Με χρονικό σημείο εκκίνησης τη μακρινή δεκαετία του 1950, οι λιγνίτες της Δυτικής Μακεδονίας αποτελέσαν την κυρίαρχη εγχώρια ενεργειακή πηγή πάνω στην οποία στηρίχθηκε ο εξηλεκτρισμός της Ελλάδας και η ανάπτυξη της περιοχής μας. Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, λόγω της απόσυρσης των λιγνιτικών μονάδων, η περιοχή έχει εισέλθει σε συνθήκες χαμηλής λιγνιτικής παραγωγής. Λιγνιτικές μονάδες και ορυχεία κλείνουν. Η περιοχή στήριξε σε σημαντικότατο βαθμό την οικονομική της ανάπτυξη, πλέον του μισού αιώνα, στην εξορυκτική βιομηχανία του λιγνίτη και την ηλεκτροπαραγωγή.
Η ανεργία σημειώνει διαχρονικά το μεγαλύτερο ποσοστό μεταξύ των υπολοίπων περιφερειών της ελληνικής επικράτειας. Η ζημιά που έγινε είναι ανυπολόγιστη, καθώς το πιο ζωντανό και παραγωγικό κομμάτι του πληθυσμού, που είναι η νέα γενιά, έφυγε και συνεχίζει να φεύγει από την περιοχή και αναζητά σε άλλα μέρη εντός και εκτός Ελλάδος βιώσιμες και εξελίξιμες εργασίες. Γεγονός που δυστυχώς επιβεβαιώνει και η απογραφή του 2022.
Η «μονοκαλλιέργεια» του λιγνίτη κατέστησε την οικονομία της περιοχής ιδιαίτερα εξαρτημένη και ευάλωτη. Απαιτείται η ανάπτυξη ενός νέου πολυδιάστατου μοντέλου με επανακαθορισμό των παραγωγικών δυνατοτήτων της περιοχής, ώστε να εξασφαλισθεί, η βιώσιμη ανάπτυξη και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και εισοδήματος τα οποία έχουν χαθεί.
Ένα μοντέλο που μπορεί να βασιστεί:
Στην προάσπιση της απασχόλησης, εξασφαλίζοντας τις υφιστάμενες θέσεις εργασίας και δημιουργώντας νέες.
Στην “βιομηχανική κληρονομία- κουλτούρα” της περιοχής και την υψηλή εξειδίκευση των επιχειρήσεων και των εργαζομένων στη βιομηχανική παραγωγή.
Στο γεωργικό- κτηνοτροφικό τομέα, τη μεταποίηση, και την αγροδιατροφή, με παραγωγή επώνυμων προϊόντων υψηλής ποιοτικής αξίας. (τσάι, λεβάντα, κρόκος, πατάτες, γάλα, κρέας κτλ.).
Στην ιστορική και διαχρονική εξωστρεφή ενασχόληση με το εμπόριο και τη μεταποίηση.
Στην ισχυρή παρουσία του Πανεπιστήμιου στην περιοχή.
Στον προσανατολισμό των εργαζομένων και των πολιτών στη βιομηχανική παραγωγή.
Στον τουρισμό.
Ζητούμενα – στόχοι για την υλοποίηση του νέου μοντέλου:
Η δημιουργία ισχυρής βιομηχανικής περιοχής, στα αποκατεστημένα εδάφη ΔΑΜ, με ανάλογες υποδομές, (ύδρευση, αποχέτευση, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες), οδική πρόσβαση στην Αθήνα, Λάρισα και στην Εγνατία Οδό. Σιδηροδρομική πρόσβαση στο Λιμάνι Θεσσαλονίκης μέσω σιδηροδρομικής γραμμής).
Η εγκατάσταση μεγάλης-ων βιομηχανικών επιχειρήσεων, (στο χώρο της παραγωγής συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, κ.α), οι οποίες θα δημιουργήσουν πολλές νέες θέσεις εργασίας. Έτσι θα δοθεί η ώθηση που χρειάζονται οι επενδυτές.
Σημαντικότατη είναι η επένδυση της ADVENT στην Κοζάνη, όπου σύμφωνα με το διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας Δρ. Βασίλη Γρηγορίου δημιουργούνται 650 θέσεις εργασίας μέσα στα επόμενα χρόνια.
Η ενίσχυση και προώθηση επιχειρηματικότητας υφιστάμενων επιχειρήσεων.
Ο εκσυγχρονισμός ενεργειακών υποδομών, η ανάπτυξη ζωνών έρευνας και καινοτομίας στην ενέργεια (π.χ. δημιουργία κοιλάδας ενεργείας και τεχνολογίας).
Ανάπτυξη ζωνών έρευνας και καινοτομίας.
Ανάπτυξη γεωργικού τομέα και αγροδιατροφής, με εκσυγχρονισμό των μονάδων παραγωγής, ανάπτυξη έξυπνων μονάδων παραγωγής και μεταποίησης αγροτικών προϊόντων, ανάπτυξη πρότυπων – βιολογικών εκμεταλλεύσεων σε αποκατεστημένα εδάφη, ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ζωικής παραγωγής.
Δημιουργία νέων, και στήριξη υφιστάμενων αρδευτικών δικτύων, στον Ελλήσποντο, στα Καραγιάννια, στο οροπέδιο Πολυμύλου, στις παραλίμνιες περιοχές.
Αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας/πρόνοιας (πρωτοβάθμια/δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας, βρεφονηπιακών σταθμών κ.λπ.) και σύνδεση με το πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Ανάπτυξη κοινωνικών υποδομών και υποδομών υγείας.
Ο οριζόντιος ψηφιακός μετασχηματισμός των αστικών και αγροτικών περιοχών και η ενσωμάτωση προηγμένων τεχνολογιών στους παραγωγικούς τομείς.
Σύνδεση της ακαδημαϊκής έρευνας με την οικονομία-εργασία απασχόληση.
Αναβάθμιση δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού μέσα από τους φορείς εκπαίδευσης- κατάρτισης. Επανεκπαίδευση και κατάρτιση εργατικού δυναμικού σε νέες δεξιότητες και δραστηριότητες.
Η αύξηση των εισοδημάτων των καταναλωτών θα οδηγήσει στην επιστροφή συμπολίτες μας που έχουν φύγει για να εργαστούν σε άλλες περιοχές της Ελλάδας και στο εξωτερικό.
Σήμερα είναι ανάγκη στο δήμο Κοζάνης, της ανεργίας, των κλειστών καταστημάτων, της φυγής των συμπολιτών μας, της μείωσης των θέσεων εργασίας, όλοι μαζί να δουλέψουμε και να ξανασυστήσουμε την περιοχή μας.
Το νέο «brand name» που δεν είναι θα είναι άλλο από το βιομηχανικό, κοινότοπο και πρωτοπόρο σε όλη την χώρα. Όλοι μαζί αλλάζουμε.
Είναι δύσκολο βέβαια να συνειδητοποιήσει κάποια-ος τι πρόκειται να γίνει, τις ευκαιρίες, τις προοπτικές και αυτό είναι φυσιολογικό όταν για πολλά χρόνια στην περιοχή μας έγιναν τόσα λίγα.
Η υλοποίηση των παραπάνω προτάσεων, δημιουργεί μία, επιπλέον μεγάλη αύξηση στις επαγόμενες επενδύσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας.
Αλλάζουμε, κοιτάμε μπροστά, αυτή την τεράστια δυνατότητα- πρόκληση θα την κερδίσουμε, όλοι μαζί! Αξιοποιώντας το Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, τα δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, το πράσινο ταμείο, το ΕΣΠΑ και το σύνολο των χρηματοδοτικών εργαλείων!
Ο δήμος Κοζάνης και η ευρύτερη περιοχή θα γίνει, η καλύτερη πρακτική της Ευρώπης. Από την περιοχή της φυγής θα γίνουμε η περιοχή της επιλογής, η περιοχή της ανάπτυξης, η περιοχή της καινοτομίας και των καλών πρακτικών.
Υστερόγραφο: Δεν αναφέρθηκαν στο παρόν κείμενο, γιατί είναι γνωστές, οι δράσεις και οι ενέργειες του Υπουργού κ. Παπαθανάση και των φορέων της Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, Ειδική Υπηρεσία – Μετάβαση Α.Ε.
