Με διοργανωτή τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Αγίου Αθανασίου» Κοζάνης πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 22 Ιανουαρίου ε.ε. στην Κοζάνη και στην αίθουσα του Κινηματοθέατρου «Φίλιππος», η 9η Συνάντηση Χορωδιών, με την συμμετοχή των μικτών Χορωδιών του Μορφωτικού Ομίλου Σερβίων, του Φ.Σ.Φ. «Ο Αριστοτέλης» Φλωρίνης, της Λίγειας Γρεβενών και του διοργανωτού Πολιτιστικού Συλλόγου «Αγίου Αθανασίου» Κοζάνης.
Η εκδήλωση που στέφθηκε με πλήρη επιτυχία, χάρη στην αρμονία, μελωδία, πειθαρχημένη εκτέλεση ποικίλων μουσικών έργων των μεγάλων συνθετών Μίκη Θεοδωράκη, Μάνου Χατζηδάκη, Γιώργου Χατζηνάσιου, Βασίλη Τσιτσάνη κ.α. από τους χορωδούς των παραπάνω τεσσάρων χορωδιών, ήταν μία ευχάριστη έκπληξη για τους μουσικόφιλους, κυρίως, της Κοζάνης, οι οποίοι έσπευσαν να την παρακολουθήσουν και να περάσουν ένα ευχάριστο δίωρο, επιβραβεύοντας τους συντελεστές της εκδήλωσης, με τα παρατεταμένα χειροκροτήματά τους.
Αξίζουν εγκάρδια συγχαρητήρια στην Πρόεδρο του Συλλόγου «Αγίου Αθανασίου» Κοζάνης Μανταλά Παναγιώτα, η οποία απηύθυνε και χαιρετισμό στην έναρξη της εκδήλωσης, στους διευθύνοντας τις χορωδίες Σοφία Ρούσα, Νικολέτα Παπάζογλου, Σταύρο Θεοχαρόπουλο, στους χορωδούς και σε όσους συνέβαλαν στην πετυχημένη εκδήλωση.
Γιάννης Δόδουρας, ο οποίος δεν
πρόλαβε να ολοκληρώσει το
σημαντικό του έργο, αφού
εγκατέλειψε τα εγκώσμια, σε ηλικία
μόλις 30 ετών, αλλά προηγουμένως
είχε συνθέσει, μεταξύ των άλλων,
το έργο «Ανήφορος», χάρη στο οποίο,
με την άριστη εκτέλεση
της χορωδίας «Άγιος Νικόλαος»,
η χορωδία μας κατέκτησε το δεύτερο
βραβείο στο Φεστιβάλ Χορωδιών
της Αθήνας, το 1960
Η εκδήλωση αυτή έφερε στην επιφάνεια, μεταξύ των παρευρεθέντων φιλομούσων της «παλιάς κοπής», την συζήτηση για τις άλλες χορωδίες της Κοζάνης, καθώς είναι «κοινό μυστικό» ότι η πόλη μας έχει πλούσια μουσική παιδεία και παράδοση, η οποία ανατρέχει τουλάχιστον μία δεκαετία πριν από την απελευθέρωσή της από τον τουρκικό ζυγό. Είναι εξακριβωμένο ότι, χάρη στην ίδρυση της μουσικής «Πανδώρα», το 1902, ο Κοζανίτης «εισβάλλει» από την βυζαντινή και δημοτική μουσική στην λεγόμενη «ευρωπαϊκή». Σημαντικό ρόλο στη μουσική καλλιέργεια και παιδεία έπαιξε και η ενεργός συμμετοχή και παρουσία του Κοζανίτη καθηγητή της μουσικής Ι.Γ. Βάμβα. Μετά την απελευθέρωση, την «σκυτάλη» παρέλαβε ο μουσικοκαθηγητής Γεώργιος Άψης, ο οποίος δίδασκε μουσική στα διδασκαλία αρρένων και θηλέων και δημιούργησε ορχήστρες εγχόρδορχήστρα και χορωδία, υπό την διεύθυνση του καθηγητού Εντμόντου Σασαρόλη. Η ίδρυση του Ωδείου συντελεί στην ενθάρρυνση του μουσικού συναισθήματος των Κοζανιτών, οι οποίοι, το 1935, μέσα στο μουσικό αυτό κλίμα, απόλαυσαν από την Λυρική Σκηνή Αθηνών ζωντανές οπερέτες (όπως Ριγκολέτο, Τραβιάτα, Παλιάτσους, Καβαλερία Ρουστικάνα, Φάουστ).
Το 1936, με πρωτοβουλία και ενέργειες ενός λάτρη της μουσικής, του Δοξάση Παπαζήση, δημιουργείται η τετράφωνη εκκλησιαστική χορωδία «Άγιος Νικόλαος», στην οποία μετέχει και ο ίδιος (θαυμάσιος μπάσος), υπό την διεύθυνση του αρχιμουσικού της «Πανδώρας» Γ. Φελούρη, με τον οποίο, επί μία πενταετία, αρκετοί καλλίφωνοι της Κοζάνη έδωσαν εντυπωσιακό «παρών».
Στο διάστημα αυτό, αναδύεται το ταλέντο του σπουδαίου Κοζανίτου συνθέτου Γιάννη Δόδουρα, ο οποίος, με την μουσική αρωγή των μουσοτροφών φίλων του, Τάσου Χρυσοχόου και Νίκου Λιούφη, εισέρχεται στον χώρο της μουσικής σύνθεσης, με δικές του διασκευές και απανθίσματα από όπερες. Το 1941 αναλαμβάνει την διεύθυνση της χορωδίας «Άγιος Νικόλαος», όχι για πολύ όμως, καθώς το 1942 εγγράφεται στη φιλοσοφική σχολή Θεσ/νίκης και παρακολουθεί ανώτερα θεωρητικά στο Ωδείο, δίπλα στον σπουδαίο καθηγητή Γ. Βακαλόπουλο.
Πριν αναχωρήσει για την Θεσ/νίκη, ο Γιάννης Δόδουρας, το 1942 παραδίδει την διεύθυνση της χορωδίας «Άγιος Νικόλαος», στον ικανό συνεργάτη του, Νίκο Λιούφη, ο οποίος, παρά τα δύσκολα χρόνια της κατοχής, κράτησε ζωντανή την παράδοση, με τακτικές εμφανίσεις, όχι μόνο στην Κοζάνη, αλλά και στην γύρω περιοχή, δίδοντας στους συμπατριωτές μας την δυνατότητα να οπλισθούν με θάρρος και δύναμη για την συνέχεια. Η διεύθυνση της χορωδίας από τον Νίκο Λιούφη, διήρκεσε μέχρι το 1948, οπότε «άλλαξε χέρια».
Το 1948 παραδόθηκε η διεύθυνση στον νεαρό μεν μαέστρο Μάκη Βαχτσεβάνο, ο οποίος προέρχονταν από την παιδική χορωδία του «Αγίου Νικολάου», αλλά ήταν προικισμένος με αλάνθαστο μουσικό αισθητήριο και ικανότητα διεύθυνσης. Στο διάστημα αυτό, υπό την διεύθυνσή του, η χορωδία «Αγιος Νικόλαος», μετείχε κάθε Κυριακή και εορτή στη Θεία Λειτουργία. Έδινε την δική της ανεπανάληπτη ερμηνεία στο τροπάριο της Κασσιανής κάθε Μεγάλη Τρίτη, έψαλλε τα εγκώμια την Μεγάλη Παρασκευή στον Ιερό Ναό, αλλά και στην περιφορά του Επιταφίου, αποσπώντας τα συγχαρητήρια του κοινού. Μετεκλήθη στη Θεσ/νίκη, κατά την περίοδο της Διεθνούς Έκθεσης κατ’ επανάληψη και έψαλλε στον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου Θεσ/νίκης. Το 1960 έλαβε μέρος στο Πανελλήνιο Φεστιβάλ Χορωδιών στην Αθήνα, όπου στο Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο απέσπασε το δεύτερο βραβείο, με το έργο του Γιάννη Δόδουρα, «Ανήφορος». Η διεύθυνση της χορωδίας από τον Μάκη Βαχτσεβάνο διήρκεσε μέχρι το 1964, οπότε επανήλθε στα γνωστά χέρια του Νίκου Λιούφη, έως και στο 1974.
Το 1974 η διεύθυνση της χορωδίας του «Αγίου Νικολάου» περιέρχεται στα χέρια ενός γόνου της μουσικής οικογενείας, του αρχιμουσικού της στρατιωτικής μουσικής του Στρατού, Ελευθερίου Καραχάλιου, του Πάρι Καραχάλιου, με εξαίρετη επιτυχία, καθώς και ο Πάρις ήταν παράλληλα και αρχιμουσικός της «Πανδώρας» και πραγματοποιούσε επιτυχείς συνδυασμούς.
Προηγουμένως, το 1964 ο Μάκης Βαχτσεβάνος, μετά την θητεία του στην χορωδία «Άγιος Νικόλαος», ιδρύει άλλη χορωδία, την «Ελίμεια», που είχε δύο σκέλη, την εκκλησιαστική (μόνον άνδρες) και την κοσμική (μικτή). Και η χορωδία αυτή σημείωσε μεγάλες επιτυχίες, τόσο εντός των ορίων της περιοχής μας, όσο και εκτός αυτής. Αποκορύφωμα ήσαν εκείνες της Ζυρίχης και της Γενεύης στα εγκαίνια του Ορθόδοξου Πατριαρχικού Κέντρου, κατά την τελετή των οποίων η «Ελίμεια» είχε προσκληθεί από τον πρέσβη της Ελλάδος στην Ελβετία Κωνσταντίνο Γκέρτσο και τον συνεχιστή υιό του, Αθανάσιο. Η διεύθυνση της χορωδίας από τον Μάκη Βαχτσεβάνο διήρησε μέχρι του θανάτου του, το 1992, οπότε μαέστρος της χορωδίας ανέλαβε ο Κοζανίτης αρχιμουσικός του Στρατού, Ιωάννης Παφίλης.
Το 1989 ιδρύθηκε η «Χορωδία δωματίου Κοζάνης», με πρωτοβουλία της μαέστρου Πωλίν Ντίξον – Μούκα. Η χορωδία αυτή είναι μικτή και έχει αρκετούς φίλους και υποστηρικτές.
Μεταγενέστερα, ιδρύθηκαν και οι χορωδίες Ιεροψαλτών: Ο «Ιάκωβος Ναυπλιώτης», που αποτελείεται από δόκιμους και μαθητευομένους ιεροψάλτες, υπό την διεύθυνση του μουσικού Σωτήρη Αρβανίτη. Επίσης η χορωδία «Διονυσίου Ψαριανού», με σκοπό την βελτίωση και ανύψωση των έργων βυζαντινής μουσικής, σύμφωνα και με τα δόγματα του Μακαριστού Κυρού Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης, Διονυσίου.
Όλα αυτά ενδεικτικώς και πολλά άλλα προφανώς, υφαίνουν τον «καμβά» ενός πολύτιμου τμήματος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Ωστόσο, αντί να εκδηλωθεί ενδιαφέρον, η αδιαφορία κυριαρχεί!
Και το «σμαράγδι» παραμένει θαμμένο μεσ’ τη γη!
Δημήτρης Κλείδης – www.xronos-kozanis.gr
