Συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο για το ρόλο της Τεχνητής Νοημοσύνης
Η Δυτική Μακεδονία βρίσκεται σε μια από τις πιο κρίσιμες καμπές της σύγχρονης ιστορίας της. Η ταχεία απολιγνιτοποίηση άλλαξε ριζικά το παραγωγικό και κοινωνικό της προφίλ, αφήνοντας πίσω χιλιάδες ανέργους, μια οικονομία σε αναζήτηση νέας ταυτότητας και έναν πληθυσμό που γερνά και μειώνεται. Η συζήτηση για το μέλλον της περιοχής δεν περιορίζεται πλέον μόνο στα ενεργειακά ζητήματα αλλά αγγίζει την ίδια τη βιωσιμότητα των τοπικών κοινωνιών.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, μια πρωτότυπη διεθνής έρευνα φοιτητών από το Texas A&M Energy Institute, σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, φέρνει στο προσκήνιο μια τολμηρή πρόταση: αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης και της «έξυπνης» γεωργίας ως βασικών μοχλών για την παραγωγική ανασυγκρότηση της περιοχής. Η ερευνητική ομάδα επισκέφθηκε τη Δυτική Μακεδονία, συνομίλησε με φορείς, αγρότες, πολίτες και ΜΜΕ – μεταξύ αυτών και ο «Χρόνος» Κοζάνης – καταγράφοντας την αγωνία αλλά και τις προσδοκίες για μια πραγματικά δίκαιη μετάβαση.
Τα αποτελέσματα της έρευνας, παρουσιάστηκαν διαδικτυακά από επικεφαλής του project Αναπληρωτή Καθηγητή του Texas A&M Energy Institute Κωνσταντίνο Παππά και τους Αμερικανούς και όχι μόνο φοιτητές.
Κατά τη διάρκεια της έρευνας, οι φοιτητές συνομίλησαν με πολίτες, φορείς και τοπικά ΜΜΕ. Ο «Χρόνος» μετέφερε τις ανησυχίες της κοινωνίας για την ταχύτητα της μετάβασης, αλλά και την ανάγκη να υπάρξει πραγματικός διάλογος από τα κάτω προς τα πάνω. Η συμβολή των τοπικών μέσων, όπως καταγράφεται στην έκθεση, είναι κρίσιμη για να ακουστεί η φωνή των κατοίκων σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.
Η έρευνα καταγράφει με μελανά χρώματα την πραγματικότητα που βιώνει η περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας:
- Υψηλή ανεργία και φυγή νέων επιστημόνων («brain drain»), καθώς η απώλεια των θέσεων εργασίας της ΔΕΗ δεν αναπληρώθηκε από ισοδύναμες ευκαιρίες.
- Μείωση πληθυσμού και γήρανση της κοινωνίας, που περιορίζει τις προοπτικές ανάπτυξης.
- Περιβαλλοντική επιβάρυνση από δεκαετίες λιγνιτικής δραστηριότητας, με υποβαθμισμένα εδάφη, προβλήματα ποιότητας νερού και εκκρεμότητες στην αποκατάσταση των εδαφών των ορυχείων.
- Παρά την εισροή ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων μέσω του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, η κοινωνική ανησυχία παραμένει έντονη.
- Έλλειμμα εμπιστοσύνης προς την κεντρική διοίκηση και αίσθηση ότι οι τοπικές κοινότητες δεν έχουν ουσιαστικό λόγο στη διαμόρφωση πολιτικών.
Η τεχνητή νοημοσύνη ως μοχλός ανάπτυξης
Η έρευνα αναδεικνύει ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να προσφέρει λύσεις όπως:
- Γεωργία με χρήση αισθητήρων, drones και αλγορίθμων πρόβλεψης που μειώνουν κόστος και σπατάλη πόρων.
- Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σε τομείς υψηλής ειδίκευσης, ώστε να συγκρατηθεί η νεολαία στην περιοχή.
- Εκπαίδευση και ψηφιακές δεξιότητες για αγρότες και νέους, ώστε να αντιμετωπιστεί το «ψηφιακό έλλειμμα» που σήμερα αποτελεί σοβαρό εμπόδιο.
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι χωρίς αξιόπιστο ευρυζωνικό διαδίκτυο σε κάθε χωριό και αγροτική περιοχή, καμία τεχνολογική καινοτομία δεν μπορεί να εφαρμοστεί αποτελεσματικά.
Προτάσεις για την περιοχή
Στα συμπεράσματα, η ομάδα του Summer School 2025 προτείνει:
- Επενδύσεις σε ψηφιακές υποδομές και γρήγορο internet σε όλη τη Δυτική Μακεδονία.
- Δημιουργία πιλοτικών αγροκτημάτων-πρότυπων που θα δείξουν στην πράξη τα οφέλη της «έξυπνης γεωργίας».
- Ενίσχυση της τοπικής συμμετοχής με θεσμοθέτηση επιτροπών στις κοινότητες που θα παρακολουθούν την πορεία των έργων.
- Πλήρη και άμεση αποκατάσταση των εδαφών των ορυχείων, με στόχο τη μετατροπή τους σε παραγωγικές εκτάσεις ή χώρους εγκατάστασης ΑΠΕ.
Όπως επισημαίνουν οι φοιτητές στην έκθεσή τους, «η μετάβαση δεν είναι μόνο τεχνολογική, είναι και κοινωνική». Αν η Δυτική Μακεδονία καταφέρει να φέρει μαζί επιστήμονες, αγρότες, τοπική αυτοδιοίκηση και επιχειρήσεις γύρω από ένα κοινό σχέδιο, τότε η επόμενη μέρα μπορεί να είναι όχι μόνο βιώσιμη, αλλά και ελπιδοφόρα.
Σωκράτης Μουτίδης – www.xronos-kozanis.gr
