… κι αν κάτι μας τρομάζει δεν είναι το κρύο· είναι η ιδέα ότι αρχίσαμε να το συνηθίζουμε …
Το άρθρο σε 30’’
Η Κοζάνη εμφανώς μικραίνει, όχι μόνο σε μεγέθη, αλλά σε αισιοδοξία. Οι περισσότερες γειτονιές αραιώνουν από νέες γενιές, η αστική ερημοποίηση γιγαντώνεται.
Τα περισσότερα νέα παιδιά της φεύγουν, ιδίως όταν σπουδάσουν και μετά, σπάνια επιστρέφουν, ιδιαίτερα αυτά με τα φωτεινά μυαλά και τις μεγάλες δυνατότητες.
Η καθημερινότητα γίνεται πιο ρουτίνα, πιο μίζερη, ακόμη ακόμη ίσως και δυστοπική.
Δεν αλλάζει κάτι δραστικά, δεν αλλάζει καν κάτι ουσιαστικό έστω και σιγά σιγά, οπότε ο «χειμώνας» δεν είναι πλέον μια εποχή, είναι μια μόνιμη κατάσταση στο αστικό τοπίο.
Ερημοποίηση: οι άδειες βιτρίνες δεν λένε ψέματα
Κάθε κενό ισόγειο κατάστημα είναι δυστυχώς μια μικρή τρύπα στη μνήμη της πόλης.
Κάθε σκονισμένη βιτρίνα, είναι ισότιμη με μια ταμπέλα «Ενοικιάζεται» …
Οι λόγοι αμέτρητοι, χιλιοειπωμένοι από την ενεργειακή φτώχεια μέχρι την κόπωση των μικρών επιχειρηματιών από τις κρίσεις και το ηλεκτρονικό εμπόριο.
Το αποτέλεσμα όμως είναι ένα και δυστυχώς οδυνηρό: λιγότεροι λόγοι να περπατήσεις στο κέντρο, λιγότερες αφορμές για συναντήσεις όλων των ηλικιών. Μια πόλη χωρίς αφορμές γίνεται ένας απλός δρόμος διέλευσης.
Brain drain: η πιο ακριβή μας «επένδυση»… σε άλλες πόλεις και χώρες
Μεγαλώνουμε & σπουδάζουμε παιδιά – φωτεινά μυαλά, για άλλες κοινωνίες.
Τα καλά ταλέντα με πλούσια βιογραφικά σπουδών ζούνε αλλού: Θεσσαλονίκη (ολοένα και σπανιότερα), κυρίως Αθήνα και μετά Ευρώπη.
Οι γονείς μετρούν πτήσεις αντί για οικογενειακές γιορτές.
Οι φίλοι από τα παλιά συναντιούνται κυρίως σε οθόνες ή σε reunions.
Η πόλη χάνει σταδιακά ζωντανά και δημιουργικά της κομμάτια: τη φαντασία κάποιων νέων που πειραματίζονται ή μπαίνουν στην αγορά με νέα σύγχρονα εφόδια, την επιμονή του τριαντάχρονου που προσπαθεί να επιχειρεί & παλεύει αρκετά να στήσει τη ζωή του στα πέριξ.
Χωρίς αρκετούς αυτούς, κάθε σχέδιο, κάθε μελέτη, κάθε στρατηγική μοιάζει με άσκηση επί χάρτου.
Ποιότητα ζωής: το χαμηλό ταβάνι που βαράει στο κεφάλι
Όταν το αυτονόητο γίνεται διαχρονικά ένας απλά τυπικός αυτοδιοικητικός στόχος, καθαροί δημόσιοι χώροι, αξιόπιστες & επαρκείς κοινωνικές υποδομές , πεζόδρομοι – ποδηλατόδρομοι, πολιτισμός που δεν είναι πια «εκδήλωση» συλλογικοτήτων και μόνο, αλλά τρόπος ζωής, τότε πραγματικά μιλάμε για χαμηλό ταβάνι.
Το βράδυ οι δρόμοι αδειάζουν νωρίς.
Τα όποια πάρκα μοιάζουν με περάσματα, όχι προορισμός.
Οι γειτονιές έχουν φωτισμό ασφαλείας, αλλά όχι παλμό.
Μια πόλη χωρίς ρυθμό είναι μια πόλη που δεν υπόσχεται τίποτα για το αύριο των κατοίκων της.
Τρεις σκηνές από το πολύ κοντινό μέλλον
- Σάββατο στο Κέντρο: ανοιχτά λίγα, κλειστά πολλά. Τα νέα παιδιά που ζουν αλλού, ανεβάζουν stories για την παλιά γειτονιά, τον παλιό πεζόδρομο που γερνάει.
- Δομές υποστήριξης: ωραίοι τίτλοι, ελάχιστοι άνθρωποι. Το ταλέντο περνάει, δεν μένει πια εδώ.
- Γειτονιά: το μίνι μάρκετ αλλάζει χέρια για τρίτη φορά. Ο ιδιοκτήτης λέει «ως εδώ». Κανείς δεν τον κατηγορεί …
Γιατί φτάσαμε ως εδώ;
- Αναμονή: πάντα κάτι «περιμένουμε». Πόρους, προγράμματα, εξαγγελίες, επενδυτές. Στο μεταξύ, ο χρόνος περνά.
- Διάσπαση: πολλοί μικροί τοπικοί παίκτες, αμήχανοι, ανήμποροι, παραγοντίσκοι κάθε είδους, λίγες μεθοδικές κοινές κινήσεις με ουσιαστικό αποτέλεσμα. Κι όταν όλα είναι για όλους, τίποτα εν τέλει δεν είναι για κανέναν.
- Κούραση: ναι, απίστευτη κούραση 15 ετών από το 2010. Και γίνεται αυτόματα παραίτηση, ωχαδερφισμός, όταν τα μικρά – ακόμη και όταν λύνονται με τη μέθοδο της σταγόνας-, τα μεγάλα μένουν απολύτως στη ρητορική του πολιτικού προσωπικού.
Χειμώνας έρχεται…
Ένας χειμώνας που μοιάζει πλέον να μας ταιριάζει επικίνδυνα: βολεύει την στασιμότητα, δικαιολογεί την ευρύτερη σιωπή, νομιμοποιεί το «δεν γίνεται, δεν μπορώ, δεν με βοηθάνε».
Η πόλη βάζει βαρύ Κοζανίτικο παλτό και κλείνεται μέσα, κυριολεκτικά και μεταφορικά, πολλές φορές και ερμητικά.
Ψάχνεις αχτίδα στο τέλος του τούνελ…
Όχι, γιατί αντικειμενικά φαίνεται πως δεν υπάρχει, αλλά γιατί δεν φαίνεται εύκολα με γυμνό μάτι.
Η Κοζάνη χρειάζεται πολλούς μεγεθυντικούς φακούς και κάποια μεγάλα μυαλά.
Σήμερα δεν έχει αρκετά και από τα δύο.
Επίλογος
Ο «χειμώνας» δεν είναι εποχή. Είναι δυστυχώς σε αρκετές περιπτώσεις «στάση
ζωής».
Κι αν κάτι μας τρομάζει δεν είναι το κρύο· είναι η ιδέα ότι αρχίσαμε να το συνηθίζουμε …
Κώστας Καραμάρκος – Σύμβουλος Στρατηγικής Περιφερειακής Ανάπτυξης
