Γράφει ο Χάρης Κουζιάκης*
Για να έχει νόημα μια κριτική αποτίμηση των εξαγγελιών τις οποίες ακούσαμε κατά την επίσκεψη του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη και την από κοινού παρουσίαση του νέου επενδυτικού σχεδίου της ΔΕΗ ΑΕ με το Διευθύνοντα Σύμβουλο της κ. Στάσση, θα πρέπει σίγουρα να σταθμιστούν τα θετικά και τα αρνητικά σημεία αυτών και να δούμε τις πραγματικές τους διαστάσεις.
Δυστυχώς, η παρουσίαση του μεγαλεπήβολου αυτού σχεδίου έγινε σε έναν κλειστό κύκλο ακροατών με τους λίγους αντιρρησίες διαδηλωτές αποκλεισμένους και πνιγμένους στα δακρυγόνα, απουσία οποιασδήποτε αυτοκριτικής διάθεσης για την μέχρι τώρα πορεία του συνολικού ΣΔΑΜ, βασικός παράγοντας του οποίου είναι η ΔΕΗ ΑΕ. Φυσικά η επικοινωνιακή προβολή που ακολούθησε ήταν τέτοια που τα διθυραμβικά δελτία τύπου που εξέδωσε η ΔΕΗ ΑΕ αναπαράχθηκαν αυτολεξεί χωρίς καμία κριτική στο σύνολο σχεδόν των ΜΜΕ της χώρας.
Η γενικότερη αίσθηση τόσο από το περιεχόμενο όσο και από την παρουσίαση είναι πως έγινε πλέον αντιληπτό ότι το αρχικό master plan του 2020 απέτυχε παταγωδώς, επομένως ήρθε η ώρα να παρουσιαστεί κάτι νέο, διαφορετικό και εγγυημένο με την σφραγίδα της ΔΕΗ ΑΕ για να σωθεί η παρτίδα της «δίκαιης» Μετάβασης και να σταματήσουν οι όποιες φωνές αμφισβήτησης και διαμαρτυρίας.
Η πλέον εμβληματική επένδυση η οποία δείχνει και τις προθέσεις της ΔΕΗ ΑΕ για την περιοχή, είναι σίγουρα η κατασκευή του mega data center μεγέθους 300 MW, μια επένδυση ύψους 2,3 δισ. Ευρώ με δυνατότητα επέκτασης στο 1 GW, με επιπλέον επένδυση 5,4 δισ. Ευρώ. Κανείς δεν διαφωνεί ότι οι εξελίξεις στην τεχνολογία είναι ραγδαίες και ότι οι απαιτήσεις για διαχείριση δεδομένων είναι τεράστιες, επομένως η ορθότητα της επιχειρηματικής αυτής επιλογής δεν αμφισβητείται από κανέναν.
Πρώτη βασική προϋπόθεση όμως για να πραγματοποιηθεί αυτή η επένδυση αποτελεί η συμφωνία για χρήση της εγκατάστασης με hyperscalers, δηλαδή μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας (Amazon, Microsoft, Google, Alibaba, IBM κλπ) που παρέχουν υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους (cloud computing) σε τεράστια κλίμακα, χρησιμοποιώντας παγκόσμια δίκτυα από data centers (κέντρα δεδομένων). Επομένως χωρίς προηγουμένη συμφωνία με αυτές τις εταιρίες η επένδυση είναι στον αέρα.
Δεύτερη προϋπόθεση αποτελεί η ύπαρξη τεράστιας ποσότητας ενέργειας που απαιτείται για την λειτουργία του data center η οποία θα προκύψει από:
- τα νέα κολοσσιαία φωτοβολταϊκά πάρκα της ΔΕΗ στην περιοχή ισχύος 2,13 GW που θα καλύψουν χιλιάδες στρέμματα παραγωγικής γης,
- την μετατροπή της νέας λιγνιτικής μονάδας Πτολεμαΐδα 5 σε μονάδα εισαγόμενου, ορυκτού αερίου ισχύος 0,35 GW αρχικά και 1 GW στη συνέχεια. Δηλαδή κλείνει μια σύγχρονη, λιγνιτική μονάδα που κόστισε 1,5 δις ευρώ στον ελληνικό λαό χωρίς ουσιαστικά να λειτουργήσει και μετατρέπεται σε μονάδα καύσης ενός εισαγόμενου, ορυκτού καυσίμου,
- την κατασκευή μονάδας καύσης σκουπιδιών (Waste to Energy) 38 ΜW, που σχεδιάζεται να κατασκευαστεί στο σημείο που βρίσκεται σήμερα η αυλή του λιγνίτη της Πτολεμαΐδα 5, η οποία θα τροφοδοτεί και την τηλεθέρμανση της περιοχής και μέχρι πρόσφατα την αρνούνταν όλοι οι άμεσα εμπλεκόμενοι αφού η λειτουργία της έχει περιβαλλοντικές συνέπειες,
- την κατασκευή μιας νέας μονάδας εισαγόμενου, ορυκτού αερίου 100 ΜW στον Άγιο Δημήτριο.
Καμία αναφορά δεν έγινε στις τεράστιες εκτάσεις που απαιτεί το συγκεκριμένο εγχείρημα, τις εξίσου τεράστιες ποσότητες νερού για την απαιτούμενη ψύξη αλλά και τη δυνατότητα χρήσης της παραγομένης θερμότητας από την λειτουργία του data center προς όφελος της περιοχής (φθηνή τηλεθέρμανση για διάφορες χρήσεις).
Οι δε θέσεις εργασίας μόνιμες και εποχιακές που ανακοινώθηκαν, παρά το γεγονός ότι ο υπολογισμός τους είναι υπερβολικά υψηλός και αφορούν την τελική μορφή της επένδυσης, σίγουρα μπορούν να δώσουν μια ανάσα στην πραγματική μείωση της ανεργίας και να δημιουργήσουν, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, έναν πόλο έλξης εργαζόμενων υψηλής ειδίκευσης.
Σχετικά με τις υπόλοιπες επενδύσεις που παρουσιάστηκαν, νέες και παλιές, αυτές είναι καθαρά ενεργειακού χαρακτήρα και θα προσδώσουν τα χαρακτηριστικά που επιθυμεί η ΔΕΗ ΑΕ στο δίκτυο της με μονάδες αποθήκευσης ενέργειας (πυκνωτές, μπαταρίες, αντλησιοταμίευση) αλλά και μονάδες παραγωγής υδρογόνου και ΣΗΘΥΑ. Oι επενδύσεις αυτές δεν χαρακτηρίζονται από ένταση εργασίας κατά τη λειτουργία τους όμως συνάδουν με τον ενεργειακό χαρακτήρα της επένδυσης. Η αναφορά βέβαια του κ Στάσση ότι μέσω των 2 εγκαταστάσεων αντλησιοταμίευσης δημιουργούνται 4 λίμνες μόνο ως αστεία μπορεί να εκληφθεί αφού οι ταμιευτήρες βιομηχανικών εγκαταστάσεων σίγουρα δεν είναι λίμνες.
Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στην πρόθεση της ΔΕΗ ΑΕ για την έκδοση ενός ομολόγου 5 εκατομμυρίων ευρώ, με ετήσια απόδοση περίπου 8%, το οποίο θα το καλύψει η ΔΕΗ ΑΕ και θα το μοιράσει στους κατοίκους, σε ομολογίες των 100 ευρώ η κάθε μία, ως ανταποδοτικό μέτρο στήριξης των κατοίκων της περιοχής. Η αναφορά αυτή αποδεικνύει την βαθιά απουσία οποιασδήποτε σχέσης της διοίκησης της ΔΕΗ ΑΕ με την περιοχή αφού το ποσό που αναλογεί στους ομολογιούχους είναι αστείο και ανάξιο λόγου. Τη στιγμή που οι επενδύσεις που ανακοινώθηκαν θα αγγίξουν τα 12 δις, σύμφωνα με τον κ Στάσση, και η ΔΕΗ ΑΕ γιγαντώνεται η προσφορά προς την περιοχή εξακολουθεί να είναι ελάχιστη και ο εμπαιγμός τεράστιος.
Τέλος, δεν έγινε καμία αναφορά σε παραχώρηση ηλεκτρικού χώρου από την ΔΕΗ ΑΕ σε ενεργειακές κοινότητες της περιοχής αλλά και την αυτοδιοίκηση, καμία αναφορά σε γεωργική χρήση εκτάσεων, καμία αναφορά σε στήριξη των τοπικών κοινωνιών, καμία αναφορά στην οποιαδήποτε έννοια ενεργειακής δημοκρατίας.
Συμπερασματικά θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι το νέο επενδυτικό σχέδιο της ΔΕΗ ΑΕ εφαρμόζεται στην Δυτική Μακεδονία λόγω των ευνοϊκών συνθηκών που παρέχει η περιοχή για μια τέτοιου είδους επένδυση αφού όπως ανέφερε και ο κ. Στάσσης: «H περιοχή είναι ιδανική για το έργο. Έχουμε εκτάσεις, ενέργεια, δίκτυο φυσικού αερίου, δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρισμού, δίκτυο οπτικών ινών με σύνδεση στους διεθνείς τηλεπικοινωνιακούς κόμβους, νερό, ανάγκες τηλεθέρμανσης στην περιοχή, εργατικό δυναμικό» επομένως καμία ΔΕΗ ΑΕ δεν κάνει χάρη στην Δυτική Μακεδονία.
Δυστυχώς όμως, και λόγω της αποτυχίας του αρχικού σχεδίου μετάβασης και την έλλειψη βασικών υποδομών, η συγκεκριμένη επένδυση αποτελεί την μόνη μέχρι σήμερα «εφαρμόσιμη» επιλογή οδηγώντας μας, κάτω από αντίξοες συνθήκες φτωχοποίησης, φυγής νέων ανθρώπων και έλλειψης εναλλακτικών, σε μια νέα εργασιακή μονοκαλλιέργεια μονοδιάστατης ανάπτυξης.
Η ΔΕΗ ΑΕ, παρά τις ανεξαρτησία λειτουργίας που της προσδίδει η νομική της μορφή, οφείλει να αντιληφθεί πως επενδύσεις τέτοιων διαστάσεων δεν μπορούν να αποδώσουν χωρίς κοινωνική συναίνεση και στήριξη και πως οι συνθήκες αυτές επιτυγχάνονται με διάλογο, ενημέρωση, διαφάνεια, συνεργασία και κυρίως σεβασμό προς τις τοπικές κοινωνίες, στοιχεία που δυστυχώς μέχρι σήμερα απουσιάζουν.
Απαιτείται επομένως ένα νέο μακροχρόνιο, κοινωνικό συμβόλαιο της ΔΕΗ ΑΕ με τους κατοίκους της περιοχής, ένα συμβόλαιο μεταξύ ισότιμων μερών και όχι μεταξύ τσιφλικάδων και κολίγων και η ευθύνη του τοπικού πολιτικού προσωπικού είναι τεράστια.
*Χάρης Κουζιάκης
Δημοτικός Σύμβουλος Δ. Κοζάνης
Επικεφαλής της Δημοτικής Κίνησης «Κοζάνη Τόπος να Ζεις»
