογούνται περί τα 160 αντιπροσωπευτικά (αντι)σοβιετικά ανέκδοτα, που προέρχονται από ρωσικές ή μεταφρασμένες στα αγγλικά πηγές και καλύπτουν την περίοδο από τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια μέχρι την κατάρρευση των σοσιαλιστικών καθεστώτων.
Το εισαγωγικό κείμενο επιχειρεί να ερμηνεύσει τα ανέκδοτα ως ιστορικό φαινόμενο αλλά και ως δημιούργημα του προφορικού πολιτισμού. Στόχος της ανθολογίας είναι να δώσει στον αναγνώστη μια μικρή γεύση της ιστορίας του λεγόμενου “υπαρκτού σοσιαλισμού” από τη σκοπιά των ανθρώπων που έζησαν την ιστορία αυτή στο πετσί τους. Το πικρό γέλιο τους δεν είναι παρά άλλη μια ψηφίδα της ανθρώπινης κατάστασης· όπως λέει ο Επιθεωρητής του Γκόγκολ: “Με ποιόν γελάτε; Με τους εαυτούς σας γελάτε!”»
Τα πολιτικά ανέκδοτα συνιστούσαν μέρος τής σχεδόν μοναδικής αντιπολιτευτικής κριτικής στα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Στην εξαιρετικά πλούσια παράδοση των (αντι)σοβιετικών ανεκδότων, ο ιστορικός και μεταφραστής Γιώργος Τσακνιάς ανθολογεί και επιμελείται 162 ανέκδοτα της σκοτεινής περιόδου πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα. Στην εκτενή εισαγωγή του, ο Γ. Τσακνιάς, επιχειρώντας να ερμηνεύσει την απίστευτη διάδοση των πολιτικών ανεκδότων, επισημαίνει την προσπάθεια του σοβιετικού καθεστώτος να ελέγξουν κάθε πτυχή της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής των πολιτών.
Ο Γιώργος Τσακνιάς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1968. Σπούδασε στην Ιταλική Σχολή Αθηνών και στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με ειδίκευση στην ιστορία. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην έδρα Ιστορίας και Πολιτισμού των Σλαβικών Λαών, στο ίδιο Πανεπιστήμιο, με καθηγητή τον Φαίδωνα. Εργάζεται ως ερευνητής στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο του ΜΙΕΤ και είναι αρχισυντάκτης του blog πολιτισμού dim/art. Έχει ασχοληθεί με τη μετάφραση λογοτεχνίας, την επιμέλεια και το ιστορικό προλόγισμα βιβλίων, καθώς και με τη φωτογραφία. Στις βουλευτικές εκλογές του 2012 ήταν υποψήφιος βουλευτής Ν. Φθιώτιδας με το κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς.
