Ο Νίκος Τσακμάκης προειδοποίησε ότι το smartphone οδηγεί μια ολόκληρη γενιά στην απομόνωση
Στο επίκεντρο της εκδήλωσης της Ένωσης Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων του Δήμου Κοζάνης βρέθηκε η προειδοποίηση του Νίκου Τσακμάκη για μια βαθιά και διαρκώς εντεινόμενη κρίση ψυχικής υγείας που πλήττει παιδιά και εφήβους την τελευταία δεκαετία. Όπως τόνισε, η υπερβολική χρήση των smartphone έχει απομακρύνει τα παιδιά από το ζωντανό παιχνίδι και τη φυσική αλληλεπίδραση, δημιουργώντας μια «γενιά της οθόνης» με σοβαρές κοινωνικές και ψυχοσυναισθηματικές επιπτώσεις.
Η μεγάλη συμμετοχή των γονέων ανέδειξε την έντονη αγωνία γύρω από τις συμπεριφορές και τις δυσκολίες που εμφανίζουν τα παιδιά της σημερινής γενιάς. Η ζήτηση για πρακτικές απαντήσεις, καθοδήγηση και έγκυρη ενημέρωση αποτυπώθηκε από την πρώτη στιγμή, επιβεβαιώνοντας ότι το ζήτημα της ψυχικής υγείας και της εξάρτησης από τις οθόνες αποτελεί πλέον μια από τις πιο επείγουσες προκλήσεις για τις νέες οικογένειες.
Παρά τον κακό καιρό, το αμφιθέατρο της Κοβενταρείου Δημοτικής Βιβλιοθήκης γέμισε το απόγευμα της Τετάρτης, με γονείς και παιδιά να παρακολουθούν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την πρώτη εκδήλωση που διοργάνωσε η επανασυσταθείσα Ένωση Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων του Δήμου Κοζάνης. Ο ομιλητής, Νίκος Τσακμάκης, Επιστημονικός Υπεύθυνος του Κέντρου Πρόληψης «Ορίζοντες», ανέλυσε τον καθοριστικό ρόλο του ζωντανού παιχνιδιού στην ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών, επισημαίνοντας πως σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι η απομάκρυνση από τη φυσική αλληλεπίδραση.
Ο κ. Τσακμάκης εξήγησε ότι από το 2013–2014 και μετά συντελείται μια κρίση ψυχικής υγείας, κυρίως στις νεότερες ηλικίες. Όπως τόνισε, «το smartphone έχει παίξει πάρα πολύ σημαντικό ρόλο. Έχει απομακρύνει τα παιδιά από την επαφή πρόσωπο με πρόσωπο, τα κρατά κλεισμένα στα δωμάτιά τους και έχει μειώσει δραματικά τον χρόνο παιχνιδιού έξω». Οι συνέπειες, όπως σημείωσε, είναι σοβαρές, καθώς το παιχνίδι αποτελεί βασικό εργαλείο κοινωνικής, ψυχικής και σωματικής ανάπτυξης. «Δεν γίνεται να μην παίζει ένα παιδί. Όταν δεν παίζει, αυτό έχει συνέπειες στην ανάπτυξή του», υπογράμμισε.
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στη λειτουργία των social media, τα οποία, σύμφωνα με τον ομιλητή, «βυθίζουν τα νέα παιδιά σε ένα αίσθημα βαθιάς ανεπάρκειας, που αποτελεί τη βάση όλων των ψυχολογικών προβλημάτων». Η συνεχής σύγκριση, η πίεση για εικόνα και η ανάγκη διαρκούς παρουσίας στον ψηφιακό κόσμο δημιουργούν μια ψευδή πραγματικότητα, μέσα στην οποία τα παιδιά νιώθουν πως δεν ανταποκρίνονται ποτέ στις προσδοκίες.
Αναφερόμενος σε ευρύτερα φαινόμενα της εποχής, τόνισε την αύξηση παραβατικών συμπεριφορών, αυτοκτονικών τάσεων και νέων μορφών εξάρτησης, όπως ο ηλεκτρονικός τζόγος και η εξάρτηση από το διαδίκτυο. Παράλληλα παρουσίασε διάφορα στοιχεία μελετών και φορέων, ανάμεσα τους και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, σύμφωνα με τα οποία 1 στα 7 παιδιά ηλικίας 10 έως 19 ετών πάσχει από κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας, ενώ έως την ηλικία των 16 ετών περίπου το 15-16% έχει κάνει τουλάχιστον μία απόπειρα αυτοκτονίας.
Ο κ. Τσακμάκης στάθηκε ιδιαίτερα και στο πώς η κοινωνική πραγματικότητα των τελευταίων δεκαετιών διαμόρφωσε ένα περιβάλλον αυξημένης ανασφάλειας για τα παιδιά. Ανέφερε την οικονομική κρίση του 2010, την πανδημία, τις πολεμικές συγκρούσεις και τη συνειδητοποίηση της κλιματικής αλλαγής ως μια αλληλουχία πιέσεων που επιβαρύνουν δραματικά την ψυχική ανθεκτικότητα των νέων. Όπως τόνισε, οι έφηβοι είναι πλέον πιο ευαισθητοποιημένοι από ποτέ σε ζητήματα περιβαλλοντικής κρίσης, κάτι που ενισχύει το άγχος και την αίσθηση αβεβαιότητας για το μέλλον.
«Έχουμε διαμορφώσει μια κοινωνία εξαιρετικά ανταγωνιστική», είπε χαρακτηριστικά, εξηγώντας πως τα κοινωνικά προβλήματα καταλήγουν να γίνονται προβλήματα σχέσεων. «Η σχέση είναι αυτή που θρέφει ψυχικά τους ανθρώπους. Όταν αυτή η σχέση διαταράσσεται, ανοίγει η πόρτα για ψυχολογικά προβλήματα και εξαρτήσεις». Σημείωσε ότι μετά το 2010 «αποσύρονται από το προσκήνιο οι αναρίθμητες γενιές του παιχνιδιού και εμφανίζεται για πρώτη φορά η γενιά της οθόνης». Στο τέλος της ομιλίας του, υπογράμμισε ότι το ζωντανό παιχνίδι παραμένει κρίσιμο εργαλείο για να αποκτήσουν τα παιδιά τις δεξιότητες που θα τα διαμορφώσουν σε ικανούς ενήλικες.
Ο αντιπρόεδρος της Ένωσης, Γιώργος Σαββίδης, εξήγησε ότι η επανασύσταση της Ένωσης προέκυψε από τη συσσώρευση προβλημάτων στα σχολεία και την ανάγκη να υπάρξει συστηματική παρέμβαση. «Είναι η πρώτη μας εκδήλωση και θα ακολουθήσουν κι άλλες», σημείωσε. Αναφέρθηκε στη δυσκολία εξεύρεσης μέτρου στη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών από τα παιδιά, αλλά και στην ευθύνη των γονιών: «Ίσως, λόγω της έντασης της καθημερινότητας, να αποτελεί εύκολη λύση να αφήνουμε τα παιδιά σε μια οθόνη αντί να ασχοληθούμε ουσιαστικά μαζί τους».
Η εκδήλωση έκλεισε με έναν ιδιαίτερα ζωντανό διάλογο, όπου γονείς κατέθεσαν τους δικούς τους προβληματισμούς για την καθημερινότητα μέσα στις οικογένειες, τις δυσκολίες όριων στη χρήση οθονών, αλλά και την ανάγκη να ενισχυθεί η ουσιαστική επικοινωνία με τα παιδιά. Η ανταλλαγή εμπειριών ανέδειξε ότι η πίεση δεν αφορά μόνο τους νέους, αλλά και τους ενήλικες, οι οποίοι συχνά αισθάνονται πως δεν έχουν τα κατάλληλα εργαλεία για να διαχειριστούν τις νέες μορφές συμπεριφοράς που προκύπτουν από την ψηφιακή εποχή. «Η εκδήλωση έγινε για να μοιραστούμε γνώση, άγχη και ανησυχίες, αλλά και για να θυμηθούμε όμορφες στιγμές που το παιχνίδι μπορεί ακόμη να προσφέρει», σημείωσαν οι διοργανωτές.
Η συζήτηση άφησε την αίσθηση ότι το ζήτημα δεν αφορά απλώς το χρόνο μπροστά σε μια οθόνη, αλλά ένα βαθύτερο κοινωνικό φαινόμενο που επηρεάζει την ψυχική υγεία μιας ολόκληρης γενιάς. Η ανάγκη για περισσότερες τέτοιες δράσεις, για γονείς που ζητούν καθοδήγηση και για παιδιά που ζητούν χώρο να εκφραστούν, έγινε περισσότερο από εμφανής. Η Ένωση Γονέων δεσμεύτηκε ότι η εκδήλωση αυτή ήταν μόνο η αρχή ενός κύκλου συναντήσεων που θα επιδιώξουν να στηρίξουν την τοπική εκπαιδευτική κοινότητα με τρόπο ουσιαστικό και ανθρώπινο.
Θένια Βασιλειάδου – www.xronos-kozanis.gr
