Σε μια διεθνοποιημένη οικονομία, με ελευθερία κίνησης κεφαλαίων και οικονομικής πρωτοβουλίας, η έννοια του κράτους διαμονής ενός φορολογούμενου δεν ταυτίζεται πάντα με το κράτος στο οποίο υπάγεται φορολογικά το πρόσωπο αυτό. Μάλιστα, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, από την στιγμή που κάποιος έχει τη δυνατότητα πλέον να επιλέξει το κράτος στο οποίο θα υπαχθεί φορολογικά και με δεδομένη την εξαιρετικά ευνοϊκή φορολογική πολιτική ορισμένων κρατών, έπρεπε τα κράτη να θέσουν όρια και προϋποθέσεις ώστε να παταχθεί η ασυδοσία και η φοροαποφυγή. Οι προϋποθέσεις αυτές ουσιαστικό σκοπό έχουν να ξεχωρίσουν τις επίπλαστες καταστάσεις (πλασματικές φορολογικές έδρες) ώστε τα πρόσωπα που κανονικά υπάγονται φορολογικά σε διαφορετικό κράτος από αυτό που δηλώνουν, να αποδίδουν κανονικά τους αναλογούντες φόρους.
Η φορολογική κατοικία είναι μια δυναμικά μεταβαλλόμενη έννοια και ως εκ τούτου η ελληνική νομοθεσία πρέπει να προσαρμόζεται στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η διεθνής επιχειρηματικότητα. Σύμφωνα με το Ελληνικό Δίκαιο και το άρθρο 4 του ν. 4172/2013, ένα φυσικό πρόσωπο είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας, εφόσον:
- α) έχει στην Ελλάδα τη μόνιμη ή κύρια κατοικία του ή τη συνήθη διαμονή του ή το κέντρο των ζωτικών του συμφερόντων ήτοι τους προσωπικούς ή οικονομικούς ή κοινωνικούς δεσμούς του ή β) είναι προξενικός, διπλωματικός ή δημόσιος λειτουργός παρόμοιου καθεστώτος ή δημόσιος λειτουργός παρόμοιου καθεστώτος ή δημόσιος υπάλληλος που έχει την ελληνική ιθαγένεια και υπηρετεί στην αλλοδαπή.
- έχει φυσική παρουσία στην Ελλάδα για χρονικό διάστημα άνω των εκατόν ογδόντα τριών (183) ημερών εντός οποιασδήποτε δωδεκάμηνης περιόδου, αδιαλείπτως ή με διαλείμματα, είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας για το φορολογικό έτος στη διάρκεια του οποίου συμπληρώνεται η δωδεκάμηνη περίοδος (εξαιρούνται τα πρόσωπα που βρίσκονται στην Ελλάδα αποκλειστικά για τουριστικούς, ιατρικούς, θεραπευτικούς ή παρόμοιους ιδιωτικούς σκοπούς και η παραμονή τους δεν υπερβαίνει τις τριακόσιες εξήντα πέντε (365) ημέρες, συμπεριλαμβανομένων και σύντομων διαστημάτων παραμονής στο εξωτερικό).
Σχετικά με τη φορολογική κατοικία έχει εκδοθεί και η εγκύκλιος διαταγή ΠΟΛ.1260/19.12.2014 η οποία ορίζει τα έγγραφα με τα οποία μπορεί κάποιος ενδιαφερόμενος να αποδείξει ότι είναι φορολογικός κάτοικος εξωτερικού. Θα πρέπει να προσκομίσει δικαιολογητικά, από τα οποία θα προκύπτει ότι όντως έχει μεταφέρει το κέντρο του οικογενειακού του βίου (οικογενειακή εστία σε περίπτωση έγγαμου φορολογούμενου) ή το κέντρο του επαγγελματικού τους βίου, της ύπαρξής τους και των βιοτικών τους σχέσεων (κέντρο ζωτικών συμφερόντων), στην αλλοδαπή.
Μάλιστα, η απόφαση ΣτΕ 1445/2016 τεκμηρίωσε τη δυνατότητα σε συζύγους με χωριστή κατοικία να υπαχθούν σε διαφορετικά φορολογικά καθεστώτα. Με λίγα λόγια, μπορεί ο ένας σύζυγος να διαμένει στο εξωτερικό και επειδή δεν πληροί τις προϋποθέσεις του άρθρου 4 ν.4172/2013 να μην υπάγεται φορολογικά στην Ελλάδα παρότι ο άλλος σύζυγος είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας. Την απόφαση αυτή όμως μέχρι σήμερα, η Ελληνική Διοίκηση, δεν την έχει κάνει αποδεκτή και ως εκ τούτου αναγνωρίζεται μόνο από τα Ελληνικά Δικαστήρια.
Βλέπουμε λοιπόν ότι οι Ελληνικές Φορολογικές Αρχές μπορούν να θεωρήσουν κάποιο φυσικό πρόσωπο φορολογικό κάτοικο Ελλάδας είτε εφόσον εντοπίζεται στην Ελλάδα το κέντρο ζωτικών συμφερόντων του, είτε εφόσον διαμένει στην Ελλάδα τουλάχιστον για 183 ημέρες τον χρόνο.
Η επιλογή και ανάπτυξη των θεμάτων γίνεται από το λογιστικό γραφείο των Κωτούλα Αργυρώς και Κωτούλα Αλέξη
