Στο 36,3% ο κίνδυνος φτώχειας
Την πολύ δύσκολη κατάσταση, που περνά η Δυτική Μακεδονία, αποτυπώνει η Ετήσια Έκθεση 2025 του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ (ΙΝΕ ΓΣΕΕ), που δημοσιεύτηκε στις 17 Ιουνίου. Η Δυτική Μακεδονία αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις σε όλα τα επίπεδα, με τις κρίσεις των τελευταίων δεκαπέντε ετών να έχουν αφήσει ανεξίτηλα σημάδια στο δημογραφικό, την οικονομία και τις συνθήκες διαβίωσης.
Το πιο σοκαριστικό στοιχείο είναι η δημογραφική κατάρρευση: η Δυτική Μακεδονία κατέγραψε τη μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση πληθυσμού στην Ελλάδα, φτάνοντας το 13,7% την περίοδο 2009-2024.
Παράλληλα, ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός της περιφέρειας (ηλικίες 15-64 ετών) συρρικνώθηκε κατά 7,9% την ίδια περίοδο. Η βαθιά οικονομική κρίση που βίωσε η χώρα ενίσχυσε την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια, οδηγώντας σε υποχώρηση του δείκτη γεννητικότητας και αύξηση των μεταναστευτικών ροών προς το εξωτερικό.
Οικονομική καταστροφή χωρίς προηγούμενο
Η οικονομική εικόνα είναι εξίσου ζοφερή. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της Δυτικής Μακεδονίας το 2023 ήταν χαμηλότερο κατά 21,8% σε σχέση με το 2009, αποτελώντας τη μεγαλύτερη μείωση μεταξύ όλων των περιφερειών της Ελλάδας.
Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε μονάδες αγοραστικής δύναμης ανήλθε το 2023 στις 21.200 PPS, τιμή χαμηλότερη από τον μέσο όρο της Ελλάδας (26.400 PPS). Η συμβολή της περιφέρειας στο συνολικό ΑΕΠ της χώρας δεν ξεπερνά το 2%, ενώ η ακαθάριστη εγχώρια δαπάνη για δραστηριότητες Έρευνας και Ανάπτυξης ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν μόλις 0,58% το 2021.
Αγορά εργασίας σε κρίση
Στο μέτωπο της απασχόλησης, η κατάσταση είναι εξίσου απογοητευτική. Το 2024, η περιφέρεια είχε ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης στην Ελλάδα (58,7%), έναντι 63,3% του εθνικού μέσου όρου και 70,8% του ευρωπαϊκού.
Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η έμφυλη ανισότητα στην απασχόληση, με τη διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών να φτάνει τις 18,9 ποσοστιαίες μονάδες το 2024 – σχεδόν εξαπλάσια του μέσου όρου της ΕΕ που είναι 3,3 ποσοστιαίες μονάδες.
Το ποσοστό ανεργίας μεταξύ των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έφτασε το 11,8% το 2024, ξεπερνώντας σημαντικά τον εθνικό μέσο όρο (7,3%) και τον ευρωπαϊκό (3,8%). Ειδικά οι γυναίκες με πανεπιστημιακή εκπαίδευση αντιμετωπίζουν ποσοστό ανεργίας 16,3% – σχεδόν τριπλάσιο από την Αττική (5,2%) και τετραπλάσιο από τον μέσο όρο της ΕΕ (4,1%).
Φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός
Οι οικονομικές δυσκολίες αντικατοπτρίζονται άμεσα στη διαβίωση των πολιτών. Το 2024, το 36,3% του πληθυσμού βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού – ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στη χώρα, σημαντικά πάνω από τον εθνικό (26,9%) και ευρωπαϊκό (21%) μέσο όρο.
Το ποσοστό σοβαρής υλικής και κοινωνικής στέρησης ανήλθε στο 13,3% το 2024, ενώ ένα σημαντικό 21% των πολιτών αδυνατούσε να πραγματοποιήσει αναγκαίες ιατρικές εξετάσεις λόγω οικονομικής στενότητας, μεγάλης λίστας αναμονής ή απόστασης.
Επιπροσθέτως, η Δυτική Μακεδονία κατέγραψε το υψηλότερο ποσοστό πολιτών (ηλικίες 0-64 ετών) που διαβιούσαν σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας το 2024, φτάνοντας το 13,3%, έναντι 7,5% του εθνικού μέσου όρου και 7,9% της ΕΕ.
Επείγουσα ανάγκη για δράση
Τα ευρήματα της έρευνας αναδεικνύουν την επείγουσα ανάγκη για στοχευμένες παρεμβάσεις και μια συνεκτική αναπτυξιακή στρατηγική που θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα της περιφέρειας.
Η Δυτική Μακεδονία χρειάζεται άμεσα μέτρα για τη μείωση των ανισοτήτων, τη διασφάλιση μιας πιο ισόρροπης οικονομικής ανάπτυξης και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της, προτού είναι πολύ αργά.
