Βάλια Κάλντα και οι λίμνες Φλέγγα στην Π.Ε. Γρεβενών
Οι ομορφιές στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας δεν βρίσκονται μόνο στην περιοχή της λίμνης Πολυφύτου της Π. Ε. Κοζάνης, που έχουμε ήδη αναφέρει σε προηγούμενες δημοσιεύσεις, αλλά είναι διάσπαρτες σε όλη την περιοχή σε κάθε γωνιά αυτής της περιοχής που με την κατάλληλη προβολή και σεβασμό στην φύση και το περιβάλλον μπορούν να συμβάλουν στην ανάκαμψη της οικονομίας της.
Ο τουρισμός στην πατρίδα μας πρόσφερε και προσφέρει πολλά, αλλά αυτό που είχε ξεχωρίσει μέχρι τώρα ήταν η θάλασσα, οι παραθαλάσσιες περιοχές, τα όμορφα νησιά και σίγουρα τα αρχαιολογικά ευρήματα.
Η Δυτική Μακεδονία είναι η μόνη περιοχή στην Ελλάδα που δεν έχει θάλασσα, αλλά έχει επτά φυσικές λίμνες έχει δρακολίμνες και τα τελευταία 50-60 χρόνια απέκτησε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο πολλές τεχνητές λίμνες φτάνοντας σε πάνω από 50 σε σύνολο.
Έχει το μεγαλύτερο ποτάμι της Ελλάδας που ανήκει εξ ολοκλήρου την Ελληνική επικράτεια τον Αλιάκμονα και έχει πολλά βουνά με απίστευτα τοπία, με σπάνια φυτά, πολλά από τα οποία δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο.
Ο εναλλακτικός τουρισμός που ξεφεύγει από τις τετριμμένες μορφές τουρισμού θα μπορούσε να διαπρέψει στην περιοχή μας, χρειάζεται σίγουρα υποδομές, οργάνωση και προβολή, αλλά για να διατηρηθεί αυτό και να αποδώσει χρειάζεται σεβασμό στη φύση, που δυστυχώς έχει λείψει από αυτούς τα τελευταία χρόνια που είναι υποχρεωμένοι να την προστατέψουν τους κυβερνώντες.
Στην Π.Ε. των Γρεβενών υπάρχει μια καταπληκτική και όμορφη τοποθεσία που πολλοί πιστεύουν ότι είναι στην Ήπειρο αφού η πρόσβασή της από το Μέτσοβο είναι πιο εύκολη, μέχρι τώρα η δύσκολη πρόσβαση από τα Γρεβενά λόγω έλλειψης κατάλληλου οδικού δικτύου τους στερεί το οικονομικό πλεονέκτημα που θα είχαν από την εφαρμογή του Εναλλακτικού τουρισμού που θα μπορούσε να προκύψει. Είναι η ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ και οι δύο λίμνες Φλέγγα που βρίσκονται στην περιοχή της κοιλάδας. Στη σημερινή δημοσίευση θα σας δώσουμε γενικές πληροφορίες και θα αναφέρουμε και την χλωρίδα της
Ταυτόχρονα θα δείτε μια προβολή ενός παλιού βίντεο από το αρχείο Καπλάνογλου που η διεύθυνση του βρίσκεται στο τέλος της δημοσίευσης και αναφέρεται σε αυτή την κοιλάδα και τις λίμνες.
*Η ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ
Η Βάλια Κάλντα που στα Βλάχικα (σημαίνει η Ζεστή είναι ένα εθνικό πάρκο στην στα ανατολικά όρια της Π.Ε. των Γρεβενών σε μια απομονωμένη ορεινή περιοχή στην περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας και της Ηπείρου, στο βορειοανατολικό τμήμα της οροσειράς της Πίνδου. Πήρε τον χαρακτηρισμό Εθνικός δρυμός το 1966 και καλύπτει έκταση 17.120 στρέμματα).
Η βασική ζώνη του πάρκου, 8.300 στρέμματα, καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της κοιλάδας της Βάλια Κάλντα και τις πλαγιές των γύρω κορυφών.
Το Εθνικο παρκο έχει υψόμετρο από 1.076 έως 2.177 μέτρα και το βασικό χαρακτηριστικό του είναι τα πυκνά δάση ευρωπαϊκής μαύρης πεύκης και κοινής οξιάς, βραχώδεις κορυφογραμμές, πολλές κορυφές πάνω από 2.000 μέτρα , ορμητικά ρέματα και βουνά.
Ανήκει στο οικολογικό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000.
*– Θέση
Βρίσκεται στη Π.Ε Γρεβενών στα διοικητικά όρια της πρώην κοινότητος Περιβολίου.
Περιφερειακά του Δρυμού βρίσκονται τα χωριά: Βωβούσα ΒΔ, Περιβόλι Β, Κρανιά Α, Μηλιά ΝΑ, Φλαμπουράρι, ΝΔ Γρεβενήτι ΝΔ και η κωμόπολη του Μετσόβου ΝΔ ενώ μέσα στο Δρυμό δεν βρίσκεται κανένας οικισμός
*–Μετάβαση στην κοιλάδα Βάλια Κάλντα από τα Γρεβενά
Απο τα Γρεβενά για φθάσει κανείς στην Κοιλάδα υπαρχούν δύο διαδρομές
α) Μέσω της επαρχιακής οδού Γρεβενών – Μαυραναίων – Περιβολίου.
Β ) Μέσω της επαρχιακής οδού Γρεβενών – Κρανιάς – Μηλιάς – Μετσόβου.
Και απο Γιαννενα μέσω της επαρχιακής οδού Μετσόβου-Μηλιάς-Γρεβενών, της επαρχιακής οδού προς τα χωριά Γρεβενήτι, Φλαμπουράρι και Βωβούσα.
*– Βουνοκορφές
Η κοιλάδα είναι περικυκλωμένη από τα ψηλά και απόκρημνα βουνά.
Το Αυγό (2177 μ.), Πυροστιά (1967 μ.), Κακοπλεύρι (ή Μηλιά, 2160 μ.), Φλέγγα ή ΜαυροβοΎνι (2159 μ.), το Αυγό (2177μ ), Πυροστιά (1966μ.), 5 Τρία σύνορα (2050 μ.), Αυτιά (2082 μ.), Καπετάν Κληδή (2036 μ.), Σαλατούρα (2019 μ.), και Δίκορφο (1977 μ.).
Χαρακτηριστικό του Δρυμού η παρουσία πολλών μικρών ρεμάτων και ύπαρξη πολλών μικρών λιμνών. Το Μαυροβούνι ή Φλέγγα είναι ένα βουνό της Ηπείρου, η κορυφογραμμή του οποίου χωρίζει τον νομό Ιωαννίνων από το νομό Γρεβενών.
*–Οι λίμνες Φλέγγα
Η ψηλότερη κορυφή του είναι η Φλέγγα στα 2.159 μέτρα ενώ αποτελεί μέρος του Εθνικού Δρυμού της Βάλια Κάλντα βρίσκεται ανάμεσα στα Γρεβενά Καλαμπάκα και τα Ιωάννινα, πάνω από την τεχνητή λίμνη Αώου, και η κορυφογραμμή του αποτελεί τα νότια όρια του εθνικού δρυμού Πίνδου- Βάλια Κάλντα. Η περιοχή έχει ιδιαίτερο οικολογικό ενδιαφέρον.
Από τη Φλέγγα έχουμε θέα προς το όρος Σμόλικα, την Βασιλίτσα, το Περιστέρι και άλλα βουνά ενώ λίγο κάτω από την κορυφή, στα βόρεια, βρίσκονται οι δύο μικρές αλπικές λίμνες Φλέγγα, στις οποίες κατοικεί ο σπάνιος αμφίβιος Τρίτωνας.
Η λίμνη που βρίσκεται ψηλότερα δέχεται το νερό των πηγών και με τη σειρά της τροφοδοτεί την δεύτερη που βρίσκεται είκοσι μέτρα χαμηλότερα. 20 μ. χαμηλότερα, η δε περίσσεια του νερού συνεχίζει να ρέει προς την κοιλάδα του Αρκουδορέματος, στον Εθνικό Δρυμό της Πίνδου.
Τα νερά των πηγών μαζεύονται στην πρώτη (Πάνω Φλέγγα-λάκλου μάρε) η οποία εν συνεχεία με ένα μικρό ποταμάκι τροφοδοτεί τη δεύτερη (Κάτω Φλέγγα-λάκλου νιίκου), ενώ λίγο πιο δίπλα απλώνονται χαρακτηριστικοί πετρώδεις σχηματισμοί που δημιουργήθηκαν από αρχαίους παγετώνες. Η Πάνω Φλέγγα έχει μέγεθος 5,6 στρέμματα και η Κάτω Φλέγγα 3,5 στρέμματα. Οι λίμνες βρίσκονται στο σημείο όπου η υποαλπική βλάστηση δίνει τη θέση της στα αλπικά λιβάδια.
Γύρω της υπάρχουν μεγάλα μαυρόπευκα και υπεραιωνόβια ρόμπολα, μερικά από τα οποία στέκουν γυμνά σαν αγάλματα της φύσης, χτυπημένα από τους κεραυνούς.
Το χειμώνα παγώνουν, και συνήθως παραμένουν κρυμμένες κάτω από ένα στρώμα χιονιού μέχρι την άνοιξη. Φτάνοντας στις λίμνες, η θέα σ’ όλη την κοιλάδα της Βάλια Κάλντα είναι μοναδική!
Δυο πανέμορφες μικρές λίμνες που βρίσκονται στα αλπικά του Μαυροβουνίου σε μία από τις πιο παρθένες περιοχές της Ελλάδας.
Οι δύο δίδυμες λίμνες της Φλέγγας, που στα βλάχικα ονομάζονται «Λάκλου μάρε» και «Λάκλου νιίκου», βρίσκονται σε υψόμετρο 1.960 και 1.940 μέτρα, σε μικρή απόσταση μεταξύ τους (100 μέτρα), στα υποαλπικά υψίπεδα του Μαυροβουνίου.
Τις βροχερές ημέρες, η περιοχή είναι αρκετά επικίνδυνη λόγω των κεραυνών που συχνά φτάνουν στο έδαφος.
*–Μυθολογία
Στα αρχαία χρόνια η Πίνδος είχε τη θέση ιερού βουνού αφιερωμένου στον Απόλλωνα και τις Μούσες.
Το όνομα Πίνδος το πήρε (σύμφωνα με την) από το γιό του Μακεδόνα, Πίνδο. Ο Μακεδόνας, ο ΄Έλληνας, ο Μάγνης και ο Αμφικτύωνας ήταν παιδιά του Δία (η μία εκδοχή), του Αιόλου (η άλλη).
Ο Μακεδόνας είχε τρεις γιούς, ο ένας από αυτούς ήταν ο Πίνδος. Ήταν ο μικρότερος και ο ομορφότερος γιός. Τα αδέλφια τον μισούσαν και γύρευαν τα τον σκοτώσουν.
Ο Πίνδος, για να γλυτώσει πήγε στα βουνά και συνάντησε τον Δράκο Λύγκα, αφέντη εκείνων των βουνών. Μεταξύ τους έγινε μάχη, που κατέληξε σε ισοπαλία. Γίνανε φίλοι και κυνηγούσαν μαζί.
Μια μέρα ο Δράκος Λύγκας πήγε μόνος του στο κυνήγι, διότι ο Πίνδος κοιμόταν στην σπηλιά. Τα αδέλφια του Πίνδου τον βρήκαν και τον σκότωσαν.Επιστρέφοντας ο δράκος, αναζήτησε το φίλο του και τον βρήκε νεκρό.
Ο Λύγκας έθαψε τον Πίνδο στην υψηλότερη κορυφή των βουνών και ονόμασε προς τιμήν του φίλου του όλη την οροσειρά-Πίνδος Από τα δάκρυα του δράκου, σχηματίστηκαν μικρές λίμνες, οι Δρακόλιμνες.
*– Ιστορία
Κατάλοιπα προϊστορικών οικισμών έχουν έρθει στο φως σε διάφορα σημεία της Πίνδου, από τις κορυφές του Σμόλικα ως τις λίμνες της Βάλια Κάλντα.
Κατά τους Βυζαντινούς και Οθωμανικούς χρόνους, οι κάτοικοι απολάμβαναν το προνόμιο της ιδιαίτερης μεταχείρισης από το κράτος, καθώς η συνεργασία τους ήταν απαραίτητη για τον έλεγχο του περάσματος του Ζυγού (γνωστό και ως Κατάρα), που συνέδεε την Ήπειρο με τη Θεσσαλία και τη Δυτική Μακεδονία.
Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ
Χλωρίδα ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι και η χλωρίδα του. Τεράστια και πυκνά δάση μαύρης και λευκόδερμης πεύκης και οξιάς καλύπτουν μεγάλο μέρος του δρυμού.
Επίσης, υπάρχουν διάσπαρτα δέντρα άλλων ειδών όπως ελάτη, δρυς, σφένδαμος και άλλα φυλλοβόλα πλατύφυλλα δέντρα. Παραποτάμια, η βλάστηση περιλαμβάνει πλατάνια, διάφορα είδη ιτιάς, σκλήθρου, αριάς κτλ. Στην υποβολή κυριαρχεί το πυξάρι, πολλά είδη βάτου, αναρριχητικά φυτά καθώς και φυλλοβόλοι θάμνοι. Επίσης φύονται πολλά προστατευόμενα ενδημικά και σπάνια είδη χλωρίδας.
Τέλος, αξιοσημείωτο είναι η εμφάνιση δύο μικρών συστάδων δασικής πεύκης (κόκκινη πεύκη) με 32 δέντρα και με 30 δέντρα αντίστοιχα στην κοιλάδα και κοντά στο ρέμα Σαλιατούρα.
Εξαιρετικά πλούσια είναι και η μυκοχλωρίδα του δρυμού.Τα μανιτάρια είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες και εντυπωσιακές μορφές ζωής που φιλοξενούνται στο δρυμό. Στα χαμηλά και μέσα υψόμετρα του Εθνικού Δρυμού (1000μ.- 1600μ.), απλώνονται εκτεταμένα δάση μαυρόπευκου (Pinus nigra) και οξυάς (Fagus sylvatica).
Στα μεγαλύτερα υψόμετρα (1600μ.- 1900μ.), φυτρώνει μόνο ένα ανθεκτικό είδος στο ψύχος κωνοφόρου το ρόμπολο (Pinus leucodermis) που από μόνο του θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα ζωντανό μνημείο της φύσης.
Στα μεγάλα υψόμετρα (1900μ.- 2177μ.), πάνω από το ανώτερο υψομετρικό όριο του δάσους και στα ξέφωτα του εκτείνονται αλπικά λιβάδια, αποτελούμενα μόνο από πόες και μερικά είδη θάμνων.
Η Κενταύρεια των Ορέων των βλάχων (Centaurea vlachorum) δεν συναντάται πουθενά σ’ όλο τον κόσμο παρά μόνο στον Δρυμό.
Άλλα είδη του Δρυμού είναι ενδημικά της κεντρικής και βορειοδυτικής Ελλάδας, όπως η σολδανέλα της Πίνδου (Soldanella pindicola), η σιλένε της Πίνδου (Silene pindicola), η φριτιλλάρια η ηπειρωτική (Fritillaria epirotica) κά.
Ο Δρυμός ακόμη φιλοξενεί 415 είδη φυτών και μια πλούσια μυκοχλωρίδα με 86 είδη μανιταριών.
Στη κοιλάδα μπορεί να συναντήσει κανείς πολυ σπάνια φυτά όπως : Την centaurea vladorum, cephalanthera damasonium, cephalanthera rubra, κοραλλόριζα τριφίδα, dactylorhiza saccifera, dactylorhiza sambucina, epipactis helleborine, epipactis persica, epipactis microphylla, ophrys insectifera, leucorchis frivaldii, πλατάνθηρα χλωρανθά, listera ovata, neottia nidus-avis, αρσενικό όρχι orchis pallens limodorum abortimum orchis ustulata
Ο Δρυμός φιλοξενεί ακόμη κι άλλα φυτά που είναι ευρύτερα ενδημικά.
Είτε είδη που απαντώνται μόνο στην Ελλάδα και στην Αλβανία, όπως η λαδανιά η αλβανική (Cistus albanicus), η βιόλα η αλβανική (Viola albanica), ο θυμός ο τευκριοειδής (Thymus teucrioides), ο δύανθος ο αιματοκαλυκοειδής (Dianthus haematocalyx ssp. pindicola), το λείριο το αλβανικό (Lill) κάium. Είτε είδη που είναι ενδημικά των Βαλκανίων γενικότερα, όπως o δύανθος ο δελτοειδής (Dianthus deltoides ssp. degenii), η μινουάρτια του Μπαλτατσί (Minuartia baldacii), το ρόμπολο (Pinus leucodermis) και το άλλιο (Allium breviradum).
Σπάνια είδη του Ε.Δ. Πίνδου, τυπικά των οφειολιθικών πετρωμάτων, είναι η βορμουελέρα του Μπαλτατσί (Bormuellera baldacii), η βορμουελέρα της Τύμφης (Bormuellera tymphaea), ο λεπτόπλαξ ο κρασπεδοειδής (Leptoplax emarginata), η καμπανούλα του Χώλατζιν (Camphaea), η σιλένε της Πίνδου (Silene pindicola). Πανιδα Μεγάλη η φυσικότητα των ορεινών οικοσυστημάτων του Δρυμού της Πίνδου, τεράστια η οικολογική του αξία ως καταφύγιο της άγριας ζωής.
Δείτε video εκπομπής 26,44 λεπτών από το αρχείο του γεωπόνου Σταύρου Καπλάνογλου στην τηλεόρασή του flash tv,
Τίτλος :
ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ [ΖΕΣΤΗ ΚΟΙΛΑΔΑ ΒΛΑΧΩΝ] ΔΡΑΚΟΛΙΜΝΕΣ ΦΛΕΓΓΑΣ ΓΡΕΒΕΝΑ ΣΤ.ΚΑΠΛΑΝΟΓΛΟΥ
Υ.Γ.
Σε επόμενη δημοσίευση θα αναφέρουμε την πανίδα που φιλοξενεί η κοιλάδας:
Ζώα μικρά και μεγάλα – Πουλιά -Ψάρια – Φίδια -Βατράχια – Νυχτερίδες – Αμφίβια – Ερπετά – Χελώνες κ.α.
*Σταύρος Π. Καπλάνογλου Πρόεδρος του ΕΒΕ Κοζάνης 1983-1987
