Πόσες φορές αναρωτηθήκαμε τι πραγματικά περιέχουν τα τρόφιμα που καταναλώνουμε καθημερινά; Μάλλον λίγες. Κι όμως με μία απλή κίνηση μπορούμε εύκολα να ανακαλύψουμε τι τρώμε. Αρκεί να γυρίσουμε τη συσκευασία στην πίσω πλευρά. Εκεί, τα ψιλά γράμματα που δυσκολευόμαστε πολλές φορές να διαβάσουμε, «κρύβουν» πολλές πληροφορίες για την προέλευση και τη σύσταση των τροφίμων, που μπορούν να μας εκπλήξουν.
Τι πρέπει να γράφει μία ετικέτα; Η αναγραφή των ακόλουθων ενδείξεων είναι υποχρεωτική από τη νομοθεσία: ονομασία του τροφίμου, συστατικά, αλλεργιογόνα, καθαρή ποσότητα του τροφίμου, ποσότητα ορισμένων συστατικών, ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας ή τελική ημερομηνία ανάλωσης, τυχόν ιδιαίτερες συνθήκες αποθήκευσης ή/και συνθήκες χρήσης, στοιχεία παραγωγού, συσκευαστή ή διακινητή εντός Ε.Ε., χώρα προέλευσης, διατροφική δήλωση, αριθμός παρτίδας.
Εμείς όμως πώς θα ξέρουμε τι τρώμε; Το πρώτο που πρέπει να κοιτάξουμε είναι η λίστα των συστατικών στην οποία αναγράφονται όλα τα συστατικά του τροφίμου καθώς και τα πρόσθετα που χρησιμοποιήθηκαν. Εκτός όμως από το είδος των συστατικών, σημασία έχει και η ποσότητά τους μέσα στο τρόφιμο. Το συστατικό που υπάρχει στη μεγαλύτερη ποσότητα αναγράφεται πρώτο στον κατάλογο των συστατικών και ακολουθούν τα υπόλοιπα συστατικά από τα κύρια προς τα πρόσθετα σε φθίνουσα σειρά περιεκτικότητας. Για παράδειγμα, αν η ζάχαρη βρίσκεται στην αρχή της λίστας, σημαίνει ότι υπάρχει σε μεγάλη ποσότητα μέσα στο τρόφιμο, ενώ αν είναι προς το τέλος βρίσκεται σε μικρή ποσότητα σε σχέση με τα υπόλοιπα συστατικά. Διαβάζοντας λοιπόν τη λίστα των συστατικών γνωρίζουμε απευθείας τη σύσταση του τροφίμου και επιλέγουμε αν θα το καταναλώσουμε ή όχι. Στο τέλος της λίστας αναγράφονται τα πρόσθετα με τον κωδικό «E» και έναν αριθμό, που έχει θεσπιστεί από την E.E. για να δηλώνει την ύπαρξη ενός εγκεκριμένου προσθέτου (χρωστικές, συντηρητικά, αντιοξειδωτικά, γλυκαντικά, σταθεροποιητές κ.α.).
Επίσης, στην ετικέτα των τροφίμων αναγράφονται υποχρεωτικά και τα αλλεργιογόνα συστατικά ή ίχνη ουσιών που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργίες (π.χ. γλουτένη, ξηροί καρποί, σόγια, γάλα, αυγά κ.α.). Τα αλλεργιογόνα τονίζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα συστατικά π.χ. Συστατικά: γάλα, νερό, αυγά, ξύδι…. Για τα προϊόντα που αποτελούνται από ένα μόνο συστατικό και η ονομασία του τροφίμου είναι ίδια με την ονομασία του συστατικού (π.χ. μια συσκευασία από φιστίκια ή ένα κουτί με αυγά) δεν χρειάζεται επιπλέον ένδειξη για την παρουσία του αλλεργιογόνου.
Εξίσου σημαντικός είναι και ο πίνακας με τη διατροφική επισήμανση, ο οποίος μας ενημερώνει για τα θρεπτικά συστατικά που περιέχει το τρόφιμο και τη συγκέντρωσή τους μέσα σ’αυτό: πρωτεΐνες, λιπαρά, υδατάνθρακες, αλάτι και άλλα συστατικά όπως φυτικές ίνες, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία κτλ. Επίσης σ’αυτόν τον πίνακα θα βρούμε και την ένδειξη «Ενέργεια» που αναφέρεται στις θερμίδες που θα πάρουμε αν καταναλώσουμε το τρόφιμο. Η ενέργεια αναγράφεται σε μονάδες kcal και KJ όμως εμάς μας ενδιαφέρουν οι θερμίδες σε kcal. Όλα τα συστατικά που αναγράφονται όπως και οι θερμίδες δίνονται τόσο στα 100 γραμμάρια προϊόντος όσο και στο βάρος της προτεινόμενης μερίδας. Αυτό μας βοηθάει να συγκρίνουμε δύο προϊόντα: Αν για παράδειγμα ένα προϊόν έχει 20 γραμμάρια λίπους ανά 100 γραμμάρια προϊόντος, ενώ ένα άλλο έχει 10 γραμμάρια λίπους ανά 100 γραμμάρια προϊόντος, αμέσως καταλαβαίνουμε ότι το πρώτο έχει υψηλότερη περιεκτικότητα σε λιπαρά. Αντίστοιχα μπορούμε να συγκρίνουμε και τις θερμίδες διαφορετικών προϊόντων, πάντα με βάση τα 100 γραμμάρια προϊόντος. Επίσης μπορούμε να υπολογίσουμε και τις θερμίδες που θα πάρουμε από το ίδιο το προϊόν π.χ. αν ένα προϊόν έχει βάρος 200 γραμμάρια και αναγράφεται ότι δίνει 250 kcal (θερμίδες)/100 γραμμάρια, τότε αν το καταναλώσουμε όλο θα πάρουμε 500 θερμίδες. (συνεχίζεται…)
Η Βούλα Αγραφιώτη είναι M.Sc. Γεωπόνος Επιστήμης και Τεχνολογίας τροφίμων Α.Π.Θ., Πιστοποιημένη Εκπαιδευτής ΕΦΕΤ
