“They are us” δηλαδή «είναι εμείς» ήταν τα λόγια της Νεοζηλανδής Πρωθυπουργού Τζασίντα Άρντερν, που ακούστηκαν περισσότερο στη δήλωσή της, μετά την δολοφονική επίθεση στο Κράισττσερτς της Νέας Ζηλανδίας. Η στάση της Άρντερν επικροτήθηκε, ακριβώς γιατί ήρθε να μειώσει την απόσταση ανάμεσα στο «εμείς» και «οι άλλοι» και να δημιουργήσει ενιαίο μέτωπο απέναντι στο μίσος και στη βία, ανεξάρτητα από το που προέρχεται.
Το νέο διχαστικό δίπολο, που ήρθε να διαψεύσει τους ευσεβείς πόθους περί νέας ειρηνικής περιόδου, την οποία προέβλεπε στις αρχές του ’90 ο Φουκουγιάμα, έχει στη βάση του όλα τα στοιχεία της σύγκρουσης των πολιτισμών, που την ίδια εποχή περιέγραφε ο Σάμιουελ Χάντινγκτον, ως τη νέα πηγή προβλημάτων.
Η πρόβλεψη του Χάντινγκτον επιβεβαιώνεται τις τελευταίες δεκαετίες. Πως, όμως; Με την εκδοχή της αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Η χειριστική συμπεριφορά της Δύσης απέναντι στην Ανατολή, την οποία έξοχα αποτύπωσε ο Έντουαρντ Σαϊντ στο βιβλίο του «Orientalism», το αμερικανικό δόγμα της Νέας Τάξης Πραγμάτων και του Πολέμου Ενάντια στην Τρομοκρατία, αλλά και η με κάθε τρόπο καλλιέργεια του αισθήματος της ανωτερότητας του δυτικού πολιτισμού, έχουν ένα μέρος της ευθύνης για τον φαύλο κύκλο δράσης και αντίδρασης.
Οι θιασώτες της εξήγησης του Χάντινγκτον επιμένουν στην πολιτισμική αιτιότητα που δίνει στη θρησκεία ειδικό βάρος στη συζήτηση, βγάζοντας απ’ έξω το βασικό πρόβλημα που είναι οι ανισότητες στην πρόσβαση στους πόρους. Καθώς, όμως, για το θέμα των πόρων δεν επιδιώκεται, αλλά ούτε και υπάρχει εύκολη λύση, επιλέγεται από όλους, συμπεριλαμβανομένων και των μέσων ενημέρωσης, η βολική πλαισίωση που θέλει το βάρος να πέφτει στις πολιτισμικές ιδιομορφίες. Οι τελευταίες είναι που επιτείνουν το χτίσιμο του λόγου του μίσους, ο οποίος πατάει πάνω στις διαφορές και θρέφει το αίσθημα της απέχθειας για οτιδήποτε διαφέρει.
Όσο, λοιπόν, τα φαινόμενα βίας και μίσους θα απεικονίζονται ως ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, στο οποίο το κέρδος του ενός πολιτισμού θα είναι ίσο με τη ζημία του άλλου, τόσο θα πληθαίνουν τα κρούσματα παγκοσμίως.
(δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο “Βήμα της Κυριακής” στις 17/3/2019).
