Γράφει ο Ηλίας Ηλιάδης
Ένα από τα κυριότερα σύγχρονα πολιτικά και κοινωνικά διακυβεύματα είναι η διαμόρφωση μιας κοινωνίας ενεργών πολιτών που θα εξελίσσει τη Δημοκρατία και θα της δίνει βάθος και περισσότερη ουσία. Επιπλέον, θα λειτουργεί συμπληρωματικά και ελεγκτικά στις πρωτοβουλίες και τα πεπραγμένα της κεντρικής Πολιτείας, θα ενισχύει τη λογοδοσία και θα καθιστά τον πολίτη θεσμικά παρόντα και υπεύθυνο.
Προς στιγμήν, το εν λόγω διακύβευμα φαίνεται να προσκρούει, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο, σε ένα τοίχο ανασταλτικών παραγόντων. Παρακάτω, επιχειρώ να απαριθμήσω τους δέκα πλέον κύριους τέτοιους παράγοντες που δυσχεραίνουν τη διαδρομή προς την επίτευξη του στόχου με τη λίστα να μην είναι προφανώς εξαντλητική:
1. Έλλειμμα παιδείας που να καλλιεργεί και να προκρίνει τη συλλογική δράση και να περιορίζει την παραδοσιακή κρατοκεντρική κουλτούρα. Δηλαδή το κράτος «πατερούλη» που δήθεν δίνει λύσεις σε όλα.
2. Απουσία συλλογικής σκέψης και συνεπακόλουθης δράσης υπό το φόβο συνεπειών που καλλιεργήθηκαν διαχρονικά από απολυταρχικές, καθεστωτικές αντιλήψεις και πρακτικές (π.χ. δικτατορίες, ετεροκαθοριζόμενες διακυβερνήσεις ή ξενόφερτες διοικητικές δομές).
3. Ανώριμοι δημοκρατικοί θεσμοί που δε διαθέτουν τη δύναμη και τις δομές εκείνες που θα προτάσσουν τη δύναμη των κοινωνικών συλλογικοτήτων στην ταυτοποίηση και επίλυση είτε απλών ζητημάτων καθημερινότητας, είτε περισσότερο περίπλοκων.
4. Ισχυροί κομματικοί μηχανισμοί που υπερκαλύπτουν και επισκιάζουν οποιαδήποτε προσπάθεια κοινωνικής αυτοοργάνωσης και περαιτέρω εμβάθυνσης της Δημοκρατίας.
5. Έλλειμα κοινωνικής εμπιστοσύνης, απουσία κοινωνικών δεξιοτήτων, ισχυρή καχυποψία μεταξύ πολιτών και θεσμών.
6. Διαχρονική καλλιέργεια του προσωπικού-ατομικού οφέλους έναντι του κοινωνικού-συλλογικού. Το ΕΓΩ υπερτερεί του ΕΜΕΙΣ!
7. Μη ανάληψη ατομικής ευθύνης έναντι του συνόλου. Για όποια παθογένεια ευθύνεται ένας «αόρατος» άλλος.
8. Στρεβλή αντίληψη της έννοιας της ελευθερίας. Μη συμπόρευση ελευθερίας και ευθύνης.
9. Υστέρηση στη συνεργατικότητα και την οικοδόμηση συναινετικής διάθεσης.
10. Διασπορά και κατακερματισμός των όποιων κοινωνικών συλλογικοτήτων και λειτουργία τους χωρίς ουσιαστικό συντονισμό.
Η σε βάθος κατανόηση και αντιμετώπιση αυτών των παραγόντων είναι κρίσιμη για να εξελιχθεί η Δημοκρατία και να ενισχυθεί η φωνή του πολίτη στο δημόσιο βίο. Η Κοινωνία των Πολιτών δεν είναι απλώς ένα θεωρητικό ζητούμενο — είναι η βάση για ένα πιο δίκαιο, συμμετοχικό και υπεύθυνο μέλλον.-
