Η πρώτη ολοκληρωμένη έκδοση του masterplan της μεταλιγνιτικής για ΠΔΜ και Μεγαλόπολη είναι εδώ και δέχεται ένθεν & ένθεν, κριτική, σχόλια, μομφές, συγχαρητήρια και άλλα αναμενόμενα, τόσο για την πολιτική του υπόσταση, όσο για από την τεχνοκρατική – αναπτυξιακή του διάσταση.
έχει ή δεν έχει κάποια σημασία:
- αν ο χρόνος εκπόνησης του ήταν δραματικά σφικτός (ο σχεδιασμός του Επιχειρησιακού Προγράμματος της Περιφέρειας κρατάει περίπου 1 ½ χρόνο)
- αν βρίσκονται σε εξέλιξη ή διαπραγμάτευση σειρά θεσμικών ρυθμίσεων, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο
- αν αυτή που φέρει την ευθύνη εκπόνησης και κυρίως εφαρμογής του είναι η Κυβέρνηση (δική της είναι και εκ των πραγμάτων αναγκαστική απόφαση της βίαιης απολιγνιτοποίησης)
- αν μπορούν ή δεν μπορούν οι τοπικοί – περιφερειακοί φορείς να αντιληφθούν την έκταση & τα ανοικτά μέτωπα των ενεργειών που πρέπει να γίνονται σε ρυθμούς του 2020 και όχι το 1980
- αν το σχέδιο μιλάει για απώλεια 10.000 θέσεων εργασίας ενώ άλλες ανάλογες μελέτες για τις διπλάσιες
- αν τα στατιστικά στοιχεία για τον αριθμό των ενεργών επιχειρήσεων ΠΕ Κοζάνης & Φλώρινας αναφέρουν περιέργως σχεδόν διπλάσιο νούμερο από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το έτος 2017
έχει ή δεν έχει κάποια σημασία:
- αν η αποτύπωση κατάστασης και επιπτώσεων είναι εμφανώς πολύ συνοπτική & οριζόντια (απουσιάζουν κρίσιμα δεδομένα, όπως και ο σχολιασμός τους για τον τρόπο που επηρεάζουν τη δυσκολία εφαρμογής του οικονομικού μετασχηματισμού)
- αν δεν γίνεται καμία αναφορά στον τρόπο που οι χρηματοδοτήσεις των πρόσφατων ετών βελτίωσαν ή όχι την ποιότητα ζωής των κατοίκων και την μεγέθυνση της επιχειρηματικής δραστηριοποίησης στις δύο περιφερειακές ενότητες
- αν στα εγγενή πλεονεκτήματα & τους κύριους προβληματισμούς της περιοχής καταγράφονται ελάχιστα σημεία και έχουν ξεφύγει αρκετές κρίσιμες διαπιστώσεις (λόγω πίεσης χρόνου;)
- αν τα έξι κύρια συμπεράσματα που προκύπτουν από την ανάλυση της Ευρωπαϊκής εμπειρίας συγκρινόμενα με τις εδώ συνθήκες και κυρίως τους χρόνους που οφείλει να δώσει αποτελέσματα η μετάβαση, τρομάζουν τον αναγνώστη
- αν η περίπτωση της Ελλάδας μοιάζει δυστυχώς με της Ισπανίας (η απολιγνιτοποίηση στην Ισπανία είχε κυρίως πυροσβεστικό χαρακτήρα και λιγότερο μία ολοκληρωμένη στρατηγική)
έχει ή δεν έχει κάποια σημασία:
- αν το όραμα του οικονομικού μετασχηματισμού περιλαμβάνει και πάλι μονομερώς την ενεργειακή κατεύθυνση σε ΑΠΕ (ενώ στους πέντε πυλώνες ανάπτυξης του οράματος η ενέργεια αφορά μόνο στον ένα πυλώνα από αυτούς)
- αν ο 1 εκ των 4 θεμέλιος λίθος για την εφαρμογή του οράματος, δηλ. η «Καθοδήγηση επιχειρηματικότητας και κίνητρα» νοσεί μακροχρόνια και βαθιά στην περιοχή
- αν 6 (από 7 πριν από 2 ημέρες) εμβληματικές επενδύσεις αποτυπώνουν το τεράστιο πρόβλημα του μη ενδιαφέροντος (τουλάχιστον μέχρι σήμερα) υλοποίησης επενδύσεων από επενδυτικά σχήματα (ικανές να χαρακτηριστούν ως εμβληματικές)
- αν στη θέση των εμβληματικών επενδύσεων δεν περιλαμβάνονται κι άλλες εκτός των 6, όπως πχ ένα Περιφερειακό Βοτανικό Πάρκο για την έρευνα σε νέες καλλιέργειες
- αν απουσιάζει εμφατικά έστω η πρόβλεψη για τους απαραίτητους υποστηρικτικούς μηχανισμούς του τεράστιου εγχειρήματος του μετασχηματισμού της περιφερειακής οικονομίας, όπως και η πρόβλεψη για ένα Παρατηρητήριο Απολιγνιτοποίησης & Απασχόλησης
- αν η εκτίμηση θέσεων για την λειτουργία των φωτοβολταϊκών πάρκων δείχνει υπεραισιόδοξη
- αν οι μελετητές δεν περιλαμβάνουν εμφανώς στο σχέδιο τους τις εν δυνάμει επενδύσεις γύρω από τα λιμναία μας συστήματα, ένα κορυφαίο συγκριτικό πλεονέκτημα φυσικών πόρων της περιοχής (που το τρέχον ΠΕΠ έχει επιλέξει ως ειδικές χωρικές ενότητες υλοποίησης έργων – ΟΧΕ Λιμνών)
έχει ή δεν έχει κάποια σημασία:
- αν η παράθεση με δομικό τρόπο μιας εκτενούς σειράς κατηγοριών κινήτρων που πραγματικά εντυπωσιάζουν με την ποσότητα και πληρότητα τους, δεν έχουν πάρει (έστω και πρώιμα) σάρκα και οστά, δλδ νούμερα και χρονοδιαγράμματα εφαρμογής τους
- αν ο νέος (και πολύ δόκιμος) όρος ΖΑΠ ( Ζώνες Απολιγνιτοποίησης) όπως και η αναφορά περί ανάγκης επίσπευσης των αναγκαίων πολεοδομικών παρεμβάσεων αναπτύσσονται σε δύο στιβαρά σενάρια θεσμοθέτησης χρήσεων γης και καταλαμβάνουν ειδική και εκτεταμένη αναφορά στο κείμενο
- αν οι καλούμενες ως γρήγορες νίκες σε επενδύσεις από ήδη διαθέσιμα χρήματα δεν γίνονται εύκολα αντιληπτές στον αναγνώστη
- αν το σύστημα διακυβέρνησης της ΔΑΜ είναι ακόμη σε σχεδιασμό, όπως και ο οδικός χάρτης εφαρμογής
- αν το masterplan είναι στρατηγικό κείμενο κατευθύνσεων και όχι το ίδιο το διακριτό Επιχειρησιακό Σχέδιο της ΔΑΜ 2021-2027 που έπεται και θα χρηματοδοτεί μέρος των προβλεπόμενων επενδύσεων
- αν μέχρι σήμερα δεν έχει δοθεί σε φορείς και κοινό η άλλη μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας για λογαριασμό της ΕΕ
Η διαχείριση της κρίσης και της μεγάλης περιπέτειας στην οποία μπήκε η περιοχή μεταλιγνιτικά έχει προφανώς πολλά επίπεδα, απαιτεί συνεργασίες, διεκδικήσεις και προϋποθέτει να λυθούν ή να δρομολογηθούν μια μεγάλη σειρά από άμεσες ενέργειες. Ο χρόνος φαντάζει λίγος για τα πάντα, οπότε είναι λογικό να επικρατεί ο αρνητισμός σε φορείς, πολίτες και τεχνοκράτες.
Φαίνεται ότι επικοινωνιακά καλλιεργήθηκαν μεγάλες προσδοκίες για το σχέδιο αυτό (κάτι που δεν έγινε πχ για το επίσης πολύ σημαντικό κείμενο που αφορά στο Εθνικό Σχέδιο Ενέργειας & Κλίματος – ΕΣΕΚ), ενώ ο πραγματικός του ρόλος στην εξέλιξη των απαραίτητων βημάτων είναι μεν κομβικός, αλλά όχι ο πλέον κρίσιμος.
Σχεδιασμοί τέτοιου είδους γίνονται συνεχώς. Εκεί που υπάρχει διαχρονικά πρόβλημα είναι στην υλοποίηση των προβλέψεων και στους χρόνους ολοκλήρωσης των έργων από τους φορείς υλοποίησης σε ότι αφορά τις δημόσιες επενδύσεις, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει εγγενής αδυναμία ουσιαστικού συγχρωτισμού & συντονισμού με όλα τα μέτωπα της παραγωγικής αγοράς (επιχειρήσεις, απασχολούμενοι, επαγγελματίες, αγρότες).
Μένοντας εντός ή εκτός, θα πρέπει να θυμόμαστε ονόματα όσων μας οδηγούν στο αύριο, ακόμα και αν δεν μπορούμε να τρέχουμε με την ταχύτητα του φωτός που τρέχουν οι ίδιοι, οι εξελίξεις, τα κείμενα, οι στρατηγικές κι όλος ο πλανήτης.
