Αποκλειστικό άρθρο στον «Χ» του ευρωβουλευτή Σάκη Αρναούτογλου για την καύση απορριμμάτων
Με άρθρο του που δημοσιεύεται αποκλειστικά στον «Χρόνο», ο ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Σάκης Αρναούτογλου στέλνει ξεκάθαρο μήνυμα: είναι κατηγορηματικά αντίθετος στη δημιουργία μονάδων καύσης απορριμμάτων στη Δυτική Μακεδονία και αλλού στην Ελλάδα. Με αναφορές σε ευρωπαϊκά παραδείγματα, τεκμηριώνει πως η καύση δεν αποτελεί «μαγική λύση» αλλά ακριβό και επικίνδυνο πισωγύρισμα, που εγκλωβίζει τις τοπικές κοινωνίες σε μια πορεία ρύπανσης και υπέρογκων τελών για δεκαετίες.
«Οι πολίτες δεν πρέπει να πληρώσουν, ούτε με την τσέπη τους ούτε με την υγεία τους για λανθασμένες πολιτικές», τονίζει στο άρθρο του, καλώντας σε επένδυση στην πρόληψη, στην ανακύκλωση, στα βιοαπόβλητα και στην κυκλική οικονομία. Από τον Μάιο, ο «Χ» ήταν το πρώτο μέσο που άνοιξε τον διάλογο για την καύση απορριμμάτων στη Δυτική Μακεδονία. Συνεχίζουμε να καταγράφουμε, να ερευνούμε και να καταθέτουμε τεκμηριωμένες απόψεις, ώστε η τοπική κοινωνία να έχει καθαρή εικόνα πριν ληφθούν οριστικές αποφάσεις.
Καύση απορριμμάτων στη Δυτική Μακεδονία. Τι γίνεται στην υπόλοιπη Ευρώπη
Του Σάκη Αρναούτογλου, Ευρωβουλευτή ΠΑΣΟΚ (S&D)*
Ως ευρωβουλευτής των Σοσιαλιστών, αισθάνομαι την ανάγκη να μιλήσω καθαρά και χωρίς υπεκφυγές για ένα ζήτημα που αφορά κάθε πολίτη της χώρας μας: τη σχεδιαζόμενη καύση απορριμμάτων στη Δυτική Μακεδονία και αλλού στην Ελλάδα. Πρόκειται για μια επιλογή που κινδυνεύει να αποδειχθεί όχι μόνο περιβαλλοντικά επιζήμια, αλλά και οικονομικά δυσβάσταχτη για τις τοπικές κοινωνίες.
Η ελληνική κυβέρνηση προβάλλει την καύση ως τη «μαγική λύση» που θα μας οδηγήσει σε συμμόρφωση με τους ευρωπαϊκούς στόχους. Όμως η πραγματικότητα είναι σκληρή και αδιαμφισβήτητη: σήμερα, πάνω από το 80% των απορριμμάτων στην Ελλάδα καταλήγουν σε ταφή, την ώρα που ο στόχος για το 2030 είναι λιγότερο από 10%. Μιλάμε δηλαδή για ένα χάσμα τεράστιο, που δεν μπορεί να καλυφθεί με έργα καύσης. Αντίθετα, τα εργοστάσια αυτά θα παγιώσουν την εξάρτηση από τον παραλογισμό της σπατάλης, γιατί για να λειτουργούν χρειάζονται τεράστιες ποσότητες απορριμμάτων ως «καύσιμη ύλη».
Αρκεί να δούμε το παράδειγμα του Βόλου. Εκεί, με μόλις 100.000 τόνους RDF/SRF ετησίως, οι κάτοικοι ζουν εδώ και χρόνια με βαρύ ατμοσφαιρικό φορτίο, διαρκείς οσμές, καταγγελίες για διοξίνες και σοβαρή υποβάθμιση της ποιότητας ζωής. Κι όμως, αντί να αντλήσουμε διδάγματα, σχεδιάζουμε μονάδες πολλαπλάσιας κλίμακας, όπως της Κοζάνης με 300.000 τόνους και κυρίως της Αττικής με 700.000 τόνους τον χρόνο. Αν το Βόλο τον θεωρούμε ήδη προβληματικό, τι θα γίνει σε τόσο μεγαλύτερη κλίμακα;
Την ίδια στιγμή, στην υπόλοιπη Ευρώπη παρατηρείται ακριβώς το αντίθετο ρεύμα. Οι περισσότερες χώρες επενδύουν στην πρόληψη, στην ανακύκλωση, στη διαλογή στην πηγή, στην κυκλική οικονομία. Η Γερμανία, η Ολλανδία, η Σουηδία δείχνουν ότι η πραγματική πρόοδος δεν βρίσκεται στο να καίμε τα σκουπίδια, αλλά στο να τα μετατρέπουμε σε πόρους. Οι χώρες αυτές έχουν επενδύσει σε ολοκληρωμένα συστήματα πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης, ώστε τα απορρίμματα να αποτελούν δευτερογενείς πρώτες ύλες. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, η ανακύκλωση συσκευασιών ξεπερνά το 65%, ενώ στην Ολλανδία πάνω από το 70% των αποβλήτων οικοδομικών υλικών επαναχρησιμοποιείται. Η Σουηδία έχει αναπτύξει εκτεταμένα δίκτυα διαλογής βιοαποβλήτων και παραγωγής βιοαερίου, καλύπτοντας ενεργειακές ανάγκες μεταφορών και θέρμανσης.
Γι’ αυτό άλλωστε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εδώ και χρόνια στέλνει σαφές μήνυμα: η καύση δεν μπορεί να είναι λύση πρώτης γραμμής, ούτε να υποκαθιστά την ανακύκλωση. Η ευρωπαϊκή ιεραρχία αποβλήτων είναι ξεκάθαρη: πρώτα πρόληψη, μετά επαναχρησιμοποίηση, ακολουθεί ανακύκλωση, στη συνέχεια ανάκτηση ενέργειας και τελευταίο καταφύγιο η ταφή. Οι επενδύσεις σε καύση όχι μόνο δεν συμβάλλουν στους υψηλούς στόχους ανακύκλωσης (55% το 2025, 60% το 2030, 65% το 2035), αλλά κινδυνεύουν να τις υπονομεύσουν, γιατί δημιουργούν την ανάγκη διαρκούς τροφοδοσίας με σκουπίδια για δεκαετίες. Η Ευρώπη κινείται προς ένα μοντέλο κυκλικής οικονομίας, όπου τα απόβλητα θεωρούνται πρώτες ύλες που επιστρέφουν στον παραγωγικό κύκλο. Η καύση, αντιθέτως, καταστρέφει πόρους και απελευθερώνει εκπομπές. Επομένως, οι χώρες που θέλουν να είναι πρωτοπόρες επενδύουν σε τεχνολογίες καθαρές, αποκεντρωμένες και συμβατές με την κλιματική ουδετερότητα, όχι σε μεγάλες εγκαταστάσεις αποτέφρωσης που ανήκουν στο παρελθόν.
Αναρωτιέμαι: γιατί να πληρώσουν οι πολίτες το τίμημα αυτών των λανθασμένων πολιτικών επιλογών; Το οικονομικό βάρος είναι δυσβάσταχτο. Μελέτες μιλούν για τέλη της τάξης των 100-140 ευρώ τον τόνο. Αυτά θα μεταφραστούν σε υψηλότερα δημοτικά τέλη, δηλαδή σε άμεση επιβάρυνση των νοικοκυριών. Και μάλιστα, για μια λύση που δεν λύνει το πρόβλημα, αλλά το αναπαράγει.
Η Ελλάδα χρειάζεται στρατηγική που θα εστιάζει στην πρόληψη δημιουργίας απορριμμάτων, στην πραγματική ανακύκλωση, στη χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων και στη δημιουργία τοπικών υποδομών επαναχρησιμοποίησης. Κεντρικό εργαλείο πρέπει να αποτελέσει η καθολική εφαρμογή των καφέ κάδων, ώστε τα οργανικά υπολείμματα να οδηγούνται σε μονάδες αναερόβιας χώνευσης για την παραγωγή βιοαερίου και ενέργειας. Έτσι, τα βιοαπόβλητα παύουν να είναι βάρος και μετατρέπονται σε πόρο, σύμφωνα με τα πρότυπα της ευρωπαϊκής κυκλικής οικονομίας. Αυτές είναι οι πολιτικές που χρηματοδοτεί και προωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση. Αντίθετα, η αποτέφρωση εγκλωβίζει τη χώρα σε μια πανάκριβη και περιβαλλοντικά επικίνδυνη πορεία.
Στη Δυτική Μακεδονία, μια περιοχή που ήδη έχει πληρώσει βαρύ τίμημα λόγω της απολιγνιτοποίησης, δεν μπορεί να φορτωθεί ένα ακόμη περιβαλλοντικό πείραμα. Οι τοπικές κοινωνίες δικαιούνται καθαρό αέρα, δίκαιη μετάβαση, βιώσιμες θέσεις εργασίας. Όχι ένα νέο εργοστάσιο ρύπανσης.
Είναι η ώρα να σταθούμε απέναντι σε αυτό το τραγικό λάθος. Να διεκδικήσουμε ευρωπαϊκά κονδύλια για πράσινες, σύγχρονες λύσεις, και να αφήσουμε την καύση απορριμμάτων στο παρελθόν. Οι πολίτες δεν αξίζουν να πληρώσουν – ούτε με την τσέπη τους ούτε με την υγεία τους – για τις ανεύθυνες πολιτικές της κυβέρνησης.
*Ο Σάκης Αρναούτογλου είναι Έλληνας ευρωβουλευτής στην Ομάδα της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών. Είναι μέλος των Επιτροπών Περιβάλλοντος, Κλίματος και Ασφάλειας των Τροφίμων, της Επιτροπής Αλιείας και της Αντιπροσωπείας για τις σχέσεις με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Είναι επίσης αναπληρωτής στις Επιτροπές Περιφερειακής Ανάπτυξης, Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου, Αντιπροσωπεία στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση Ίσης Εκπροσώπησης ΟΚΑΚΕ-ΕΕ, Αντιπροσωπεία στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση Καραϊβικής-ΕΕ.
