… και τελικά ήρθε η δικαίωση, ύστερα από έναν αγώνα που κράτησε πάνω από μια επταετία!
Το Γεωπάρκο Γρεβενών – Κοζάνης εντάσσεται στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO (UNESCO Global Geoparks) την άνοιξη του 2021, ύστερα από θετική εισήγηση του Συμβουλίου του Δικτύου κατά τη διάρκεια της 5ης τακτικής συνεδρίασής του που πραγματοποιήθηκε στις 8 και 9 Δεκεμβρίου 2020. Το Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO μετά την τελευταία του αυτή διεύρυνση θα αριθμεί 169 Γεωπάρκα σε 44 χώρες σε όλο τον κόσμο.
Κι έτσι το Γεωπάρκο Γρεβενών Κοζάνης αυξάνει την οικογένεια των Ελληνικών μελών του Δικτύου σε έξι. Τα υπόλοιπα πέντε είναι της Λέσβου, του Βίκου Αώου στην Ήπειρο, του Χελμού Βουραϊκού στην Πελοπόννησο και τα Φυσικά Πάρκα Ψηλορείτη και Σητείας στην Κρήτη.
Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που καθιστούν τα γεωπάρκα σημαντικά για έναν τόπο;
Σύμφωνα με την UNESCO τα γεωπάρκα ορίζονται ως περιοχές ιδιαίτερης γεωλογικής σημασίας, σπανιότητας ή κάλλους, όπου η γεωλογική κληρονομιά προστατεύεται και αναπτύσσεται ταυτοχρόνως. Αποτελούν περιοχές όπου εκτός από τους διάφορους γεωλογικούς σχηματισμούς, μπορούν παράλληλα να συναντώνται και άλλα χαρακτηριστικά στοιχεία, όπως αρχαιολογικές, οικολογικές, ιστορικές και πολιτιστικές αξίες και οι οποίες ως σύνολο να αποτελέσουν την απαρχή μιας οικονομικής ανάπτυξης μέσω του τουρισμού με τη μορφή του γεωτουρισμού. Τα γεωπάρκα έχουν καθορισμένη γεωγραφική έκταση και θεματολογία που επιτρέπει την ανάπτυξη οικονομικών/τουριστικών δραστηριοτήτων.
Τα Γεωπάρκα λοιπόν αποτελούν το βασικό συστατικό στοιχείο για την ανάπτυξη μιας από τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, τον γεωτουρισμό, ο οποίος εξυπηρετεί εν πολλοίς τη βιώσιμη ανάπτυξη σε τοπικό επίπεδο. Διότι πέραν του αμιγώς επιστημονικού ενδιαφέροντος του περιεχομένου των Γεωπάρκων, δίδεται αφενός η δυνατότητα ανάπτυξης και άλλων συναφών ήπιων μορφών τουρισμού όπως ο φυσιολατρικός ή ο εκπαιδευτικός και αφετέρου διαμορφώνονται οικονομίες κλίμακας με παράλληλες δραστηριότητες, ενισχύοντας πολλαπλασιαστικά το τοπικό εισόδημα και την απασχόληση.
Ο γεωτουρισμός μπορεί να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες και οικονομικές δραστηριότητες οι οποίες προσιδιάζουν με το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της περιοχής που αναπτύσσεται και συμβάλλουν στη διατήρηση και αναβάθμιση της γεωλογικής κληρονομιάς. Φυσικά σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη του γεωτουρισμού αποτελεί η ουσιαστική ενεργοποίηση των τοπικών κοινωνιών τόσο στο σχεδιασμό όσο και στην υλοποίηση δράσεων γεωτουρισμού, προκειμένου τα αναμενόμενα οφέλη για την τοπική οικονομία και απασχόληση να είναι κατά το δυνατόν μεγαλύτερα. Επιπλέον, δεν πρέπει να παραβλέψουμε το γεγονός, ότι μέσα από την ανάπτυξη του γεωτουρισμού δημιουργείται μια νέα κουλτούρα και νέες δεξιότητες στο ανθρώπινο δυναμικό της περιοχής, έχοντας ως άμεσο αντίκτυπο την ανάδειξη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της με προδιαγραφές αυθεντικότητας και ποιότητας.
Το πρόσθετο εισόδημα που θα προκύψει από την αύξηση της επισκεψιμότητας της περιοχής και το οποίο αποτελεί τον οικονομικό αντίκτυπο του γεωτουρισμού στο ευρύτερο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον της περιοχής, θα δημιουργήσει πολλαπλασιαστικά οφέλη στην τοπική οικονομία. Σύμφωνα με μελέτη των ΚΕΠΕ/ΙΟΒΕ (2014), τα οφέλη του τουρισμού σε επίπεδο χώρας προσδιορίζονται με έναν ολικό πολλαπλασιαστή παραγωγής 2,65 επί των εσόδων των προερχομένων από την τουριστική δραστηριότητα, δηλαδή για κάθε 1€ προερχόμενο από τον τουρισμό δημιουργεί πρόσθετο εισόδημα 1,65 € και συνεπώς αυξάνει το ΑΕΠ κατά 2,65 €. Τα μεγέθη αυτά φυσικά διαφοροποιούνται σε τοπικό επίπεδο αλλά οπωσδήποτε δείχνουν την τάση της συμβολής του στην τοπική οικονομία.
Το Γεωπάρκο Γρεβενών-Κοζάνης καλύπτοντας μια περιοχή συνολικής έκτασης 2.486 km2 των Περιφερειακών Ενοτήτων Γρεβενών και Κοζάνης, περιλαμβάνει στα όριά του σημαντικότατα στοιχεία της παγκόσμιας γεωκληρονομιάς που σχετίζονται άμεσα με τη θεωρία των τεκτονικών πλακών και συνδυαστικά με την ελκυστικότητα του τοπίου, την πλούσια βιοποικιλότητα, τα ιστορικά ευρήματα της ελληνιστικής και βυζαντινής εποχής και την πλούσια πολιτιστική παράδοση των τοπικών κοινοτήτων, διαμορφώνουν ένα πολλά υποσχόμενο τουριστικό προϊόν, ικανό να διαμορφώσει μια νέα οικονομική – και όχι μόνο – προοπτική για την περιοχή.
Υπάρχουν γεωλογικοί σχηματισμοί και σπάνιοι γεώτοποι παγκόσμιας σημασίας – γεωθαύματα – που χρήζουν προστασίας, ανάδειξης και αξιοποίησης, μπορούν να αποτελέσουν το υπόβαθρο μιας γεωτουριστικής ανάπτυξης και να καταστούν πόλος έλξης για τους επισκέπτες από την Ελλάδα και τις χώρες που συμμετέχουν στο παγκόσμιο δίκτυο γεωπάρκων της UNESCO.
Σύμφωνα με το Επιχειρηματικό Σχέδιο του Γεωπάρκου Γρεβενών – Κοζάνης, οι βασικοί στόχοι ίδρυσης και λειτουργίας του είναι:
- Η προστασία της γεωκληρονομιάς της περιοχής.
- Η συμμετοχή στην επιστημονική έρευνα της γης, μέσα από εθνικές και διεθνείς συνεργασίες.
- Η εκπαίδευση σε όλες τις ηλικίες μέσα από την εξερεύνηση της γης.
- Η διατήρηση και ανάδειξη της τοπικής ιστορίας, του πολιτισμού και της γεωμορφολογικής ιστορίας της περιοχής.
- Η ανάδειξη και υποστήριξη οικιστικών κέντρων που θα διασυνδέονται και θα εξυπηρετούν την ευρύτερη περιοχή ενδιαφέροντος και τη στρατηγική του Γεωπάρκου.
- Η ολοκληρωμένη ανάπτυξη του αγροτικού χώρου και η βιώσιμη τοπική ανάπτυξη.
Σημαντική επομένως η επιτυχία αυτή και όταν μάλιστα έρχεται τη στιγμή που η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας διέρχεται μια από τις κρισιμότερες, από οικονομικής σκοπιάς, περιόδους της μεταπολεμικής της ιστορίας λόγω της αναγκαιότητας για ταχύτατη αλλαγή του παραγωγικού της προτύπου εξαιτίας της απολιγνιτοποίησης και για άμεση ανάπτυξη εναλλακτικών βιώσιμων δραστηριοτήτων και νέων θέσεων εργασίας.
Κι επειδή η κάθε επιτυχία έχει την γενεσιουργό της αιτία, ιδιαίτερη ευγνωμοσύνη οφείλεται στην Δρ. Γεωλόγο Άννα Ράσσιου που ενέπνευσε με το επιστημονικό της έργο και συνεχίζει να εμπνέει με την επιμονή και τη στάση ζωής της μια κοινωνία.
(*) Ο Τάσος Σιδηρόπουλος είναι Οικονομολόγος – Σύμβουλος Επιχειρήσεων και Διευθυντής Προγραμμάτων στην Αναπτυξιακή Δυτικής Μακεδονίας Α.Ε. – ΑΝΚΟ