Η σύγχρονη αντίληψη των επιστημόνων και ακαδημαϊκών θέλει τις έννοιες επιχειρηματικότητα και νοοτροπία αλληλένδετες. Η επιχειρηματικότητα ως αναζήτηση επιχειρηματικών ευκαιριών και ως προσπάθεια μετατροπής μίας πρωτοβουλίας σε αποτέλεσμα και μίας ιδέας σε πράξη ώστε να υπάρξει οικονομικό όφελος και η νοοτροπία με περιεχόμενο την προθυμία ανάληψης κινδύνων, την αντίληψη των επιχειρηματικών ευκαιριών και την επιθυμία ανάπτυξης ικανοτήτων προς μία επιτυχημένη επαγγελματική επιλογή, αποτελούν ένα δίδυμο που σίγουρα επηρεάζει την οικονομική και κοινωνική εικόνα ενός λαού.
Ωστόσο η επιχειρηματικότητα δεν μπορεί απλά να τοποθετηθεί σε ένα πλαίσιο προσωπικών χαρακτηριστικών. Η επίδραση του οικογενειακού και κοινωνικού περιβάλλοντος αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα διαμόρφωσης επιχειρηματικής κουλτούρας. Σ’ αυτό το ευρύτερο πλαίσιο μπορεί να λειτουργήσει η επιχειρηματική εκπαίδευση ως καταλύτης σε ενδεχόμενη επιχειρηματική «δυστοκία».
Η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα αποτελούσε και αποτελεί μέχρι σήμερα μία κυρίαρχη οικονομική παράμετρο που καθορίζει σε σημαντικό βαθμό την απασχόληση αλλά και τη δομή της ελληνικής οικονομίας. Ειδικότερα η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα συνεισφέρει κατά 19,3% περίπου στο ΑΕΠ (2014), παράγει προστιθέμενη αξία, ενώ απασχολεί το 87% του εργατικού δυναμικού της χώρας. Φυσικά τα στοιχεία αυτά δεν υποδηλώνουν σε καμία περίπτωση ένα υγιές επιχειρηματικό περιβάλλον καθώς η ελληνική επιχειρηματικότητα χαρακτηρίζεται ως χαμηλής παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας ενώ η οικονομική κρίση έπληξε σε μεγάλο βαθμό τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις οδηγώντας σε εκροή ανθρώπινου δυναμικού στα ταμεία ανεργίας.
Το δυσμενές επιχειρηματικό περιβάλλον της Ελλάδας οφείλεται τόσο στην παραμένουσα κρίση όσο και στις δομικές και διαρθρωτικές αδυναμίες (φορολογική αστάθεια, γραφειοκρατία, απουσία επαρκών χρηματοδοτικών λύσεων, αναποτελεσματικοί μηχανισμοί προώθησης της επιχειρηματικότητας). Η αντιστροφή του κλίματος θα πρέπει να βασιστεί σε υγιείς και βιώσιμες επιχειρήσεις με ποιοτικά χαρακτηριστικά.
Από την άλλη πλευρά οι νέοι Έλληνες επιλέγουν την επιχειρηματικότητα ως σταδιοδρομία για βιοποριστικούς κυρίως λόγους, γεγονός το οποίο συχνά οδηγεί σε αποτυχημένα εγχειρήματα.
Σύγχρονες μελέτες αναφέρουν ότι η εκπαίδευση αποτελεί μία ερμηνευτική μεταβλητή της μαθηματικής έκφρασης της ανάπτυξης, ενώ θετική θεωρείται και η σχέση της επιχειρηματικής εκπαίδευσης με την ανάπτυξη, δρομολογώντας βελτιώσεις στα εκπαιδευτικά συστήματα ανά τον κόσμο με στροφή στη διδασκαλία της επιχειρηματικότητας. Η αποτελεσματικότητα μάλιστα της επιχειρηματικής εκπαίδευσης ενισχύεται όσο μικρότερη είναι η ηλικία των διδασκόμενων και πιο εύπλαστη η προσωπικότητά τους οπότε και μπορεί να επηρεάσει τη νοοτροπία τους.
Το περιεχόμενο της επιχειρηματικής εκπαίδευσης είναι δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια καθώς η επιχειρηματικότητα περιλαμβάνει ποικίλες και μεταβαλλόμενες δεξιότητες και ικανότητες, οι οποίες αλληλεπιδρούν με τα ατομικά χαρακτηριστικά και πολλές φορές η διδασκαλία τους δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη και την εκμάθησή τους. Πάραυτα υπάρχουν κάποιες βασικές δεξιότητες οι οποίες είναι κρίσιμες στην άσκηση της επιχειρηματικότητας και λειτουργούν προς όφελός της. Η λήψη αποφάσεων, η δημιουργική επίλυση προβλημάτων, η διαχείριση ατόμων και διαδικασιών, η στρατηγική σκέψη, η σύναψη συμφωνιών, η διαχείριση του χρόνου, η πειθώ κ.α. μπορούν να αποτελέσουν το διδακτικό περιεχόμενο, το οποίο όμως αλληλεπιδρά με ατομικά χαρακτηριστικά όπως η αυτοπεποίθηση, η αυτοεκτίμηση, η αυτονομία, η ευελιξία, η κατανόηση και η ροπή για την ανάληψη κινδύνου. Ένας επιχειρηματίας λειτουργεί σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον, αντιμετωπίζει αβεβαιότητα, υπολογίζει τους κινδύνους, είναι δημιουργικός, ανεξάρτητος και υπεύθυνος και έχει την ικανότητα να επιλύει προβλήματα.
Παρά τη δυσκολία του εγχειρήματος η ενίσχυση της επιχειρηματικής εκπαίδευσης είναι μονόδρομος και είναι ανεξάρτητη από την επιχειρηματολογία υπέρ ή κατά της τόνωσης της επιχειρηματικότητας ως επιλογή οικονομικής πολιτικής. Η υλοποίηση σχετικών προγραμμάτων στοχεύει μεν στη διαμόρφωση θετικών αντιλήψεων για την επιχειρηματικότητα, στην παροχή γνώσεων για το επιχειρείν, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων για την υλοποίηση καινοτόμων ιδεών, ωστόσο βοηθούν στη διαμόρφωση χαρακτήρων που μπορούν να αντιμετωπίσουν προκλήσεις, με αυτοπεποίθηση, ευέλικτους, δημιουργικούς με επικοινωνιακές και διαχειριστικές δεξιότητες.
Πηγές
ΙΟΒΕ, Ετήσια Έκθεση Επιχειρηματικότητας 2016 – 2017,
Νοέμβριος 2017
ΣΕΒ, Οι μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις στην Ελλάδα, 2017
Παπαγιάννης Γεώργιος (2014), Επιχειρηματικότητα και
Εκπαίδευση: Η συμβολή των εκπαιδευτικών προγραμμάτων
επιχειρηματικότητας στην ανάπτυξη του επιχειρηματικού
πνεύματος των νέων στην Ελλάδα.
