Γράφουν οι Κωνσταντίνος και Χαρίσιος Μπουντούλας*
Contents
«Time present and time past Are both perhaps present in time future, And time future contained in time past» -T. S. Eliot, Βραβείο Νόμπελ 1948- (Παρόν και παρελθόν και τα δυο πιθανόν βρίσκονται στο μέλλον, Και το μέλλον εμπεριέχεται στο παρελθόν)Η Ιατρική έχει σημειώσει τόσο μεγάλη πρόοδο σήμερα, ώστε θα ήταν αδύνατο να διανοηθεί ακόμα και ο νους με την πιο τολμηρή φαντασία, πριν από μερικές δεκαετίες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ορισμένα νοσήματα που μάστιζαν την ανθρωπότητα παλαιότερα, να ελαττωθούν σημαντικά ή ακόμα και να εξαφανιστούν σε όλα να αναπτυγμένα κράτη. Λοιμώδη νοσήματα της παιδικής ηλικίας, ρευματικό πυρετό, ρευματικές βαλβιδοπάθειες για την αντιμετώπιση των οποίων ήταν απαραίτητη χειρουργική αντικατάσταση βαλβίδας(ων), έλκος στομάχου για τη θεραπεία του οποίου χρειαζόταν χειρουργική εκτομή μεγάλου τμήματος αυτού, μεταξύ άλλων, σπάνια βλέπουμε σήμερα.Αυτή η πρόοδος είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθεί ο μέσος όρος ζωής. Από 45 με 50 χρόνια που ήταν το 1850 με 1900 έφτασε σχεδόν στα ογδόντα χρόνια σήμερα. Στο Βελβεντό ο μέσος όρος ζωής το 1947 (από το τότε υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία στα γραφεία του Δήμου) ήταν 59,2 χρόνια, το 2009 είχε φτάσει στα 78,3 χρόνια (σχεδόν δυο χρόνια παραπάνω από το μέσο όρο του Ελληνικού πληθυσμού), και από το 1947 μέχρι το 2009, αυξάνονταν κατά τρία χρόνια ανά δεκαετία (στο ίδιο χρονικό διάστημα η αύξηση του μέσου όρου ζωής στα αναπτυγμένα κράτη αυξάνονταν κατά 2,5 χρόνια ανά δεκαετία). Φυσικά, η αύξηση του προσδόκιμου της επιβίωσης οφείλεται στην πρόοδο της Ιατρικής επιστήμης και της Ιατρικής τεχνολογίας. Η σύγχρονη τεχνολογία όμως, όσο εντυπωσιακή και αν φαίνεται, είναι ημιτελής(«Haft way technology» είχε επισημάνει στο βιβλίο του «The lives of a cell», (Οι ζωές ενός κυττάρου) ο καθηγητής της Ιατρικής Lewis Thomas). Είναι ημιτελής γιατί δεν θεραπεύει οριστικά τις αρρώστιες παρά το γεγονός ότι έχει συμβάλλει σημαντικά στην αύξηση του χρόνου ζωής. Η χρήση αυτής της τεχνολογίας, είχε ως αποτέλεσμα να εμφανιστούν ασθένειες που έχουν σχέση με την πρόοδο της Ιατρικής επιστήμης και της Ιατρικής τεχνολογίας (ιατρογενή νοσήματα θα λέγαμε). Ασθενείς με τεχνητή βαλβίδα, μετά από εγχείρηση bypass, μετά από αγγειοπλαστική (μπαλονάκι), που είναι σε αιμοκάθαρση, με τεχνητό βηματοδότη, ή μετά από μεταμόσχευση οργάνων (νεφρού, ήπατος, καρδιάς, άλλων), ζουν χάρις στη σύγχρονη Ιατρική, δεν παύουν όμως να είναι ασθενείς. Η ημιτελής τεχνολογία όμως, η οποία εκτός από το γεγονός ότι δεν παρέχει οριστική θεραπεία και είναι αρκετά δαπανηρή, μας βοήθησε να κατανοήσουμε καλύτερα τους βασικούς μηχανισμούς που προκαλούν μια νόσο και στη συνέχεια να τη θεραπεύσουμε οριστικά με μηδαμινό κόστος. Τυπικά παραδείγματα είναι οι ρευματικές βαλβιδοπάθειες, το έλκος στομάχου και η πολιομυελίτιδα, μεταξύ πολλών άλλων νόσων. Επιπλέον, η αύξηση του μέσου χρόνου ζωής, είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθεί σημαντικά η συχνότητα νόσων που εμφανίζονται σε μεγάλη ηλικία. Στένωση της αορτικής βαλβίδας, ανευρύσματα της αορτής, κολποκοιλιακός αποκλεισμός, ορισμένες μορφές καρκίνου, νόσος του Alzheimer, μεταξύ άλλων, είναι πολύ πιο συχνά σήμερα σε σχέση με το όχι και τόσο απώτερο παρελθόν. Η αύξηση του μέσου όρου ζωής σήμερα οφείλεται κυρίως στην πρόληψη και θεραπεία των νόσων και πολύ λιγότερο στην επιβράδυνση της γήρανσης. Η γήρανση με τα νοσήματα που τη συνοδεύουν, αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες σήμερα. Παρ’ όλα αυτά, η βιοϊατρική έρευνα συνήθως εστιάζεται μόνο σε μια συγκεκριμένη αρρώστια, χωρίς να λαμβάνει σημαντικά υπόψη η σχέση μεταξύ γήρανσης και αρρώστιας. Οι άνθρωποι ζουν περισσότερα χρόνια, αλλά αρκετές φορές, και για μεγάλο χρονικό διάστημα (χρόνια ή/και δεκαετίες), στα τελευταία χρόνια της ζωής τους πάσχουν από πολλές αρρώστιες. Ένα άτομο ογδόντα ετών, κατά μέσον όρο πάσχει από πέντε αρρώστιες. Φυσικά αυτό έχει τεράστιες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, εκτός από το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι υποφέρουν. Υποτίθεται ότι η επιβράδυνση της γήρανσης, θα έχει ως αποτέλεσμα και την αναστολή των νόσων που τη συνοδεύουν. Έτσι οι άνθρωποι θα ζουν όχι μόνο περισσότερα χρόνια, αλλά και περισσότερα χρόνιά με υγεία. Προς το τέλος της ζωής τους θα καταρρέουν απότομα χωρίς να υποφέρουν από μακροχρόνιες αρρώστιες. Η υπόθεση αυτή έχει επιβεβαιωθεί σε πειραματικά ζωικά πρότυπα. Οι θεραπευτικοί χειρισμοί που έχει βρεθεί ότι αναστέλλουν τη γήρανση σε ζωικά πρότυπα, δυνατόν στο μέλλον να εφαρμοστούν και στον άνθρωπο. Για να εισαχθούν όμως αυτοί οι χειρισμοί στην κλινική πράξη, θα πρέπει να είναι σχετικά εύκολα εφαρμόσιμοι, να είναι αποτελεσματικοί και όταν η εφαρμογή τους αρχίζει στη μέση ηλικία ή και αργότερα, και οπωσδήποτε τα οφέλη από αυτούς να υπερβαίνουν κατά πολύ τους πιθανούς κινδύνους που θα τους συνοδεύουν.Η Ιατρική επιστήμη και η Ιατρική τεχνολογία θα εξελίσσονται εις το διηνεκές. Η εξέλιξη αυτή θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τους βασικούς μηχανισμούς που προκαλούν τα διάφορα νοσήματα και να τα αντιμετωπίζομε οριστικά χωρίς μεγάλο κόστος. Εφαρμογή αυτών των εξελίξεων στην κλινική ιατρική πράξη, θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση όχι μόνο του χρόνου ζωής αλλά και του χρόνου υγιούς ζωής. Φυσικά, αυτός είναι και ο απώτερος σκοπός της Ιατρικής.
«Time present and time past
Are both perhaps present in time future,
And time future contained in time past»
-T. S. Eliot, Βραβείο Νόμπελ 1948-
(Παρόν και παρελθόν και τα δυο πιθανόν βρίσκονται στο μέλλον, Και το μέλλον εμπεριέχεται στο παρελθόν)
Η Ιατρική έχει σημειώσει τόσο μεγάλη πρόοδο σήμερα, ώστε θα ήταν αδύνατο να διανοηθεί ακόμα και ο νους με την πιο τολμηρή φαντασία, πριν από μερικές δεκαετίες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ορισμένα νοσήματα που μάστιζαν την ανθρωπότητα παλαιότερα, να ελαττωθούν σημαντικά ή ακόμα και να εξαφανιστούν σε όλα να αναπτυγμένα κράτη. Λοιμώδη νοσήματα της παιδικής ηλικίας, ρευματικό πυρετό, ρευματικές βαλβιδοπάθειες για την αντιμετώπιση των οποίων ήταν απαραίτητη χειρουργική αντικατάσταση βαλβίδας(ων), έλκος στομάχου για τη θεραπεία του οποίου χρειαζόταν χειρουργική εκτομή μεγάλου τμήματος αυτού, μεταξύ άλλων, σπάνια βλέπουμε σήμερα.
Αυτή η πρόοδος είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθεί ο μέσος όρος ζωής. Από 45 με 50 χρόνια που ήταν το 1850 με 1900 έφτασε σχεδόν στα ογδόντα χρόνια σήμερα. Στο Βελβεντό ο μέσος όρος ζωής το 1947 (από το τότε υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία στα γραφεία του Δήμου) ήταν 59,2 χρόνια, το 2009 είχε φτάσει στα 78,3 χρόνια (σχεδόν δυο χρόνια παραπάνω από το μέσο όρο του Ελληνικού πληθυσμού), και από το 1947 μέχρι το 2009, αυξάνονταν κατά τρία χρόνια ανά δεκαετία (στο ίδιο χρονικό διάστημα η αύξηση του μέσου όρου ζωής στα αναπτυγμένα κράτη αυξάνονταν κατά 2,5 χρόνια ανά δεκαετία). Φυσικά, η αύξηση του προσδόκιμου της επιβίωσης οφείλεται στην πρόοδο της Ιατρικής επιστήμης και της Ιατρικής τεχνολογίας. Η σύγχρονη τεχνολογία όμως, όσο εντυπωσιακή και αν φαίνεται, είναι ημιτελής(«Haft way technology» είχε επισημάνει στο βιβλίο του «The lives of a cell», (Οι ζωές ενός κυττάρου) ο καθηγητής της Ιατρικής Lewis Thomas). Είναι ημιτελής γιατί δεν θεραπεύει οριστικά τις αρρώστιες παρά το γεγονός ότι έχει συμβάλλει σημαντικά στην αύξηση του χρόνου ζωής. Η χρήση αυτής της τεχνολογίας, είχε ως αποτέλεσμα να εμφανιστούν ασθένειες που έχουν σχέση με την πρόοδο της Ιατρικής επιστήμης και της Ιατρικής τεχνολογίας (ιατρογενή νοσήματα θα λέγαμε). Ασθενείς με τεχνητή βαλβίδα, μετά από εγχείρηση bypass, μετά από αγγειοπλαστική (μπαλονάκι), που είναι σε αιμοκάθαρση, με τεχνητό βηματοδότη, ή μετά από μεταμόσχευση οργάνων (νεφρού, ήπατος, καρδιάς, άλλων), ζουν χάρις στη σύγχρονη Ιατρική, δεν παύουν όμως να είναι ασθενείς. Η ημιτελής τεχνολογία όμως, η οποία εκτός από το γεγονός ότι δεν παρέχει οριστική θεραπεία και είναι αρκετά δαπανηρή, μας βοήθησε να κατανοήσουμε καλύτερα τους βασικούς μηχανισμούς που προκαλούν μια νόσο και στη συνέχεια να τη θεραπεύσουμε οριστικά με μηδαμινό κόστος. Τυπικά παραδείγματα είναι οι ρευματικές βαλβιδοπάθειες, το έλκος στομάχου και η πολιομυελίτιδα, μεταξύ πολλών άλλων νόσων. Επιπλέον, η αύξηση του μέσου χρόνου ζωής, είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθεί σημαντικά η συχνότητα νόσων που εμφανίζονται σε μεγάλη ηλικία. Στένωση της αορτικής βαλβίδας, ανευρύσματα της αορτής, κολποκοιλιακός αποκλεισμός, ορισμένες μορφές καρκίνου, νόσος του Alzheimer, μεταξύ άλλων, είναι πολύ πιο συχνά σήμερα σε σχέση με το όχι και τόσο απώτερο παρελθόν.
Η αύξηση του μέσου όρου ζωής σήμερα οφείλεται κυρίως στην πρόληψη και θεραπεία των νόσων και πολύ λιγότερο στην επιβράδυνση της γήρανσης. Η γήρανση με τα νοσήματα που τη συνοδεύουν, αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες σήμερα. Παρ’ όλα αυτά, η βιοϊατρική έρευνα συνήθως εστιάζεται μόνο σε μια συγκεκριμένη αρρώστια, χωρίς να λαμβάνει σημαντικά υπόψη η σχέση μεταξύ γήρανσης και αρρώστιας. Οι άνθρωποι ζουν περισσότερα χρόνια, αλλά αρκετές φορές, και για μεγάλο χρονικό διάστημα (χρόνια ή/και δεκαετίες), στα τελευταία χρόνια της ζωής τους πάσχουν από πολλές αρρώστιες. Ένα άτομο ογδόντα ετών, κατά μέσον όρο πάσχει από πέντε αρρώστιες. Φυσικά αυτό έχει τεράστιες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, εκτός από το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι υποφέρουν.
Υποτίθεται ότι η επιβράδυνση της γήρανσης, θα έχει ως αποτέλεσμα και την αναστολή των νόσων που τη συνοδεύουν. Έτσι οι άνθρωποι θα ζουν όχι μόνο περισσότερα χρόνια, αλλά και περισσότερα χρόνιά με υγεία. Προς το τέλος της ζωής τους θα καταρρέουν απότομα χωρίς να υποφέρουν από μακροχρόνιες αρρώστιες. Η υπόθεση αυτή έχει επιβεβαιωθεί σε πειραματικά ζωικά πρότυπα. Οι θεραπευτικοί χειρισμοί που έχει βρεθεί ότι αναστέλλουν τη γήρανση σε ζωικά πρότυπα, δυνατόν στο μέλλον να εφαρμοστούν και στον άνθρωπο. Για να εισαχθούν όμως αυτοί οι χειρισμοί στην κλινική πράξη, θα πρέπει να είναι σχετικά εύκολα εφαρμόσιμοι, να είναι αποτελεσματικοί και όταν η εφαρμογή τους αρχίζει στη μέση ηλικία ή και αργότερα, και οπωσδήποτε τα οφέλη από αυτούς να υπερβαίνουν κατά πολύ τους πιθανούς κινδύνους που θα τους συνοδεύουν.
Η Ιατρική επιστήμη και η Ιατρική τεχνολογία θα εξελίσσονται εις το διηνεκές. Η εξέλιξη αυτή θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τους βασικούς μηχανισμούς που προκαλούν τα διάφορα νοσήματα και να τα αντιμετωπίζομε οριστικά χωρίς μεγάλο κόστος. Εφαρμογή αυτών των εξελίξεων στην κλινική ιατρική πράξη, θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση όχι μόνο του χρόνου ζωής αλλά και του χρόνου υγιούς ζωής. Φυσικά, αυτός είναι και ο απώτερος σκοπός της Ιατρικής.
*Konstantinos Dean Boudoulas MD, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine, Section Head Interventional Cardiology, Director Cardiac Catheterization Laboratories, The Ohio State University, Columbus Ohio, USA.
*Harisios K Boudoulas MD, PhD, PhD Hon. Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine and Pharmacy (emeritus), The Ohio State University, Columbus Ohio, USA. Honorary Professor, Academician (an. mem.)
