Η περιοχή διέρχεται μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο. Ίσως μια από τις σημαντικότερες στην ιστορία αυτού του τόπου. Από όποια σκοπιά και αν το δει κανείς, εύκολα μπορεί να αντιληφθεί ότι οι αλλαγές που συντελούνται είναι καταιγιστικές και κοσμοϊστορικές. Στα επόμενα χρόνια το κοινωνικό και οικονομικό υπόβαθρο της περιοχής θα αλλάξει ριζικά. Το κρίσιμο του εγχειρήματος είναι ότι αυτό θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σε ελάχιστο χρόνο, ο οποίος όμως κατά γενική ομολογία δεν επαρκεί.
Η περίπτωση της Δυτ. Μακεδονίας αποτελεί μοναδικό παγκοσμίως παράδειγμα μετάβασης, βίαιης θα έλεγα, αφού αυτή αποφασίστηκε να γίνει σε ελάχιστον χρόνο, όταν ο βαθμός εξάρτησης της περιοχής από την λιγνιτική δραστηριότητα ξεπερνά ίσως και το 40% και η περιοχή είχε ήδη σοβαρά διαρθρωτικά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα (ανεργία, δημογραφικό πρόβλημα, μετανάστευση των νέων, έλλειψη επιχειρηματικής κουλτούρας κ.λ.π).
Το τελευταίο διάστημα η δημόσια συζήτηση στην περιοχή επικεντρώνεται στο χρονοδιάγραμμα απόσυρσης των λιγνιτικών μονάδων. Πέρα από τις όποιες συμφωνίες ή διαφωνίες για τον χρόνο απόσυρσης και πέρα από την διεκδίκηση παράτασης της λειτουργίας των μονάδων, εκείνο το οποίο επιτακτικά επιβάλλεται είναι η διαμόρφωση πραγματικά βιώσιμων προτάσεων για την επόμενη μέρα και η διεκδίκηση όλων εκείνων που απαιτούνται ώστε η περιοχή να βιώσει με τις μικρότερες δυνατές συνέπειες την επερχόμενη μετάβαση.
Στην προσπάθεια διατύπωσης μιας πρότασης για την περιοχή μας, κρίσιμα ερωτήματα είναι τα εξής:
1. Απέναντι στην μεγάλη πρόκληση που έχουμε μπροστά μας, είμαστε διατεθειμένοι και έτοιμοι να προχωρήσουμε σε έναν εξαντλητικό διάλογο με όλη την τοπική κοινωνία;
2. Σε ποιο βαθμό έχουμε τη διάθεση να πάμε ενωμένοι, με συναινέσεις και χωρίς πολυδιάσπαση;
3. Τι έχουμε να προτείνουμε για την επόμενη μέρα; Τι έχουμε να απαντήσουμε στον πολίτη της περιοχής που κινδυνεύει με ξαφνική ανεργία; Άραγε οι διαμαρτυρίες και οι κραυγές μας θα του δώσουν διέξοδο;
Είναι προφανές ότι δεν είναι αποδεκτός ο όποιος σχεδιασμός για το μέλλον του τόπου μας ερήμην της κοινωνίας και των τοπικών φορέων της .
Ένα τέτοιος σχεδιασμός είναι καταδικασμένος να αποτύχει και να συμπαρασύρει την κοινωνία στο σύνολό της!
Οι όποιες προτάσεις της κυβέρνησης θα πρέπει να είναι μέρος ενός ολοκληρωμένου και βιώσιμου σχεδιασμού και όχι αποσπασματικές ή πρωθύστερες. Αποφάσεις, όπως για παράδειγμα η πρόταση για Φ/Β 2GW δεν πρέπει να προηγούνται του συνολικότερου σχεδιασμού και της διαβούλευσης με την τοπική κοινωνία και τους φορείς της.
Βάσει των παραπάνω προτείνω να διαμορφωθεί και να κατατεθεί από την ΠΕΔ εντός μίας εβδομάδας ένα κοινό κείμενο προτάσεων και θέσεων σχετικά με την μεταλιγνιτική εποχή.
Παραθέτω κάποιες πρώτες προτάσεις (επιπλέον προτάσεις υπάρχουν στο κείμενο της Δημοτικής Κίνησης ‘Κοζάνη-Τόπος να ζεις’), οι οποίες μπορούν να ενσωματωθούν στο κείμενο
1. Ουσιαστική συμμετοχή των τοπικών φορέων στον υπό εκπόνηση σχεδιασμό.
2. Δομημένη διαβούλευση με την τοπική κοινωνία.
3. Συνέχιση της χρηματοδότησης της περιοχής μέχρι το 2030 από το Εθνικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.
4. Σαφές και τεκμηριωμένο πλαίσιο πρότασης για την συνέχιση της λειτουργίας των Τ/Θ.
5. Σχέδιο με άμεσα μέτρα προστασίας της κοινωνικής συνοχής με ορίζοντα το 2023. Τα όποια αναπτυξιακά μέτρα θα αργήσουν να αποδώσουν, και επιβάλλεται να υπάρξουν άμεσα μέτρα απασχόλησης και ανακούφισης της κοινωνίας (επιδοτήσεις θέσεων σε δημόσιους, δημοτικούς και ιδιωτικούς φορείς, φορολογικές ελαφρύνσεις, επέκταση του προγράμματος Εξοικονομώ κ.λ.π).
6. Συμφωνία για μια σειρά μεγάλων έργων υποδομής (σιδηρόδρομος, οδικοί άξονες, έργα πρωτογενή τομέα) που θα πρέπει να δρομολογηθούν άμεσα.
7. Ενίσχυση του ρόλου του Πανεπιστημίου Δυτ. Μακεδονίας.
Επιπλέον προτείνω την ανάληψη πρωτοβουλιών εκ μέρους της ΠΕΔ σε συνεργασία με τη Δίκτυο Ενεργειακών Δήμων, για διεκδίκηση αυξημένων πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης με αλλαγή των κριτηρίων βάσει των οποίων γίνεται η κατανομή. Στο πλαίσιο αυτό μπορούμε να δρομολογήσουμε επαφές σε ευρωπαϊκό επίπεδο και σε συνεργασία με το αρμόδιο υπουργείο, ώστε να προωθήσουμε το δίκαιο αίτημά μας.
Ως Δημοτική Κίνηση ‘Κοζάνη Τόπος να ζεις’ πριν από λίγες ημέρες δημοσιοποιήσαμε τις προτάσεις μας για την μετάβαση της περιοχής στην μεταλιγνιτική εποχή. Τις προτάσεις αυτές τις θέτουμε στη διάθεσή σας και προτιθέμεθα να τις επεξεργαστούμε σε βάθος το επόμενο διάστημα.
