Από το πρώτο παθητικό σπίτι στο Πρωτοχώρι, στην επόμενη γενιά αειφόρων κατασκευών
Η ενεργειακή κρίση και το αυξανόμενο κόστος θέρμανσης αναγκάζουν όλο και περισσότερους πολίτες να αναζητήσουν λύσεις εξοικονόμησης ενέργειας. Στην Κοζάνη, μια περιοχή με βαρύ χειμώνα, τα παθητικά κτίρια φαίνεται να είναι το μέλλον.
Ο Γιώργος Λιάκος, ο οποίος πραγματοποίησε τη μελέτη και την κατασκευή για το πρώτο παθητικό σπίτι στο Πρωτοχώρι Κοζάνης το 2014, προχωρά τώρα στην επόμενη μεγάλη πρόκληση: τη μελέτη για την πρώτη παθητική πολυκατοικία στη Δυτική Μακεδονία και μια από τις ελάχιστες στη χώρα. Πρόκειται για ένα έργο που φιλοδοξεί να θέσει νέα δεδομένα στην κατασκευή βιώσιμων κτιρίων στην Ελλάδα.
Η πρώτη παθητική πολυκατοικία στην Κοζάνη θα είναι πενταόροφη και θα κατασκευαστεί, από τοπικό εργολάβο, απέναντι από τον κυκλικό κόμβο στην πλατεία Μπρίστολ. Η μελέτη έχει ήδη ξεκινήσει και, όταν ολοκληρωθεί, θα ξεκινήσουν οι εργασίες ανέγερσης, οι οποίες αναμένεται να διαρκέσουν περίπου 15 μήνες. «Όσο μεγαλώνει το έργο, αυξάνονται και οι απαιτήσεις», επισημαίνει ο κ. Λιάκος, ο οποίος έχει αναλάβει τη μελέτη του έργου, μιλώντας στο «Χ». «Υπάρχουν συστήματα που πρέπει να επιμεριστούν στα διαμερίσματα, καθώς πρόκειται για την διαχείριση πολλών κατοικιών σε ένα κτίριο. Πρέπει να κατασκευαστεί με βέλτιστο κόστος, ώστε το διαμέρισμα να είναι προσιτό για αγορά».
Όπως εξηγεί ο ίδιος, τα παθητικά σπίτια δεν διαφέρουν οπτικά από ένα συμβατικό σπίτι. Η μεγάλη τους διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι προσφέρουν εξαιρετική θερμική άνεση και, ταυτόχρονα, σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας. «Θερμική άνεση σημαίνει ότι υπάρχει σταθερή και ευχάριστη θερμοκρασία στο εσωτερικό, εξαιρετική ποιότητα αέρα χάρη στα ειδικά φίλτρα, ενώ απουσιάζει το διοξείδιο του άνθρακα. Ξυπνάς το πρωί και δεν νιώθεις βαρύ το κεφάλι», εξηγεί.
Τα παθητικά σπίτια (Passive Houses) είναι κτίρια που σχεδιάζονται και κατασκευάζονται έτσι ώστε να έχουν εξαιρετικά χαμηλή κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση και ψύξη. Σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο, ένα κτίριο για να χαρακτηριστεί παθητικό δεν πρέπει να καταναλώνει περισσότερες από 15kWh/m² ετησίως για θέρμανση ή ψύξη, τη στιγμή που ένα συμβατικό σπίτι στην Ελλάδα μπορεί να καταναλώνει έως και 130kWh/m². Αυτό σημαίνει ότι ένα παθητικό σπίτι 100 τετραγωνικών μέτρων μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του με μόλις 150 λίτρα πετρελαίου τον χρόνο, μειώνοντας δραστικά τα έξοδα ενέργειας.
Η φιλοσοφία των παθητικών κτιρίων βασίζεται στις αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού, με στόχο τη μέγιστη ενεργειακή απόδοση. Ο σχεδιασμός και η κατασκευή τους στηρίζεται σε πέντε βασικές αρχές: την άριστη θερμομόνωση του κελύφους, την αυξημένη αεροστεγανότητα, την ελαχιστοποίηση των θερμογεφυρών, τη χρήση κουφωμάτων υψηλής ποιότητας και τον ελεγχόμενο αερισμό με ανάκτηση θερμότητας. Με την εφαρμογή αυτών των αρχών, επιτυγχάνεται σχεδόν μηδενισμός των θερμικών απωλειών, ενώ παράλληλα ο εσωτερικός χώρος αερίζεται συνεχώς με φρέσκο αέρα, διατηρώντας ένα ευχάριστο και υγιεινό περιβάλλον. «Υπάρχουν ορισμένες βασικές αρχές. Πρώτη και κύρια είναι η σωστή μόνωση, σε συνδυασμό με υψηλής ποιότητας κουφώματα, τοποθετημένα με ακρίβεια. Αυτό παίζει καθοριστικό ρόλο, καθώς συνδέεται με την αεροστεγανότητα, που αποτελεί τη βασική διαφοροποίηση των παθητικών κτιρίων από τα συμβατικά. Η αεροστεγανότητα είναι μια επιπλέον εργασία, απαραίτητη για την επίτευξη των προδιαγραφών ενός παθητικού κτιρίου, και αποτελεί βασικό κριτήριο για την πιστοποίησή του. Επιπλέον, το κτίριο σχεδιάζεται ώστε να αποφεύγονται οι θερμογέφυρες, με λύσεις που εφαρμόζονται από τη φάση της μελέτης, ώστε να μη διακόπτεται η μόνωση σε κανένα σημείο. Τα ηλιακά κέρδη αξιοποιούνται στο έπακρο, ενώ το σύστημα μηχανικού αερισμού ανανεώνει συνεχώς τον αέρα στο εσωτερικό, χωρίς να προκαλεί ψύχος τον χειμώνα. Έτσι, δεν υπάρχει ανάγκη να ανοίγουμε τα παράθυρα, καθώς ο αέρας ανανεώνεται αυτόματα και εισέρχεται στο σπίτι απόλυτα φιλτραρισμένος» σημειώνει ο ίδιος.
Τα οφέλη από την επιλογή ενός παθητικού κτιρίου είναι πολλαπλά. Εκτός από τη σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση, ψύξη και ζεστό νερό, εξασφαλίζει μακροχρόνια οικονομία, καθώς μειώνεται δραστικά η ανάγκη για καύσιμα, ενώ παράλληλα βελτιώνει τις συνθήκες διαβίωσης. «Πέρα από τη σημαντική εξοικονόμηση κόστους, οι συνθήκες διαβίωσης σε ένα παθητικό σπίτι είναι εντελώς διαφορετικές», εξηγεί. «Το διοξείδιο του άνθρακα που συσσωρεύεται σε ένα συμβατικό σπίτι μπορεί να προκαλέσει κούραση, υπνηλία και πονοκεφάλους. Σε ένα παθητικό κτίριο, όμως, ο αέρας είναι συνεχώς φιλτραρισμένος, κάτι που βοηθά και όσους έχουν αλλεργίες, καθώς εμποδίζεται η είσοδος σκόνης και γύρης».
Επιπλέον, τα παθητικά σπίτια προσφέρουν θερμική άνεση, καθώς δεν υπάρχουν απότομες μεταβολές θερμοκρασίας στους εσωτερικούς χώρους, ενώ δημιουργούν ένα υγιεινό περιβάλλον χωρίς προβλήματα υγρασίας και μικροοργανισμών. Αν και το αρχικό κόστος κατασκευής είναι ελαφρώς υψηλότερο (κατά 7-10%), η απόσβεση γίνεται μέσα στα πρώτα δύο με τέσσερα χρόνια λειτουργίας, καθιστώντας τα μια επένδυση με υψηλή απόδοση. «Το αρχικό κόστος μπορεί να είναι υψηλότερο, αλλά η απόσβεση γίνεται γρήγορα. Η διαφορά στο καθημερινό κόστος για θέρμανση και ψύξη είναι σημαντική. Σε ένα παθητικό κτίριο το κόστος μειώνεται στο 1/10. Επιπλέον, όταν η μελέτη γίνει σωστά, το τελικό κόστος κατασκευής μπορεί να διαμορφωθεί σε επίπεδα που δεν απέχουν πολύ από ένα συμβατικό κτίριο. Όλα εξαρτώνται από τη σωστή προσέγγιση από την αρχή».
Η τεχνολογία των παθητικών κτιρίων δεν είναι καινούργια, καθώς εφαρμόστηκε πρώτη φορά στην Ευρώπη τη δεκαετία του ’90. Σήμερα, στη Γερμανία όλα τα νέα δημόσια κτίρια κατασκευάζονται υποχρεωτικά με βάση το συγκεκριμένο πρότυπο, ενώ η Ελλάδα έχει ήδη θεσπίσει νομοθεσία που προβλέπει την εφαρμογή παρόμοιων ενεργειακών προδιαγραφών στα νέα κτίρια από το 2020. Στην Κοζάνη, η ανέγερση της πρώτης παθητικής πολυκατοικίας σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα προς την υιοθέτηση αυτής της καινοτόμου τεχνολογίας, προσφέροντας ένα πρότυπο βιώσιμης και οικονομικής δόμησης για το μέλλον.
Με δεδομένο το αυξανόμενο κόστος ενέργειας και την ανάγκη για μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, τα παθητικά κτίρια αποτελούν μια λύση που συνδυάζει οικονομία, άνεση και βιωσιμότητα. Η ανάπτυξη τέτοιων κατασκευών στην Ελλάδα και ειδικά στην Κοζάνη, όπου οι κλιματικές συνθήκες απαιτούν υψηλές ενεργειακές δαπάνες για τη θέρμανση των κτιρίων, μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για μια νέα εποχή στην αρχιτεκτονική και την κατασκευαστική βιομηχανία της χώρας. «Θεωρώ ότι πρέπει να προχωρήσουμε προς ένα μέλλον όπου η κατανάλωση ενέργειας θα είναι η ελάχιστη δυνατή και, γιατί όχι, να γίνουμε και παραγωγοί της, αξιοποιώντας, για παράδειγμα, ένα φωτοβολταϊκό στη στέγη» καταλήγει ο κ. Λιάκος.
Θένια Βασιλειάδου – www.xronos-kozanis.gr
