Η πιο βίαιη κρίση που περνά η περιοχή από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η απολιγνιτοποίηση, ήταν αυτή που έφερε στην Κοζάνη την Επίτροπο Κοινωνικής Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων Ελίζα Φερέϊρα. Η Επίτροπος από το πρωί της Παρασκευής έως το βράδυ της ίδιας μέρας, είχε σειρά επισκέψεων και ενημερωτικών συναντήσεων με τους εμπλεκόμενους με την απολιγνιτοποίηση δήμους, καταγράφοντας, όπως η ίδια δήλωσε, όλα όσα άκουσε και της τέθηκαν, προκειμένου να βελτιστοποιήσει ότι μπορεί προς όφελος της περιοχής.
Η συζήτηση για την απολιγνιτοποίηση και το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης έγινε στο διοικητήριο της Περιφέρειας στην ΖΕΠ το απόγευμα της Παρασκευής, παρουσία των δημάρχων των ενεργειακών περιοχών και του Υφυπουργού Ανάπτυξης Νίκου Παπαθανάση. Η κ. Φερέϊρα κρατούσε συνέχεια σημειώσεις και άκουσε τους δημάρχους που προηγήθηκαν, απαντώντας μάλιστα και στην τοποθέτηση του Δημάρχου Εορδαίας Παναγιώτη Πλακεντά σε μια υπόθεση εργασίας που έθεσε (βλ. παρακάτω).
Τι ζήτησαν οι ενεργειακοί δήμαρχοι από την Επίτροπο
Δήμαρχος Κοζάνης, Λάζαρος Μαλούτας
«Όλα αυτά που είδατε σήμερα είναι ένα μέρος του Δήμου Κοζάνης. Η απολιγνιτοποίηση δεν ξεκίνησε το 2019, αλλά εδώ και μια δεκαετία. Την τελευταία διετία οι εξελίξεις είναι δραματικές και ραγδαίες. Από την 1η Ιανουαρίου του 2022 δεν θα είμαστε όλοι έτοιμοι για να προχωρήσουμε σε απορροφήσεις χρηματοδοτήσεων. Εμείς διεκδικούμε την συμμετοχή μας στις 100 κλιματικά ουδέτερες πόλεις έως το 2030 και καταθέτουμε ακόμη για συγχρηματοδότηση, μέσω των ΣΔΙΤ, πακέτο έργων που υπηρετεί τις αρχές του ΣΔΑΜ. Υποδοχή των επενδύσεων σημαίνει νέες θέσεις εργασίας και ζητάμε fast track διαδικασίες και υποδομές με χρηματοδότηση από το κράτος, όπως σιδηρόδρομος κλπ. Ταυτόχρονα ζητούμε και νέο νοσοκομείο και αποτελεσματικό μηχανισμό απορρόφησης των πόρων, γι’ αυτό και πρέπει να δημιουργηθεί στον Δήμο Κοζάνης ενδιάμεσος φορέας διαχείρισης».
Δήμαρχος Φλώρινας, Βασίλης Γιαννάκης, Πρόεδρος Δικτύου Ενεργειακών Δήμων
«Πρέπει να βρούμε μαζί λύσεις. Η μετάβαση στην μεταλιγνιτική εποχή έρχεται μ’ ένα χρονοδιάγραμμα που βρίσκει την περιοχή με χαμηλή ανταγωνιστικότητα και μεγάλη απώλεια θέσεων εργασίας. Σήμερα αναζητούνται λύσεις άμεσης εφαρμογής για να μην ερημωθεί η περιοχή. Αυστηρό χρονοδιάγραμμα και χρηματοδοτήσεις πρέπει να βρεθούν άμεσα».
Δήμαρχος Εορδαίας, Παναγιώτης Πλακεντάς
«Σοβαρούς κινδύνους αποσταθεροποίησης της περιοχής ενέχει η απολιγνιτοποίηση. Οι πολίτες του δήμου μου καταλαβαίνουν ότι γίνεται κάτι για αυτούς χωρίς όμως αυτούς. Φανταστείτε πως κάποιος, αύριο, στην Πορτογαλία σας λέει πως σταματά άμεσα ο τουρισμός στα νησιά Φαρό. Ότι αποτύπωμα θα έχει αυτό στην χώρα σας αυτό, το ίδιο έχει σε εμάς η απολιγνιτοποίηση. Η Δυτική Μακεδονία φοβάται για την επόμενη μέρα. Όταν θα έρθουν τα χρήματα που λέτε θα υπάρχουν άνθρωποι για να τα αξιοποιήσουν; Ακατανόητη είναι η βιασύνη της Κυβέρνησης για την απολιγνιτοποίηση. Η επιμήκυνση της απολιγνιτοποίησης θα είναι ιδανική λύση».
Αποδοκιμασίες κατά την άφιξη στην ΖΕΠ
Στις 3:30 το μεσημέρι η Επίτροπος Φερέϊρα και ο Υφυπουργός Ανάπτυξης έφτασαν στην ΖΕΠ. Εκεί τους περίμεναν εργαζόμενοι και συνδικαλιστές από τον «Σπάρτακο», την «Ένωση», το «ΣΕΕΝ», το Εργατικό Κέντρο Κοζάνης και την ΓΕΝΟΠ. Οι συγκεντρωμένοι, κρατώντας μαύρες σημαίες και πανό και φωνάζοντας συνθήματα, αποδοκίμασαν έντονα τους εισερχόμενους στην ΖΕΠ, παρουσία ισχυρής αστυνομικής δύναμης.
Φερέϊρα: Σας παρακαλώ δουλέψτε και χτίστε το όραμά σας για τον τόπο σας
Η Επίτροπος στην ολιγόλεπτη τοποθέτησή της στο κλείσιμο της διαδικασίας, παραδέχτηκε πως το εγχείρημα της απολιγνιτοποίησης είναι δύσκολο και πως θα έχει επιπτώσεις για την περιοχή όπως όλες οι μεταβάσεις που έχουν γίνει στην Ευρώπη. «Σας παρακαλώ δουλέψτε και χτίστε το όραμα που έχετε για τον τόπο σας. Αν υπάρχει όραμα τότε τα πράγματα είναι ξεκάθαρα γιατί ξέρουμε που πάμε» είπε.
Έδωσε μεγάλη έμφαση στα κονδύλια που θα διατεθούν στην περιοχή μέσω των ευρωπαϊκών προγραμμάτων, καλώντας την Περιφέρεια και τους Δήμους να τα αξιοποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο προς όφελος των πολιτών, αφού «πρόκειται για δικά σας χρήματα, για χρήματα των φορολογουμένων και δεν πρέπει να πάνε χαμένα» όπως πρόσθεσε.
Στην υπόθεση εργασίας που έθεσε ο Δήμαρχος Εορδαίας Παναγιώτης Πλακεντάς απάντησε: «Το πρόβλημα είναι ο ανταγωνισμός και το πόσο ανταγωνιστικοί είμαστε. Αν υποθέσουμε πως όλες οι στατιστικές και οι αριθμοί έλεγαν πως στην περιοχή που κατάγομαι, ο τουρισμός βαδίζει σε σε ένα μονοπάτι που συνεχώς φθίνει και ο ανταγωνισμός είναι φθηνότερος και οι τουρίστες για παράδειγμα έρχονταν στα ελληνικά νησιά και όχι στα Φαρό, τότε θα σκεφτόμουν πως κάτι δεν πάει καλά. Και αν οι Βρυξέλλες έλεγαν πως έρχονται να χρηματοδοτήσουν νέες θέσεις εργασίας, ανταγωνιστικές, με νέο αναπτυξιακό μοντέλο, τότε θα έλεγα πως πρόκειται για μια ευκαιρία. Προφανώς και θα προκληθεί αναστάτωση και αναταραχή όμως είναι μια ευκαιρία» είπε μεταξύ άλλων η Επίτροπος. Τόνισε ακόμη πως στόχος των χρηματοδοτήσεων είναι η μείωση των επιπτώσεων αυτών από την αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου της περιοχής και πως με συνεργασία η κατάσταση θα βελτιωθεί. Η Επίτροπος ολοκλήρωσε την τοποθέτησή της, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «πιστεύω πως η Δυτική Μακεδονία μπορεί να είναι παράδειγμα για τις άλλες περιοχές της Ευρώπης».
Η επίσκεψη στον ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου και η συζήτηση με τους συνδικαλιστές
Η Επίτροπος Φερέϊρα το πρωί της Παρασκευής έφτασε στον ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου. Εκεί την ανέμενε ο Περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας, ο Συντονιστής του ΣΔΑΜ Κωστής Μουσουρούλης και στελέχη της ΔΕΗ και έγινε παρουσίαση της δυναμικής του μεγαλύτερου λιγνιτικού εργοστασίου της χώρας.
Ο Πρόεδρος και ο Γραμματέας του Σωματείου «Σπάρτακος», ως εκπρόσωποι της ΓΕΝΟΠ, είχαν μια εικοσάλεπτη συζήτηση με την Επίτροπο. Ο Μόσχος Μόσχου και ο Σάκης Μάστορας, αντίστοιχα, τόνισαν πως η περιοχή θα γίνει ένα απέραντο νεκροταφείο. “Ο κόσμος φεύγει, χάθηκαν 3500 θέσεις εργασίας και οι πολίτες δεν βλέπουν μέλλον”. Είπαν πως θέλουν Ευρώπη με ισότητα και όχι μια Γερμανία να συνεχίζει να δουλεύει τον άνθρακα, όπως άλλες χώρες έως το 2038. «Τα συμφέροντα του φυσικού αερίου είναι αυτά που εξυπηρετούνται και η περιοχή από την οικονομική της άνεση οδηγείται σε δύσκολα μονοπάτια» είπαν χαρακτηριστικά.
Η Επίτροπος απάντησε πως η Κομισιόν δίνει προτεραιότητα στον περιορισμό των επιπτώσεων της απολιγνιτοποίησης και στην δημιουργία ευκαιριών και προϋποθέσεων για ανάπτυξη και οικονομική ευημερία. Ομολόγησε πως είναι δύσκολο το σχέδιο της μετάβασης, όπως όλες οι μεταβάσεις στην Ευρώπη παλαιότερα (σίδερο κλπ), αλλά γίνεται προσπάθεια για όσο το δυνατόν μεγαλύτερη στήριξη.
Απαντώντας στους εκπροσώπους του Σπάρτακου τόνισε πως η αιτία που της δημιουργίας του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης είναι να «απαντήσει» στους προβληματισμούς που εκφράστηκαν: «Όταν ένας κλάδος σαν αυτόν διέρχεται μετά από τέτοια χρονική περίοδο σε μεταβατικό στάδιο οι λύσεις είναι δυο: ή κλείνουμε τα σύνορα ή αναγνωρίζουμε και διαχειριζόμαστε τις αλλαγές για να μην υπάρξουν απώλειες» είπε χαρακτηριστικά και πρόσθεσε μεταξύ άλλων πως «είστε πολίτες με ικανότητες και σας δίνει άλλες δυνατότητες αυτό και πρέπει να δώσετε έμφαση με τα εργαλεία που σας δίνονται. Δεν μπορώ να αναμειχθώ σε εσωτερικές υποθέσεις και σε αυτές που έχουν σχέση με εθνικές πολιτικές. Θεωρώ πως όπως λέει το ταμείο Δίκαιης Μετάβασης να υπάρχει επικοινωνία και διασύνδεση τοπικών αρχών και κεντρικής κυβέρνησης. Η Ελληνική Κυβέρνηση έχει καλούς λόγους για το συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα που προτείνει και αν έχουμε να επιλέξουμε την μετάβασή από αργότερα ή γρηγορότερα τότε πρέπει να επιλέξουμε το γρηγορότερα. Έχουμε έρθει να σας ακούσουμε γιατί δεν είμαι άνθρωπος που βλέπει χάρτες και ξέρω καλά τις μεταβάσεις γιατί παλαιότερα ήμουν υπάλληλος σε περιοχή εξαρτημένη από την κλωστοϋφαντουργία».
Σωκράτης Μουτίδης
